بدترین خشکسالی های تاریخ معاصر جهان چه پیامدهایی داشته اند؟

۵۵آنلاین :

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، بیش از 5/2 میلیارد نفر از مردم جهان دست کم برای یک ماه از سال به سطوح اولیه آب آشامیدنی دسترسی ندارند و این شرایط با توجه به افزایش جمعیت شهری و گرم شدن زمین با سرعت بالایی در حال گسترش است. خشکسالی عوامل متعددی دارد، کمبود بارندگی، مصرف بی رویه آب، سیاست های دولتی غلط، افزایش جمعیت و گرمای هوا بخشی از دلایل بروز خشکسالی به حساب می آیند. برای مثال شهر اسوان در جنوب مصر یکی از گرمترین و پرآفتاب ترین شهرهای جهان است. دمای هوای این شهر در تابستان به بیش از ۴۱ درجه سانتی گراد میرسد و میزان بارندگی سالانه در آن کمتر از یک میلی متر گزارش شده است به طوری که این شهر جنوبی مصر در برخی از سال ها اصلا بارندگی را تجربه نمی کند. در حالی که اسوان یکی از کم باران ترین شهرهای جهان محسوب اما به هیچ عنوان شهری با «تنش آبی» به شمار نمی آید. چرا که این شهر در کرانه شرقی رود نیل، در نزدیکی سد بلند اسوان و دریاچه بزرگ ناصر (یکی از بزرگترین دریاچه های ساخت بشر) واقع شده است. دریاچه ای که با وسعت بالغ بر ۱۳۲ کیلومترمربع نه تنها آب مورد نیاز اسوان بلکه بخشهایی از مصر و سودان را نیز تامین می کند.

تنش آبی (جایی که تقاضای اکولوژیک یا بشری برای آب برطرف نمی شود) ناشی از عوامل متعددی است. کمبود فیزیکی آب ناشی از بارندگی کم، خشکی طبیعی منطقه و تغییرات آب وهوایی بخشی از این عوامل هستند. البته مدیریت و سرمایه گذاری ضعیف در زیرساخت های آبی، آلودگی و انتقال آب نیز از دیگر دلایل تنش آبی به حساب می آیند. حدود 7/2 میلیارد نفر از مردم جهان دست کم یک ماه از سال تحت تاثیر این مشکل قرار دارند و با توجه به روند رو به رشد جمعیت شهری، تنش آبی شهرهای مختلف جهان را تحت فشار قرار داده است. در حال حاضر تقریباً چهار میلیارد نفر از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و انتظار میرود تا سال ۲۰۵۰ حدود 5/2 میلیارد نفر دیگر نیز به آنها بپیوندند.

با رشد جمعیت شهری، تعداد افراد ساکن در اقامت گاههایی که به زنجیره تامین آب لوله کشی متصل نیستند نیز بیشتر می شود. در حال حاضر، حدود ۸۶۰ میلیون نفر از مردم سراسر جهان زاغه نشین هستند و دسترسی کافی به آب سالم ندارند، که عواقب بهداشتی متعددی برای آنها پدید آورده است. با خشک شدن منابع تامین آب های شیرین، بسیاری از شهرها به آب های زیرزمینی روی آوردند به طوری که در حال حاضر نرخ استخراج

آب از سفره های آبهای زیرزمینی بسیار بیشتر از نرخ احیای مجدد آن است. در زمان اوج خشکسالی اخیر در کالیفرنیا، مزارع و شهرها شاهد حفاری های عمیق برای یافتن آب زیرزمینی ای بودند که ۲۰ هزار سال پیش با بارش باران ایجاد شده بودند.

در چند سال گذشته لس آنجلس و سائوپائولو نیز با خشکسالی های بزرگی مواجه شدند که ایالات اطراف آنها را نیز تحت تاثیر قرار داد. سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به عنوان گرم ترین سالهای این ایالت معرفی شد به طوری که بر اساس اعلام اداره منابع آبی کالیفرنیا در ماه آوریل هیچ برفی در کوهستان های سیرا نوادا مشاهده نشد.

