خشکسالی، خشکسالی، خشکسالی ... و ناگهان باران‌هایی که روی زمین به سیل تبدیل می‌شوند، این توضیح حال و روز اقلیم امروز ایران است، اقلیمی که به گفته محققان گرمایش زمین آن را به این حال و روز رسانده است.
از ابتدای امسال مناطقی مختلف از ایران درگیر سیل‌های مرگباری شدند، از سیل‌های گلستان، لرستان، شیراز و ... در فروردین ماه، تا سیل‌های چند روز اخیر در سیستان و بلوچستان، استانی که سال‌ها خشکسالی روستاهای آن را خالی از سکنه کرده بود.
کارگروه هواشناسی و اقلیم شناسی هیات ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها، علت بارش‌های فروردین را به گرمایش کره زمین به دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییراقلیم ناشی از این گرمایش ربط داده بود و بهلول علیجانی مسئول این کارگروه هم در ارتباط سیل‌های اخیر سیستان‌وبلوچستان با تغییراقلیم را تایید کرد.
اما این اتفاقات همگی سال‌ها پیش توسط گروهی از محققان ایرانی در خارج از کشور تایید شده بود، در تحقیقی که بیش از ۲ سال پیش در مجله نیچر منتشر شده بود این افراد هشدار داده بودند که تعداد باران‌های سیل‌آسا در برخی از مناطق ایران با گرمایش زمین، بیشتر می‌شود.
کریم عباسپور، رییس گروه خارک، آب‌های زیرزمینی و زباله در موسسه فدرال علوم و تکنولوژی سوییس، یکی از این محققان است.
او معتقد است که حوادث اخیر تاییدی برای پیشبینی مطالعه آنها بود و ایران با یک واقعیت جدید اقلیمی روبرو شده است، البته به گفته او چرایی تبدیل این بارش‌ها به سیل نه به تغییراقلیم بلکه به اقداماتی که انسان روی زمین انجام می‌دهد مرتبط است: «من در تلاش نیستم تا آینده‌ای پر از عذاب و غم را پیشبینی کنم اما ما باید از طبیعت و از واکنش آن نسبت به آنچه که ما غیر مسئولانه انجام می‌دهیم، آگاه باشیم. ما نمی‌توانیم همه چیز زمین را حفاری کنیم و آنها را برای ساخت کالاهای بیهوده بسوزانیم. ما نمی‌توانیم زمین را با مواد شیمیایی سمی به روشی که قبلاً انجام داده‌ایم ، آلوده کنیم. ما نمی توانیم مانند گذشته جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را از بین ببریم. ما نمی توانیم از سوخت های فسیلی همان طور که در گذشته انجام داده‌ایم استفاده کنیم.»
۲ سال پیش بود که مطالعه‌ای از شما و همکاران‌تان منتشر شد که نشان می داد با ادامه روند گرمایش جهانی خطر سیل در برخی از مناطق افزایش پیدا می کند، با این اتفاقات اخیر به نظر شما پیشبینی شما تایید شده است؟
بله، متاسفانه این طور فکر می‌کنم، البته این نه تنها پیش بینی ما بلکه پیش بینی سایر دانشمندان در کشورهای مختلف است. «شرایط آب و هوایی جدید» برای ایران و بسیاری از مناطق دیگر یعنی سال‌ها خشکسالی که به دنبال آن دوره های کوتاه بارندگی شدید به وجود می‌آید.
پس سیل‌های اخیر ایران را جدای از سوءمدیریت می‌توانیم به تغییراقلیم ارتباط بدهیم؟
قطعا. هیچ شکی وجود ندارد که بارندگی‌های شدید اخیر به تغییراقلیم مربوط می‌شود. اما پاسخ چرایی این که چنین باران‌هایی منجر به سیل می‌شود، مربوط به آمادگی و تصمیمات پیشگیرانه‌ای است که باید توسط مقامات گرفته شود.
بسیاری از کشورها سعی می کنند با نصب سیستم های هشدار دهنده و بهبود زیرساخت‌ها، برای حوادث شدید این چنینی آماده شوند. در واقع ما برای واقعیت جدید آب‌وهوایی، به ساختارهای مقاوم‌تری احتیاج داریم. ما باید سیستمی بسازیم که به آب اجازه دهد تا سریع منطقه را ترک کند، اما آن طور که شنیده‌ام تحولات جدید در مناطق مختلف ایران برعکس این روند است.
در سوییس اگر با یک واقعیت جدید اقلیمی این چنینی روبرو شوند، چه واکنشی نشان داده می‌شود؟
چندین سیل در سال‌های ۱۹۹۹ ، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ سوئیس را فلج کرده‌اند. اینها مقامات محلی را وادار کرد تا روش‌های بهتری برای جلوگیری از خسارت سیل در آینده طراحی کنند. آنها اکنون برنامه‌های بسیاری مانند محاسبه خطر جاری شدن سیل ، لغزش زمین، تورنت، بهمن و ... را اجرایی کردند. دولت‌های فدرال و کانتون نیز بودجه‌هایی را برای ابتکارات کاهش ضرر، از جمله قرار دادن لوله های زهکشی در شهرهای آسیب‌پذیر، ساختن آب‌بندها روی رودخانه‌ها ، ایجاد دشت های سیلاب در کنار رودخانه های اصلی و گرفتن اجازه از کشاورزان برای استفاده از زمین های آنها به عنوان مسیل سیلاب ها اختصاص داده اند. ببینید در واقعیت جدید آب‌وهوایی ، ما واقعاً نمی‌توانیم با سیل ها مبارزه کنیم اما باید یاد بگیریم که با آنها زندگی کنیم.
