برق آبی راه حل بی برقی

۵۵آنلاین :

تردیدی نیست که انرژی‌های تجدید پذیر یکی از منابع اصلی تامین‌کننده انرژی در قرن آینده بوده و جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی هستند. امروزه یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در برابر برنامه ریزان و توسعه اقتصادی کشور بحران انرژی و نحوه تامین آن است. در این راستا، یافتن روش‌های اقتصادی برتر و معرفی الگوهای جدید و دسترسی به منابع انرژی تجدید پذیر در تامین نیازهای حال وآینده مورد توجه برنامه ریزان کشور است. توسعه صنعت برق به عنوان یك عامل زیربنایی در پیشرفت اقتصادی کشور از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که آن را از سایر خدمات زیربنایی مجزا می‌کند. صنعت برق به‌طور جداناپذیری از نظر مقدار تولید به مصرف‌کنندگان خود وابسته بوده و با روش‌های عمومی قابل ذخیره سازی نیست، همچنین مقدار مصرف دارای تغییرات وسیع شبانه روزی، هفتگی و فصلی است. در همین راستا نیروی برق ‌آبی یا هیدرو الکتریسیته به عنوان یکی از روش‌های تولید برق به منظور افزایش تولید انرژی تجدید پذیر استفاده می‌شود. نیروی برق آبی درواقع اصطلاحی است که به انرژی الکتریکی تولید شده از نیروی آب اطلاق می‌شود. در سال ۲۰۰۳ هیدروالکتریسیته نزدیک به 715‌هزار مگاوات یا 19‌درصد بوده است که 16‌درصد از کل انرژی الکتریکی تولیدی جهان را پوشش می‌داده، که این نسبت به سرعت در حال گسترش است. نیروی برق ‌آبی همچنین 63‌درصد از انرژی الکتریکی تولیدی از منابع تجدید پذیر را شامل می‌شود. درسال ۲۰۱۰ کل انرژی الکتریکی از منابع تجدید پذیر سه‌میلیون و 427‌هزار مگاوات بوده است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵ سالیانه به‌طور متوسط 1/3درصد به تولید انرژی الکتریکی از منابع تجدید پذیر افزوده شود. بیشتر نیروگاه‌های برق آبی انرژی مورد نیاز خود را از انرژی پتانسیل آب پشت یک سد تامین می‌کنند. در این حالت مقدار انرژی تولیدی از آب به حجم آب پشت سد و اختلاف ارتفاع بین منبع و محل خروج آب سد وابسته‌ است. به این اختلاف ارتفاع، ارتفاع فشاری می‌گویند و آن را با H نمایش می‌دهند. در واقع میزان انرژی پتانسیل آب با ارتفاع فشاری آن متناسب است. برای افزایش فاصله یا ارتفاع فشاری، آب معمولا برای رسیدن به توربین آبی فاصله زیادی را در یک لوله بزرگ طی می‌کند.

