احمد رحیمی: فاضلاب نیشابور سکوی پرتاب توسعه پایدار و اشتغال‌زایی شد

شاخص توسعه انسانی (Human Development Index) بر اساس فاکتورهایی از جمله درآمد سرانه واقعی، نرخ باسوادی، آموزش، بهداشت، تغذیه و نیز امید به زندگی (در بدو تولد) مورد مقایسه قرار می گیرد. این شاخص در پی اندازه گیری سه ظرفیت اساسی کسب دانش، دسترسی به امکانات مادی لازم برای زندگی بهتر و برخورداری از عمر طولانی تر همراه با سلامت بیشتر است. لازمه افزایش درآمد سرانه، رشد و توسعه اقتصادی با سرمایه گذاری در صنایع پیشرفته، زیر ساخت های مربوطه و صادرات می باشد.

کلید یکی از سرمایه گذاری های بزرگ در مسیر توسعه در استان خراسان رضوی از دهه پنجاه شمسی با احداث شرکت مجتمع فولاد خراسان به عنوان بزرگترین قطب فولاد شمال‌شرق کشور زده شد. از آن زمان بدون شک در کنار افزایش درآمد سرانه، سایر شاخص های توسعه انسانی مانند آموزش ( اولین آزمون استخدامی سال 1369)، بهداشت، تغذیه و نیز امید به زندگی توسعه پیدا کرد. اما این توسعه، پایدار نخواهد ماند اگر بهبود در وضعیت زندگی انسانها در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، علمی و …. بدون تخریب محیط زیست و توأم با عدالت اجتماعی و با کمترین نوسان ادامه نیابد.

یکی از اقدامات عملی در مسیر توسعه پایدار توسط صنایع، سرمایه گذاری در راستای توسعه محلی و منطقه ای است. شرکت مجتمع فولاد خراسان با این رویکرد در سال 1401 توانست پس از توافق با شرکت آب و فاضلاب استان خراسان رضوی، سرمایه گذاری عظیم خود را در تکمیل و توسعه زیرساخت فاضلابی نیشابور با هدف استفاده از آبهای نامتعارف بجای آب های زیرزمینی شروع کرد.

این سرمایه گذاری دو سر برد می تواند از یک طرف زیرساخت های شهری و بهداشتی ( در مسیر توسعه پایدار) را که سالها به دلیل عدم تکافوی بودجه دولتی مسکوت مانده بود تکمیل کند و از طرف دیگر نیاز منابع آبی صنعت فولاد را در توسعه های آینده برآورده سازد.

سرمایه‌گذاری در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب نه تنها به بهبود محیط زیست و مدیریت منابع آب کمک می‌کند، بلکه اثرات اجتماعی قابل توجهی نیز از جمله اشتغالزایی دارد. برخی از اثرات اجتماعی سرمایه‌گذاری در تصفیه‌خانه‌ فاضلاب بر اشتغالزایی عبارتند از:

• ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم: ساخت، بهره‌برداری و نگهداری تصفیه‌خانه‌ها نیازمند نیروی انسانی متخصص و کارگران فنی است.

• افزایش مشاغل غیرمستقیم: توسعه این زیرساخت‌ها باعث رونق صنایع مرتبط مانند تولید تجهیزات، حمل‌ونقل و خدمات مهندسی می‌شود.

• بهبود کیفیت زندگی و توسعه پایدار: تصفیه فاضلاب موجب کاهش آلودگی، بهبود سلامت عمومی و افزایش رفاه اجتماعی می‌شود که به طور غیرمستقیم بر بازار کار تأثیر مثبت دارد.

• افزایش مهارت‌های نیروی کار: پروژه‌های تصفیه‌خانه نیازمند آموزش‌های تخصصی هستند که موجب ارتقای مهارت‌های نیروی انسانی و افزایش بهره‌وری می‌شود.

شرکت توسعه پایدار ریوند، در سرزمین فیروزه ای نیشابور متولد شده است، جایی که مسوولیت راهبری پروژه زیرساختی با ارزش سرمایه گذاری بالغ بر 5 همت، یعنی تکمیل شبکه فاضلاب شهری و احداث تصفیه خانه مدرن فاضلاب به تیم آن واگذار شده است.

از نگاه نیروی انسانی، در نیمه سال 1403 با شروع کار این شرکت، استخدام و آموزش نیروهای ستادی از داخل شهرستان در دستور کار قرار گرفت و با ورود نیروهای صف، عملیات مدیریتی شروع و در مجموع صف و ستاد بالغ بر 50 نفر اشتغالزایی مستقیم داشته ایم. در بخش پیمانکاری با بکار گرفتن بیش از 10 پیمانکار اجرای شبکه فاضلاب شهری و تصفیه خانه آن، بیش از 150 نفر اشتغال مستقیم و 500 نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد شده است.

انتظار می رود که با پیشرفت پروژه طی دو سال آینده این تعداد اشتغال تا دو برابر افزایش یابد.

یکی از ارزشمندترین اثرات این گونه سرمایه گذاری، تجمیع و تشکیل نیروی انسانی بومی برای بهره برداری از محصول پروژه است تا توسعه پایدار در مسیر عدالت اجتماعی تحقق یابد.

از نگاه اجتماعی، این پروژه زیرساختی، صرفاً گامی در پاسخ به نیازهای امروز نیشابور نیست، بلکه بسترساز آینده‌ای ایمن‌تر، پایدارتر و عادلانه‌تر برای نسل‌های بعدی خواهد بود. با بهره‌برداری از تصفیه‌خانه، سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب قابل استفاده مجدد وارد چرخه صنعتی و کشاورزی خواهد شد. در چشم‌انداز سال ۱۴۰۶، پیش‌بینی می‌شود که نیشابور به عنوان یکی از الگوهای موفق توسعه پایدار مبتنی بر بازچرخانی منابع آب در سطح کشور شناخته شود.

اثرات بلندمدت این سرمایه‌گذاری صرفاً به بهداشت محیط و اشتغال محدود نمی‌شود. با ارتقای کیفیت زیرساخت‌های فاضلاب، احتمال شیوع بیماری‌های عفونی کاهش یافته و شاخص سلامت عمومی در مناطق پیرامونی بهبود می‌یابد. همچنین توسعه زیرساختی پایدار، عامل مؤثری در جلوگیری از مهاجرت روستا‌نشینان به حاشیه شهرها خواهد بود. از سوی دیگر، بکارگیری نیروی انسانی بومی و انتقال دانش فنی، زمینه‌ساز ایجاد سرمایه اجتماعی و علمی در نیشابور است که نقشی کلیدی در ارتقای شاخص توسعه انسانی در سطح استان ایفا خواهد کرد.