جو بایدن به دنبال تحریم‌های هوشمند

حامد روشن‌چشم تحلیلگر مسائل سیاسی- آرمان ملی- اعلام پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا اثرات روانشناختی جدیدی بر فضای جامعه حاکم کرد؛ به‌گونه‌ای که در ابتدای این اعلام شاهد کاهش نرخ ارز دلار بودیم. اگرچه رفتار اقتصادی و اجتماعی ایران طی یک دهه متاثر از عوامل مختلف بوده، با این حال وابستگی ذهنی به‌خصوص در عرصه اقتصادی بیش از پیش نمایان شد. شعار بازگشت به توافقات بین‌المللی از سوی جو بایدن باعث شده که جامعه ایران امیدی در راستای بازتولید برجام داشته باشد. اگرچه این رخداد به دور از انتظار نیست، اما باید اذعان کرد که شرایط کنونی ایران و منطقه به‌خصوص موقعیت آمریکا می‌تواند سناریوی متفاوتی را پیش آورد. در این یادداشت سعی شد محتمل‌ترین سناریو مورد بررسی قرار گیرد. پیش از توجه به این سناریو به موفقیت ظاهری توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ جهانی تحت عنوان برجام می‌پردازیم. اینکه چرا اتحادیه اروپا، چین و روسیه پس از خروج آمریکا از برجام به‌طور کامل در راستای سیاست‌های اعمال فشار به‌خصوص در تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و مکانیزم ماشه ایالات‌متحده قرار نگرفته‌اند؟ پاسخ این سوال روشن است، کشورهای اروپایی، چین و روسیه به منظور تضعیف دولت ترامپ به‌دلیل بهم زدن معاهدات بین‌المللی مانند، پیمان محیط‌زیست، خروج از ناتو، خروج از بهداشت جهانی، جنگ اقتصادی با چین، تحریم‌های روسیه، جنجالی شدن افتتاح سفارت آمریکا در بریتانیا و غیره موردنفرت این کشورها قرار گرفته و اقدامات حمایتی آنان از ایران به‌عنوان یک حرکت تقابلی و تضعیف صرف دولت ترامپ بود. به‌طوری‌که این کشورها بیشترین تاثیر را برای عدم موفقیت ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برعهده داشتند. از طرف دیگر، با روی کار آمدن جو بایدن که ارتباط نزدیکی با کشورهای اروپایی دارد و قول بازگشت سریع به پیمان‌های بین‌المللی را داده است، باعث نزدیکی و شکل‌گیری دوباره جبهه واحد غرب خواهد شد. به سادگی قابل تصور است که تحریم‌های موجود و اعمال تحریم‌های جدید توسط دولت بایدن اثرات به شدت مضاعف و فاجعه‌باری را به همراه خواهد داشت. چراکه حلقه وحدت و یکپارچگی غرب برای کسب اهداف در خاورمیانه تکمیل می‌شود. اکنون این سناریو قابل تصور است که دولت دموکراتیک بایدن با آرمان حقوق بشری، آزادیخواهانه، توسعه و عدم دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای شرایط جدیدی را پیش روی ایران قرار خواهد داد. بدون تردید دولت جو بایدن به صورت عقلانی رفتار کرده و با حفظ شرایط تحریمی موجود و نوعی دیپلماسی هوشمند به دنبال کسب امتیازات جدید خواهد بود. به نظر می‌رسد برای این منظور تحریم‌های اثرگذار جدیدی در راه باشد و با تاثیر بر شرایط نامطلوب اقتصادی ایران قدرت چانه‌زنی و کسب امتیاز به‌خصوص برای متحدان سنتی آمریکا در منطقه (اسرائیل و عربستان) اقدام کند. بر این مبنا بایستی در مدت زمان کوتاهی شاهد دیپلماسی تنش‌زدایی آمریکا با کشورهای غربی بوده و سپس منتظر افزایش فشار به ایران جهت کشاندن به پای میز مذاکره به منظور استیلای حداکثری بود. آنچه روشن است تحریم‌های جدید ایالات‌متحده یا توجه به سبک دیپلماسی دموکرات‌ها کاملا هوشمندانه بوده و با جلب همکاری حداکثری اعضای دیگر برجام تحریم‌های اثرگذارتری را به مراتب شاهد خواهیم بود. در نهایت اینکه خوش‌بینی به تغییرات در ایالات‌متحده آمریکا می‌تواند نتایج غیرقابل جبرانی را به کشور تحمیل کند.