مزایای استفاده از نیروی برق آبی

بیشترین مزیت استفاده از نیروگاه‌های آبی نیاز نداشتن به استفاده از سوخت‌ها و در نتیجه حذف هزینه‌های مربوط به تامین سوخت است. درواقع هزینه انرژی الکتریکی تولیدی در یک نیروگاه آبی تقریبا از تغییرات قیمت سوخت‌های فسیلی نظیر نفت، گاز‌طبیعی و زغال سنگ مصون است. همچنین عمر متوسط نیروگاه‌های آبی در مقایسه با نیروگاه‌های گرمایی بیشتر است، طوری که عمر برخی از نیروگاه‌های آبی که هم‌اکنون در حال استفاده هستند به ۵۰ تا ۱۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. هزینه کار این نیروگاه‌ها در حالی که به صورت خودکار، کار کنند کم است و جز در موارد اضطراری به پرسنل زیادی در نیروگاه نیاز نخواهد بود. در موقعیت‌هایی که استفاده از سد چند هدف را پوشش می‌دهد، ساخت یک نیروگاه آبی هزینه نسبتا کمی را به هزینه‌های ساخت سد اضافه می‌کند. ایجاد نیروگاه، همچنین می‌تواند هزینه‌های مربوط به ساخت سد را جبران کند. مزیت دیگر آن این است که، در صورتی که سوختی در نیروگاه سوخته نشود، دی اکسید کربن (که یک گاز گلخانه‌ای است) نیز در نیروگاه تولید نخواهد شد. البته در مراحل احداث نیروگاه مقدار ناچیزی گاز دی‌اکسید کربن تولید می‌شود که در مقابل میزان دی‌اکسید کربن تولیدی در نیروگاه‌های گرمایی که از سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی گرمایی استفاده می‌کنند بسیار ناچیزاست. البته در این نیروگاه‌ها بر اثر اجتماع آب پشت سد گازهایی متصاعد می‌شود. همچنین، آب ذخیره شده در پشت یک سد در واقع می‌تواند بخشی از امکانات مربوط به وزش‌های آبی باشد و به این ترتیب می‌تواند به جاذبه‌ای برای گردشگران تبدیل شود. در برخی از کشورها از این آب برای پرورش موجودات آبزی مانند ماهی‌ها استفاده می‌شود، به این ترتیب که در برخی سدها محیط‌های خاصی برای پرورش موجودات آبزی اختصاص یافته که همیشه از نظر داشتن آب پشتیبانی می‌شوند.

