پایان ترس از سوزن واکسن | نخ دندان جایگزین سوزن می‌شود؟

در پژوهشی که توسط تیمی از دانشگاه فناوری تگزاس انجام شده است، پژوهشگران بخشی از بافت پوششی دهان به نام اپی‌تلیوم اتصالی را که در مرز بین لثه و دندان‌ها قرار دارد، به‌عنوان مسیر ورود واکسن پیشنهاد کرده‌اند.

اپی‌تلیوم اتصالی به‌طور طبیعی دارای نفوذپذیری بالا است و همین ویژگی‌ امکان حرکت سلول‌های ایمنی را فراهم می‌کند تا از حفره‌ی دهانی در برابر حملات باکتریایی محافظت کنند. پژوهشگران این فرضیه را مطرح کردند که همین نفوذپذیری طبیعی ممکن است آن را به محلی مناسب برای ورود آنتی‌ژن‌های واکسن تبدیل کند. آن‌ها در مقاله خود توضیح می‌دهند: «فرض کردیم که نفوذپذیری اپی‌تلیوم اتصالی می‌تواند به ورود سریع‌تر آنتی‌ژن‌های واکسن کمک کند و حضور فراوان سلول‌های ایمنی در این محیط میکروسکوپی، پاسخ ایمنی تطبیقی را تحریک کند.»

تخم‌مرغ را نشکنید! | روشی عجیب و حرفه‌ای برای درست کردن نیمرو بدون شکستن تخم‌مرغ

دسترسی به ناحیه اتصالی به‌دلیل موقعیت پنهان آن در امتداد خط لثه با چالش‌هایی همراه است و همین چالش باعث شده است این بخش تاکنون در روش‌های مرسوم واکسیناسیون مورد توجه قرار نگیرد. اینجاست که نخ دندان وارد میدان می‌شود؛ چراکه ابزاری بسیار مناسب برای دسترسی به نواحی باریک و دور از دسترس دهان محسوب می‌شود.

پژوهشگران برای آزمودن ایده خود، نخ دندان‌ را با واکسن‌ها پوشش دادند و طی چند هفته روی موش‌ها آزمایش کردند. نتایج امیدوارکننده‌ای به‌دست آمد: پاسخ‌های ایمنی قوی هم در دهان و هم در سراسر بدن موش‌ها مشاهده شد و این روش در محافظت از آن‌ها در برابر عفونت آنفلوانزای بعدی نیز مؤثر بود.

در مرحله بعد، آزمایش‌هایی روی داوطلبان انسانی انجام شد؛ اما از آنجایی که روش جدید هنوز به مرحله کارآزمایی بالینی نرسیده است، به‌جای واکسن از رنگ استفاده شد. مقدار رنگی که ازطریق نخ دندان به اپی‌تلیوم اتصالی رسید، نشان داد این روش قابلیت انتقال واکسن در انسان را نیز دارد.

این نخستین باری نیست که نخ دندان فراتر از کاربرد معمول بهداشتی خود بررسی می‌شود. پژوهشی دیگر در اوایل امسال نشان داد نخ دندان می‌تواند برای اندازه‌گیری سطح استرس بدن نیز به کار رود و ابزار تشخیصی مفیدی برای پزشکان باشد.

گذشته از ترس کمتر برای افراد دارای فوبیای سوزن، واکسن‌های مبتنی بر نخ دندان قابلیت حمل بیشتر و نگهداری آسان‌تر نیز دارند. نیازی به حضور پزشک یا پرستار برای تزریق آن‌ها نیست و حتی می‌توانند ازطریق پست ارسال شوند که این ویژگی در شرایطی مانند دنیاگیری کووید ۱۹، مزیت مهمی به شمار می‌رود.

پیش‌تر تلاش‌هایی برای انتقال واکسن از طریق دهان، زیر زبان یا بافت گونه انجام شده بود، اما این روش‌ها موفق به انتقال کافی آنتی‌ژن به جریان خون نمی‌شدند. با اینکه رویکرد جدید هنوز نیازمند تحقیقات گسترده‌تری است، پتانسیل آن به‌روشنی قابل‌مشاهده است. پژوهشگران در جمع‌بندی می‌نویسند: «با توجه به مشکلات همراه با واکسن‌های تزریقی، مانند درد، ترس از سوزن، احتمال انتقال بیماری‌های خونی دراثر تزریقات غیربهداشتی و نیز تحریک محدود ایمنی مخاطی، نیاز به روش‌های جایگزین برای انتقال واکسن احساس می‌شود.»