در برزیل نیز گرمای هوا و استفاده بیش از حد منابع آبی باعث شد تا منبع ذخیره اصلی شهر سائوپائولو به زیر شش درصد ظرفیت خود برسد و جیره بندی آب به ساکنان این شهر ضربه بزند طوری که برخی از مردم به مناطقی دارای ذخایر آبی بیشتر نقل مکان کردند. با این حال زمانی که به خشکسالی های شدید فکر می کنیم، اغلب دوره های زمانی مدنظرمان است که در آن آب وهوای شدیداً خشک برای مدت زیادی در یک منطقه حکمفرما بوده و موجب مشکلاتی نظیر کمبود آب و آسیب به محصولات کشاورزی شده است. با وجود این حقیقت این است که خشکسالی تنها به دلیل کمبود بارندگی و دمای هوای بسیار بالا اتفاق نمی افتد بلکه استفاده بی رویه از آب و جمعیت زیاد نیز از دلایل خشکسالی به حساب می آیند، بنابراین چنین پدیده ای در هر اقلیمی می تواند رخ دهد. همانند دیگر پدیده های جوی، خشکسالی نیز می تواند اثرات شدیدی بر اقتصاد یک کشور اعمال کند. اما برخلاف پدیده هایی چون توفان که می توان آن را با توجه به سرعت باد دسته بندی کرد، تعریف شدت خشکسالی کمی پیچیده تر است. متاسفانه خشکسالی و بسیاری از پیامدهای آن نظیر قحطی شدید، از زمان باستان در تاریخ بشر وجود داشته و همچنان نیز اتفاق می افتد، گرسنگی شدید و سوء تغذیه بخشی از نتایج تراژیک خشکسالی است که هم اکنون در بسیاری از نقاط دنیا مشاهده می شود. با وجود اینکه فجیع ترین خشکسالی های تاریخ در دهه ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ میلادی رخ داده است اما خشکسالی های اخیر نیز موجب بروز پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فراوان و فجایع بشری در سراسر جهان شده است. در ادامه بخشی از وحشتناک ترین خشکسالی های تاریخ معاصر جهان و اثرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن را بر جوامع بشری مورد بررسی قرار داده ایم.

· چین 2011-2010

هرچند خشکسالی ۲۰۱۱-۲۰۱۰ به هیچ عنوان قابل مقایسه با خشکسالی های دهه ۴۰ و قحطی بزرگ چین نبوده ولی یکی از بدترین خشکسالی های هزاره سوم جهان به حساب می آید. این خشکسالی در اواخر سال ۲۰۱۰ آغاز شد و هشت استان در بخش های شمالی جمهوری خلق چین را تحت تاثیر قرار داد. خشکسالی ای که در ۶۰ سال اخیر بی سابقه بوده و به اکثر مناطق تولیدکننده گندم کشور ضربه زد. کمبود گسترده بارش برف و باران باعث شد تا محصولات کشاورزی نظیر گندم به دلیل سرمای شدید و کاهش رطوبت موجود در زمین در معرض مرگ قرار بگیرند. استان های آنهوی، هنان، گانسو، هبی، جیانگ سو، شان ژی، شان دانگ و شن ژی در معرض این خشکسالی قرار گرفتند. علاوه بر نابودی محصول گندم، خشکسالی منجر به کمبود آب برای بیش از 3/2 میلیون نفر شد. در این هشت استان ۲۰ درصد از زمین های کشاورزی و ۳۵ درصد از کل محصول گندم تحت تاثیر قرار گرفت. در فوریه ۲۰۱۱، خشکسالی به بیش از هفت میلیون و ۷۳۰ هزار هکتار از اراضی کاشت گندم زمستانی ضربه زد. برخی از دریاچه ها نظیر دریاچه هانگ در استان هبی به طور قابل توجهی خشک شدند و سطح آب دریاچه هوبی نیز به یک هشتم سطح طبیعی و عمق آن به یک پنجم عمق معمولش کاهش یافت. این رویدادها موجب شد تا بیش از چهار هزار نفر از ساکنان محلی آن منطقه از آنجا نقل مکان کنند. بر اساس آمار سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل (FAO) خسارتی که بر برداشت گندم چین وارد شد عامل اصلی افزایش قیمت جهانی گندم در اوایل سال ۲۰۱۱ بود. با آغاز ماه ژوئن، خشکسالی ۳۵ میلیون نفر از مردم چین را با سختی مواجه کرد به طوری که از این میان 2/4 میلیون نفر با کمبود جدی آب آشامیدنی مواجه شدند. بر اساس آمار رسمی دولت چین، خسارت اقتصادی مستقیم این خشکسالی بیش از ۱۵ میلیارد یوآن (حدود 3/2 میلیارد دلار) برآورد شد و این در حالی بود که برخی استان ها برای باران مصنوعی به باروری ابر روی آوردند. تلاش های دولت برای آبیاری نیز اثر کمی بر خشکسالی داشت. با وجود این در اواخر فوریه و اوایل ماه مارس، بارش برف و باران باعث شد تا کمی از شدت این خشکسالی کاسته شود اما این بارش ها تنها یک سوم از کل مساحت زیر کشت گندم های خشکی زده را پوشش داد. به این ترتیب با تداوم بارش ها بحث خشکسالی کم کم از میان رفت ولی وقوع سیل در بخش های مختلف خسارات زیان بار دیگری به استان های خشکی زده وارد کرد. در اوایل فوریه۲۰۱۱، دولت چین نزدیک ۱۵میلیارد دلار کمک نقدی یا یارانه ای (به صورت کاهش قیمت موادی چون سوخت دیزل، آفت کش ها و کود) به کشاورزان اعطا کرد و همچنین اعلام تاکتیک های متعددی را برای مقابله با اثرات خشکسالی در نظر گرفته است. دولت چین اعلام کرد حدود یک میلیون دلار برای حصول آب به منظور استفاده در مزارع گندم هزينه کرده است. هزینه ای که صرف حفر ۱۳۵۰ چاه و یافتن ذخایر آب زیرزمینی جدید بود. همچنین افزایش قیمت برخی غلات از سوی دولت، ارائه کمک های فنی به کشاورزان و آزادسازی غلات از انبارها به منظور جلوگیری از رشد قیمتی، از دیگر اقدامات دولت چین برای کاهش عواقب خشکسالی بود.

· استرالیا دهه 2000

خشکسالی دهه 2000 استرالیا که از آن به عنوان خشکسالی هزاره یاد می کنند به گفته بسیاری از کارشناسان بدترین خشکسالی ثبت شده در این قاره از زمان استقرار اروپایی ها بوده است. این خشکسالی بیشتر مناطق جنوبی استرالیا را دربر گرفت و به بزرگترین شهرها و مناطق کشاورزی این بخش آسیبی جدی زد. این خشکسالی در اواخر سال ۱۹۹۶ و سال ۱۹۹۷ آغاز شد، زمانی که میزان بارندگی به سطوح پایینی تقلیل یافت و در سال های خشک ۲۰۰۱ و ۲۰۰2 به اوج خود رسید. سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۸ نیز در بسیاری از بخش های

استرالیا به عنوان خشک ترین سال های یک قرن اخیر به ثبت رسیدند. این شرایط تا زمانی ادامه پیدا کرد که در سال ۲۰۱۰ ظهور پدیده لانینا به این خشکسالی پایان داد و منجر به وقوع سیل در برخی نقاط کشور شد. خشکسالی فشار شدیدی را بر تولیدات کشاورزی و تامین آب شهری در اکثر نقاط جنوب استرالیا وارد کرد. این خشکسالی منجر به ساخت شش واحد شیرین سازی آب دریا برای فراهم کردن آب آشامیدنی شهرهای بزرگ استرالیا شد و تغییراتی نیز در مدیریت آب حوضه موری دارلینگ به وجود آورد. تولیدات کشاورزی استرالیا به شدت تحت تاثیر این خشکسالی قرار گرفت. تولید پنبه استرالیا به پایین ترین سطح ۲۰ سال اخیر خود افت کرد و کاهشی ۶۶درصدی را نسبت به یک سال عادی تجربه کرد. استفاده از آب در این صنعت در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ افتی ۴۰ درصدی را به ثبت رساند و بیش از ۱۰ هزار نفر که در صنعت پنبه استرالیا مشغول به کار بودند تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفتند. در این میان بخش هایی از نیوساوث ولز با کاهش 99 درصدی تولید پنبه خود بیشترین خسارت را از خشکسالی متحمل شدند. محیط زیست استرالیا نیز یکی دیگر از بخش هایی بود که به شدت از خشکسالی ضربه دید، آسیب های اکولوژیک وارده به حوضه آبخیز موری دارلینگ به حدی بود که حتی پس از پایان دوران خشکسالی نیز پیامدهای آن همچنان مشاهده می شود. همچنین خشکسالی موجب کاهش شدید حجم آب دریاچه های استرالیا شد، دریاچه های الکساندریا و آلبرت به ترتیب با افت حجم ۶۵ و ۷۴درصدی مواجه شدند. از سوی دیگر کاهش سطح آب خاک های سطحی اسیدی شده و این موضوع تهدیدی جدید برای اکوسیستم مناطق مورد هجوم خشکسالی ایجاد کرد. از سوی دیگر پایین آمدن آب سدهای استرالیا نیز مشکلاتی را برای تأمین آب شرب شهروندان مناطق جنوبی این کشور فراهم کرد. با این حال دولت استرالیا برای مقابله با این خشکسالی گسترده علاوه بر هزینه های نقدی و کمک به خسارت دیدگان راه حل های زیرساختی را نیز در دستور کار خود قرار داد که در بخش پایانی این پرونده ویژه به تفصیل در مورد آن صحبت شده است.

· ایالات متحده دهه ۱۹۳۰

وقتی آقای جاد، قهرمان رمان خوشه های خشم جان اشتاین بک، برای فرار از بی عدالتی و به امید زندگی بهتر از ایالت اوکلاهاما به کالیفرنیا مهاجرت کرد فکر نمی کرد که داست بول باعث شود تا اوضاع آن گونه که آنها پیش بینی می کردند پیش نرود. داست بول (Dust Bowl) یا دهه سی کثیف، یک فاجعه زیست محیطی بود که در دهه 1 ۱۹۳۰ میلادی در مناطق مرکزی و غربی ایالات متحده رخ داد. کمبود شدید آب از یک سو و تکنیک های کشاورزی نامناسب از سوی دیگر منجر به بروز این پدیده شد. برخی دانشمندان معتقدند این خشکسالی بدترین خشکسالی ۳۰۰ سال اخیر در آمریکای شمالی بوده است. کمبود بارندگی موجب نابودی محصولات و ماندن خاک بر روی زمین شد. با وزش باد، ابرهای غول پیکری از خاک و غبار ایجاد می شد که تپه ای از کثیفی روی هر چیز بر جای میگذاشت. خاک و غبار موجودات زنده را خفه کرده و منجر به سینه پهلو در کودکان می شد. با وخیم تر شدن اوضاع، توفانی از شن به سمت واشنگتن روانه شد. خشکسالی و غبار بخش عظیمی از محصولات کشاورزی آمریکا را نابود کرد و بحران بزرگ اقتصادی حاکم بر این کشور را بدتر کرد. اما چه چیزی منجر به این واقعه شد. در دهه ۱۹۳۰، الگوی آب وهوایی اقیانوس های آرام و اطلس تغییر کرد. اقیانوس آرام خنک تر از حالت طبیعی و اقیانوس اطلس گرم تر از حالت طبیعی خود شد. ترکیب این دو رویداد جهت تندباد را تغییر داد. این جریان عموماً رطوبت را از خلیج مکزیک به دشت بزرگ آمریکا می آورد و موجب بارش باران های سنگین میشد. زمانی که این تندباد به سمت جنوب حرکت کرد، دشت بزرگ آمریکا دیگر رنگ باران را به خود ندید. چمنزارهای بلند از خاک سطحی مناطق مرکزی و غربی آمریکا محافظت می کرد اما زمانی که کشاورزان طی سال های متمادی بیش از 2/5 میلیون جریب ازاین چمنزارها را شخم زدند، خاک توانگری خود را از دست داد.

خشکسالی داست بول در چند موج پشت سر هم (۱۹۳۱-۱۹۳۰؛ ۱۹۳۴-۱۹۳۶ و ۱۹۴۰-۱۹۳۹) اتفاق افتاد. اما در مجموع همانند یک خشکسالی بلندمدت احساس شد. این موضوع به این دلیل بود که مناطق تحت تاثیر پس از پایان یک موج خشکسالی بهبود پیدا نکردند. اولین خشکسالی ۲۳ ایالت در دره های می سی سی پی و اوهایو را در برگرفت. این خشکسالی منطقه آتلانتیک میانی و هشت ایالات جنوبی ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داد و بدترین خشکسالی قرن بیستم ایالت آرکانزاس لقب گرفت. افت قیمت ها در زمان رکود اقتصاد منجر به افت قیمتپنبه از 79/16 سنت به ازای هر پوند در سال ۱۹۲۹ به 66/5 سنت در سال 31 شده بود و خشکسالی بازده پنبه را از سه هزار پوند به ازای هر جریب به ۱۰۰۰ پوند کاهش داد. این موضوع باعث شد تا کشاورزان بیش از حد فروش پنبه بکارند به طوری که ۳۰ تا ۵۰ درصد از محصولات کشاورزی آرکانزاس به فروش نرسید. در نتیجه کشاورزان نمی توانستند غذای کافی برای خوردن تولید کنند. در آن زمان رئیس جمهور هوور از کمک به آنها سر باز زد. او معتقد بود کمک به مردم آنها را ضعیف می کند. صلیب سرخ کمکی پنج میلیون دلاری برای کاشت دانه را ارائه داد اما تنها محصولی که توانست رشد کند شلغم بود. با ادامه خشکسالی، کنگره 45 میلیون دلار برای دانه های خوراکی و ۲۰ میلیون دلار برای جیره بندی مواد غذایی اختصاص داد. در سال ۱۹۳۲ و ۱۹۳۳نیز بیش از 60 توفان شن ایالت های مرکزی آمریکا را درنوردید و در سال 1934 سومین خشکسالی گرم ترین سال تاریخ ایالات متحده را رقم زد. در آن سال ۲۹ روز پیاپی دمای هوا بالای ۱۰۰ درجه فارنهایت گزارش شد. در سال ۱۹۳۴ بدترین توفان شن رخ داد که این روز بعداً به عنوان یکشنبه سیاه نامگذاری شد.

چندین هفته بعد، رئیس جمهور فرانکلین روزولت قانون حفاظت خاک را تصویب کرد. قانونی که به کشاورزان یاد داد چگونه باید به روشی پایدار به کاشت بپردازند. وقوع خشکسالی در سال های ۱۹۳۶، ۱۹۳۹ و ۱۹۴۰ باعث شد تا بیش از ۱۲ ایالت آمریکا دمایی بالاتر از ۱۱۰ درجه فارنهایت را تجربه کنند. موج گرما و خشکسالی در این سال ها منجر به کشته شدن نزدیک به ۲۰۰۰ نفر شد. این شرایط تا سال ۱۹۴۱ ادامه پیدا کرد تا اینکه میزان بارندگی به سطوح نرمال خود بازگشت و به پایان یافتن رکود اقتصادی ایالات متحده کمک کرد.

خشکسالی و تندبادها کسب و کار کشاورزان را از بین برد. آنها معیشت و خانه های خود را از دست دادند. در سال ۱۹۳۲، دولت فدرال به ایالت هایی که تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفتند کمک مالی ارسال کرد. در سال ۱۹۳۳ دامداران برای کاهش عرضه و تقویت قیمت ها شش میلیون خوک را سلاخی کردند، موضوعی که موجب اعتراضات مردمی برای اسراف مواد غذایی شد. در واکنش به این اعتراضات، دولت بنگاه کمک مازاد را تاسیس کرد. این بنگاه تولیدات اضافی را برای کمک غذایی به فقرا استفاده می کرد. بعد از آن کنگره اولین بودجه مالی را برای کمک به خشکی زدگان اختصاص داد. در سال ۱۹۳۴، کشاورزان ۱۰ درصد از کل زمین های خود را فروختند که نیمی از این فروش ها به دلیل رکود اقتصادی و خشکسالی بود. در سال ۱۹۳۷ بیش از یک پنجم از کشاورزان از دولت کمک های مالی فوری گرفتند، در این میان خانواده های زیادی به دلیل نبودن کار یا میزان آب کم به کالیفرنیا یا شهرهای بزرگ دیگر مهاجرت کردند. در سال ۱۹۳۶ خشکسالی باعث شد تا در برخی مناطق ایالت های مرکزی و دشت بزرگ آمریکا، حدود ۹۰ درصد از خانواده های روستایی از طرح بازنشستگی زودتر از موعد استفاده کنند. در سال ۱۹۳۷ اداره پیشرفت کار گزارش داد علت اصلی فراغت و بازنشستگی زودتر از موعد در منطقه داست بول خشکسالی بوده که بیش از ۶۷ درصد از این افراد کشاورز بوده اند. بر اساس آمار رسمی دولت بیش از یک میلیارد دلار در دهه ۱۹۳۰ صرف کمک به کشاورزان و خانواده های آسیب دیده از خشکسالی کرد. گزارش های رسمی حاکی از آنند که ضرر کلی در منطقه داست بول كل اقتصاد ملی ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده است. در واقع داست بول به طرز قابل توجهی اثرات رکود بزرگ اقتصادی آمریکا را تشدید کرد.