اقدامات صورت گرفته در یک دهه اخیر

صنعت برق آبی به معنی تولید نیرو در هر منطقه ایران است و بزرگ‌ترین منبع الکتریسیته تجدیدپذیراست. بخش عمده‌ای از توسعه آینده صنعت برق آبی برامکانات و زیر ساخت‌های موجود و در حال استفاده، متمرکز خواهد بود که فرصت‌هایی به منظور افزایش تولید انرژی تجدیدپذیر با ساخت سدهای بزرگ وجدید فراهم می‌کند. انرژی برق آبی بیش از 70 سال یک منبع انرژی قابل اطمینان در ایران بوده است. این قابلیت اطمینان اثبات شده به طرق مختلف مزایایی را برای شبکه ملی برق فراهم می‌کند، از حمایت منابع دیگر انرژی تجدیدپذیر گرفته تا ایجاد ثبات در شبکه و ذخیره انرژی برق برای استفاده در آینده. انرژی برق آبی ازمنابع انرژی تجدیدپذیر ثابت است در زمان حاضر ظرفیت نصب‌ شده نیروگاه‌های برق‌آبی حدود 15‌درصد ظرفیت نصب‌شده کل نیروگاه‌های کشور است. در سال آبی نرمال، نیروگاه‌های برق‌ آبی موجود در کشور قادرهستند 10‌درصد برق مورد نیاز کشور را در شرایط نیاز شبکه، با بازدهی بالا تامین کنند. با توجه به اهمیت این مساله، دولت یازدهم در مقایسه با دولت‌های یک دهه اخیر، توانسته رکورد‌های جدیدی را برای نیروگاه‌های برق آبی ثبت کند که از جمله مهم‌ترین اقدامات بخش آب در دولت یازدهم درخصوص صیانت از این سرمایه ملی و همچنین توانمندسازی و توسعه آن، به این شرح است:الف ـ بهره‌برداری: با بهره‌برداری بهینه از نیروگاه‌های زنجیره‌ای حوضه‌های آبریز کشور (کارون و کرخه) متوسط انرژی تولیدشده نیروگاه‌های برق‌آبی کشور در دولت یازدهم 14‌هزار و 775 گیگاوات ساعت بوده که نسبت به دوره مشابه قبل (10‌هزار و 356 گیگاوات ساعت)، به میزان 43‌درصد افزایش را نشان می‌دهد. ب ـ نوسازی، تعمیرات و نگهداری: با حمایت‌های صورت‌گرفته و اقدامات مدیریتی به‌عمل آمده، ضمن کاهش دوره زمانی تعمیرات سالانه، ظرفیت جذب بودجه‌های نگهداری و تعمیرات از 20‌درصد در دولت دهم به 30‌درصد در دولت یازدهم افزایش یافته است. این امر نشانگر افزایش کارایی و بهبود نسبی بهره‌وری در حوزه تعمیرات و نگهداری سالانه این صنعت طی سال‌های اخیر است. ج ـ توان تولید همزمان: یکی از شاخص‌های اصلی توانمند سازی صنعت نیروگاه‌های برق‌آبی در کشور، میزان توان تولید همزمان این نیروگاه‌ها در زمان اوج مصرف است. رکورد بیشترین ظرفیت نیروگاه‌های در دست بهره‌برداری که به‌صورت همزمان در تابستان 95 در مدار بهره‌برداری قرار داشته‌اند، معادل هشت‌هزار و 837 مگاوات است که نسبت به رکورد ثبت ‌شده در سال 91 در دولت دهم (5 هزارو 388 مگاوات)، نمایانگر رشد 64‌درصدی است. این افزایش کمک شایانی جهت جلوگیری از خاموشی برق در پیک تابستان کرده است. د ـ توسعه: به ‌رغم محدودیت‌های مالی و اعتباری، افزایش ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های برق‌آبی در دولت یازدهم به‌ میزان یک‌هزار و 833 مگاوات، مجموع ظرفیت نصب شده نیروگاه‌های برق‌آبی کشور را از 9 هزارو 521 به 11 هزارو 354 مگاوات افزایش داده است (معادل 19‌درصد افزایش). هـ ـ ظرفیت موجود کشور: بر اساس آخرین اقدامات و بررسی‌های صورت‌گرفته، در حال حاضر مجموع پتانسیل‌های موجود کشور اعم از در دست مطالعه، در دست ساخت و در دست بهره‌برداری، معادل 29‌هزار و 262 مگاوات است. این میزان از ظرفیت گواه استعدادهای حال و آینده کشور در حوزه صنعت نیروگاه‌های برق‌آبی است. اصلی‌ترین دستاوردهای این حوزه در دولت یازدهم را می‌توان این موارد برشمرد: 1- ثبت رکورد بیشترین سقف تولید همزمان نیروگاه‌های برق‌آبی در دوره پرباری مصرف تابستان 95 و به ‌میزان هشت هزارو 837 مگاوات 2- ثبت رکورد بالاترین ضریب آمادگی نیروگاه‌های برق‌آبی در پیک سال 95 به ‌میزان 86‌درصد 3- ثبت رکورد پایین‌ترین ضریب خروج اضطراری نیروگاه‌های برق‌آبی در سال 95 به میزان چهار‌درصد 4- بهینه‌سازی اولین واحد 250 مگاواتی در کشور توسط متخصصان و سازندگان داخلی به عنوان یک پروژه 5-آغاز عملیات احداث نیروگاه برق‌ آبی کوچک سد شهر بیجار توسط بخش غیردولتی 6- آغاز مراحل تدوین نظام‌ نامه ارزیابی عملکرد فنی ـ اجرایی و رتبه‌بندی نیروگاه‌های برق‌ آبی بر مبنای مدل متحد 7- آغاز مراحل به روزرسانی و تهیه اطلس جامع ظرفیت‌های برق‌آبی در سطح کشور 8- آغاز عملیات اجرایی تدوین سند راهبرد ملی توسعه صنعت برق‌آبی کشور 9- پیگیری اهداف اقتصاد مقاومتی در چهارچوب ماموریت‌های ابلاغی از سوی ستاد عالی راهبری طرح‌های اقتصاد مقاومتی 10- تهیه سند راهبردی پدافند غیرعامل نیروگاه‌های برق ‌آبی.

نویسنده: نوشین ایزدپناه