به جز تغییراقلیم چه عوامل انسانی‌ای در ایجاد سیل نقش دارند؟
ساخت سدها، جاده ها، راه آهن و اقدامات سازه‌ای به روش نامناسب و بدون محاسبه احتمال سیل، برخی از فعالیت‌های انسانی است که می‌تواند خطر بروز سیل را افزایش دهد. ما باید یک استراتژی بهتر برای مدیریت یکپارچه ریسک، مشابه آنچه در بسیاری از کشورهای دیگر جهان انجام می شود، داشته باشیم.
اما برخی می گویند این بارندگی ها و سیل ها نشان از پایان دوره خشکسالی در ایران است.
نه ، اینطور نیست. ما همچنان در استان‌های خشک کشور خشکسالی خواهیم داشت که به طور متناوب در اثر سیل در آن اختلال ایجاد می شود. هر دو رویداد ویران کننده خواهند بود. همین حالا ما همین موارد را در هند ، چین ، استرالیا ، ایالات متحده و سایر مناطق دنیا مشاهده می کنیم. همانطور که گفتم ، ما نمی‌توانیم با این وقایع بجنگیم. آنها اتفاق خواهند افتاد ما باید یاد بگیریم که با آنها زندگی کنیم و نسبت به آنها مقاومت بیشتری داشته باشیم.
درواقع ما می‌توانیم هم سیل داشته باشیم، هم خشکسالی؛ متأسفانه ، این یک واقعیت جدید اقلیمی است.
ما نمی توانیم از سوخت های فسیلی همان طور که در گذشته انجام داده‌ایم استفاده کنیم. اگر هوشیار و مسئول باشیم می‌توانیم از بروز بلایا جلوگیری کنیم و اگر مسئولیت پذیر نیستیم و برای سود جویی های کوتاه مدت مانند آفات رفتار می کنیم ، پس باید منتظر آیه ۱۹ سوره ابراهیم «انْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِید» (اگر بخواهد شما همه را در زمین نابود می‌سازد و خلقی دیگر از نو می‌آفریند؟) باشیم.
شما قبلا هشدار داده بودید که با ادامه این روند این امکان وجود دارد که برخی مناطق ایران غیرقابل زندگی شوند، با توجه به اتفاقات اخیر به نظر شما امروز در کجای این مسیر هستیم؟
این همان چیزی است که من به آن باور دارم. در سال ۲۰۱۲ غلظت دی اکسید کربن از مرز۴۰۰ پ پ ام در هوا عبور کرد، امروز این عدد ۴۱۳ پ پ ام است، گرمترین ماه نوامبر در ۲۰۱۵ اتفاق افتاد و دومین گرمترین ماه نوامبر را هم در سال ۲۰۱۹ تجربه کردیم.
آتش سوزی های بی‌سابقه ای در آمازون ، کالیفرنیا و استرالیا رخ داد و ... شرایط به شکلی است که می‌توانم بدون توقف اعلام این آمارها را ادامه دهم. دیدن روند دشوار نیست، اینها همه نشانه چیزهایی است که در آینده باید انتظارش را داشته باشیم. این که یک سیسم طبیعی تحت فشار بیشتر چه بر سر ما می‌آورد قابل تصور است.
اگر همه چیز مانند گذشته ادامه یابد ، برخی از نقاط جهان از جمله مناطقی از ایران غیرقابل سکونت می‌شوند، بگذارید دو نمودار را نشان دهم که درصد مساحت تحت تأثیر بارش شدید و دمای شدید را نشان می دهد. شما این روند را نگاه کنید! در دمای ۶۰ درجه سانتیگراد ، بعد از ۱۰ دقیقه در مناطق مرطوب ، افراد می‌توانند از گرمازدگی جان خود را از دست بدهند. این بالاترین حد تحمل انسان است. با استناد به ویکی پدیا ، دمای بالاتر از ۵۰ درجه سانتیگراد تقریباً در آبادان و مناطق اطراف آن معمولی است. بنابراین ما تا چه حد از دمای تابستانی ۶۰ درجه سانتیگراد فاصله داریم؟
این خیلی ترسناک است، برخی محققان هم می‌گویند چنین تصاویر آخرالزمانی واقعیت ندارد. چه نظری دارید؟
من در تلاش نیستم تا آینده‌ای پر از عذاب و غم را پیشبینی کنم اما ما باید از طبیعت و از واکنش آن نسبت به آنچه که ما غیر مسئولانه انجام می‌دهیم، آگاه باشیم. ما نمی‌توانیم همه چیز زمین را حفاری کنیم و آنها را برای ساخت کالاهای بیهوده بسوزانیم. ما نمی‌توانیم زمین را با مواد شیمیایی سمی به روشی که قبلاً انجام دادیم ، آلوده کنیم. ما نمی توانیم مانند گذشته جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را از بین ببریم. ما نمی توانیم از سوخت های فسیلی همان طور که در گذشته انجام داده‌ایم استفاده کنیم. اگر هوشیار و مسئول باشیم می‌توانیم از بروز بلایا جلوگیری کنیم و اگر مسئولیت پذیر نیستیم و برای سود جویی های کوتاه مدت مانند آفات رفتار می کنیم ، پس باید منتظر آیه ۱۹ سوره ابراهیم «انْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِید» (اگر بخواهد شما همه را در زمین نابود می‌سازد و خلقی دیگر از نو می‌آفریند؟) باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید