چرا ایران تمایلی به ساخت سلاح هسته‌ای ندارد؟
محمدحسین لطف‌الهی: ساخت تسلیحات اتمی در ایران همواره مسأله‌ای چالش‌آفرین و محل اختلاف در میان فعالان سیاسی و افکار عمومی کشور بوده اما در رده‌های بالای سیاسی حاکمیت، این اتفاق نظر وجود داشته است که هزینه سیاسی، اقتصادی و امنیتی ساخت سلاح هسته‌ای در ایران بسیار بیشتر از فایده آن است. همین امر سبب شده تاکنون ایران به‌رغم توانایی و دارا بودن ذخایر کافی در مقاطع خاص زمانی، در مسیر ساخت سلاح هسته‌ای گام برندارد. طی سال‌های اخیر مسأله توسعه صنعت هسته‌ای ایران به بهانه‌ای برای آمریکا تبدیل شده تا بتواند با استفاده از آن، دیگر سیاست‌های ایران را در حوزه نظامی و منطقه‌ای تحت‌تأثیر قرار دهد. سیاست‌های آمریکا در قبال برنامه هسته‌ای ایران از آن رو به «بهانه» تعبیر می‌شود که جمهوری اسلامی حاضر شده بود با امضای توافق هسته‌ای 2015 وین، به قدرت‌های غربی و شرقی اطمینان دهد که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز بوده و در راستای تأمین نیازهای کشور است. آسوشیتدپرس در گزارشی که ژانویه 2020 در این باره منتشر کرده می‌نویسد: «توافق هسته‌ای از دیدگاه کارشناسان هسته‌ای آمریکا می‌توانست تا یک سال زمان گریز هسته‌ای ایران را به تعویق بیندازد. در زمان فعال بودن توافق که ایران هنوز به سمت کاهش تعهدات گام برنداشته بود، این زمان از سوی محافظه‌کاران 5 الی 6 ماه و از سوی برخی گروه‌های رادیکال 2 الی 3 خوانده می‌شد». به نوشته این خبرگزاری آمریکایی، «برنامه جامع اقدام مشترک با وضع محدودیت‌هایی بر سطح غنی‌سازی، تعداد و نوع سانتریفیوژها، حجم ذخایر اورانیوم و همچنین حجم ذخایر آب سنگین باعث می‌شد که ایران نتواند در مسیر ساخت سلاح‌های هسته‌ای حرکت کند. پایبندی ایران به این توافق نیز بارها از سوی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شده بود». به رغم تمام محدودیت‌هایی که توافق هسته‌ای برای ایران به وجود آورده بود، ایالات متحده در اردیبهشت 97 از آن خارج شد و تلاش کرد با اعمال تحریم‌ها توافقی جدید را بر ایران تحمیل کند. نگاهی به خواسته‌های آمریکا از توافق جدید که در چارچوب شروط 12گانه مایک پمپئو قابل ارزیابی است، نشان می‌دهد که مسأله هسته‌ای چندان برای دولت ترامپ اهمیت ندارد و کاخ سفید در پی اعمال محدودیت‌هایی جدی بر برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای ایران است. از 12 شرط وزیر امور خارجه آمریکا 4 شرط به مسأله هسته‌ای و 8 شرط بعدی به مسائلی نظیر قطع همکاری با گروه‌های محور مقاومت و توقف برنامه موشکی ایران مرتبط می‌شد.
بمب تأمین‌کننده امنیت است؟
رئیس‌جمهور ایران در سال 98 و در پاسخ به اتهامات آمریکا در خصوص تلاش ایران برای ساخت بمب هسته‌ای اعلام کرد که «ما در پی ساخت سلاح هسته‌ای نیستیم، در پی اجرای برجام هستیم؛ چرا که اگر می‌خواستیم بمب بسازیم آمریکا قادر به توقف ما نبود». اظهارات حسن روحانی زمانی جالب توجه می‌شود که دریابیم بر اساس آمارها و اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، زمانی که برجام به امضا رسید، ذخایر ایران برای ساخت 14 بمب هسته‌ای کافی بود اما هیچ‌گاه ایران در مسیر ساخت این بمب‌ها قرار نگرفت. دلیل اصلی این امر به هزینه و فایده آن باز‌می‌گردد. در منطقه خاورمیانه کشورهایی که بمب اتم ساخته‌اند یا در مسیر ساخت آن گام گذاشته‌اند نتوانسته‌اند از این ابزار به عنوان یک مولفه مثبت در تأمین امنیت ملی بهره جویند. توسعه هسته‌ای از سال 2003 در دستور کار دولت قذافی در لیبی قرار گرفت اما در نهایت سرانجام دولت لیبی طی انقلابی که دخالت‌های خارجی نقش مهمی در آن ایفا می‌کرد سرنگون شد. صدام حسین از زمان جنگ تحمیلی تلاش داشت با راه‌اندازی سایت پلوتونیومی، مسیر ساخت سلاح هسته‌ای را هموار کند اما این تلاش در نهایت با حمله نظامی مستقیم نیروی هوایی اسرائیل شکست خورد. رژیم اسرائیل در سال 1973 و در حالی که مسلح به کلاهک‌های هسته‌ای بود مورد حمله ارتش مصر قرار گرفت و اگر اشتباهات ارتش مصر و دخالت و راهنمایی آمریکایی‌ها نبود احتمال سرنگونی این رژیم نیز وجود داشت. همه اینها نشان می‌دهد که صرف وجود تسلیحات هسته‌ای نمی‌تواند نقشی موثر در توسعه توان دفاعی و امنیتی داشته باشد و بازدارندگی کافی را ایجاد نمی‌کند. در ایران اما فتوای روشن و واضح مقام معظم رهبری درباره حرمت ساخت، نگهداری و استفاده از سلاح هسته‌ای، بارها در سطوح مختلف داخلی و بین‌المللی توسط خود ایشان، دیپلمات‌ها و سایر مقامات سیاسی تشریح شده است. ایشان در نامه معروف خود در فروردین ماه 1389 به «نخستین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح هسته‌ای و عدم‌اشاعه» درباره حرمت دستیابی به سلاح هسته‌ای، فرموده‌اند: هرگونه استفاده و حتی تهدید به استفاده از این سلاح، نقض جدی مسلم‌ترین قواعد بشر‌دوستانه و مصداق بارز جنایت جنگی به شمار می‌آید. به لحاظ نظامی و امنیتی نیز به دنبال دستیابی چند قدرت به این سلاح ضد‌بشری، تردیدی باقی نماند که پیروزی در جنگ هسته‌ای ناممکن و درگیری در چنین جنگی غیر‌عقلانی و ضد‌انسانی است. ولی به‌رغم این بدیهیات اخلاقی، عقلانی، انسانی و حتی نظامی، خواست مؤکد و مکرر جامعه جهانی برای نابودی این سلاح‌ها توسط گروه انگشت‌شماری از دولت‌ها، که امنیت خیالی خود را بر ناامنی همگانی بنا کرده‌اند، نادیده گرفته شده است. ایشان در بخش دیگری از پیام معروف و فتوای تاریخ خود نوشته‌اند: به اعتقاد ما افزون بر سلاح هسته‌ای، دیگر انواع سلاح‌های کشتار‌جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت‌ها خطر تولید و انباشت این‌گونه سلاح‌ها را حس می‌کند و آماده است همه امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد. ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابنای بشر از این بلای بزرگ را وظیفه همگان می‌دانیم.
دیدگاه تان را بنویسید