· برزیل ۲۰۱۴

خشکسالی اخیر برزیل که در سال ۲۰۱۴ آغاز شد و تا سال گذشته نیز ادامه داشت، بخش های جنوبی این کشور از جمله مناطق شهری سائوپائولو و ریودوژانیرو را تحت تاثیر قرار داد. در سائوپائولو، این خشکسالی بدترین خشکسالی ۹۰ سال اخیر محسوب می شود. این خشکسالی باعث شد تا بسیاری از شهروندان با قطعی های متناوب آب مواجه شوند. اگرچه بارندگیهای اواخر سال ۲۰۱۵ و۲۰۱۶ قدری از شدت خشکسالی کاست اما مشکلات بلند مدت در تامین آب آشامیدنی همچنان در سائوپائولو به چشم می خورد. مناطق میناس گرایس و اسپیریتو سانتو هنوز هم تحت خشکسالی سال ۲۰۱۶ ناشی از پدیده ال نینو سال ۲۰۱۴ تا 2015 هستند. در این مناطق بارش نامنظم باران از سال ۲۰۱۴ منجر به وخیم تر شدن خشکسالی از سال ۲۰۱۵ شده است. در سال ۲۰۱7 پراکندگی باران در اکثر مناطق مرکزی، غربی و شمالی ادامه پیدا کرد تا بر اساس اعلام نشریه استادو دی سائوپائولو برزیل با بدترین خشکسالی یک قرن اخیر خود را تجربه کند. به طور معمول فصل بارندگی در برزیل از ماه نوامبر آغاز می شود اما کمبود بارندگی در فصل ۲۰۱۵-۲۰۱۴ منجر به کاهش شدید عرضه آب در ایالتهای سائوپائولو، ریودوژانیرو و میناس گرایس شد. به طوری که ذخایر بزرگ عملیاتی این کشور به پایین ترین سطح ظرفیت خود رسیدند (سیستم ذخیره آب اصلی سائوپائولو در اوایل فوریه ۲۰۱۶ به شش درصد کل ظرفیت خودش رسیده بود). در پی این خشکسالی مقامات سائوپائولو در نوامبر ۲۰۱۵ نسبت به جیره بندی آب هشدار دادند و شرکت آب سائوپائولو فشار آب را در سیستم انتقال آب کاهش داد. این شرکت همچنین تعرفه های بازدارنده ای برای کاربرانی که بیشتر از سال های گذشته آب مصرف کنند اعمال کرد. در پی این اقدام، شهروندان برزیلی اقدام به تصفیه، بازیابی و احتكار آب کردند.

شدت این بی آبی تا حدی بود که مقامات عالی رتبه برزیلی نگران این شدند که بحران آب روی برگزاری بازی های المپیک تابستانی ۲۰۱۶ ریودوژانیرو اثر منفی بر جای بگذارد. بحران آب سیستم تولید برق این کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد. از آنجا که ۷۰ درصد از برق برزیل به وسیله نیروگاه های برق آبی تولید می شود، بحران آب نگرانی ها را برای جیره بندی برق نیز افزایش داد. تحلیلگران حوزه انرژی معتقدند راه حلهای کوتاه مدت نمی تواند مشکل خشکسالی برزیل را حل کند بلکه تنها می تواند به عنوان کاتالیزور برای ارائه راه حل های بلندمدت باشد. راه حل های کوتاه مدت مقامات برزیلی حفر چاه های بیشتر و بازیابی بیشتر آب و راه حل بلندمدت آنها انتقال آب بیشتر از حوضه آبخیز رودخانه های پرآب بوده است. از این رو احداث خطوط لوله ۱۵ کیلومتری برای انتقال آب از رودخانه پارایبا دوسول به سیستم کانتاریریا به تصویب دولت رسید. همچنین ترمیم نشتی خطوط انتقال آب سیستم شهری سائو پائولو موجب صرفه جویی شش درصدی آب مصرفی این شهر شد. علاوه بر مشکل تامین آب، خشکسالی موجب مهاجرت وسیع کشاورزان منطقه، بیماری های حاد تنفسی و خسارات جدی به مردم شده بود و متعاقب آن مشکلات دیگری نظیر زمین خواری نیز در منطقه شایع شد.

روزنامه های محلی برزیل آشفتگی موجود در شهرها و اعتراضات مردمی را «جنگ آبی» لقب دادند که تنها یکی از پیامدهای خشکسالی به حساب می آمد. با گسترش خشکسالی بهای آب و برق نیز به شدت افزایش یافت به طوری که شرکت توزیع برق برزیل اعلام کرد ضرری که خشکسالی به ظرفیت تولید برق این کشور زده بیش از 3/4 میلیارد یورو بوده است. برخی از این هزینه ها به دلیل استفاده از سوخت های کربنی و نفت برای جایگزین کردن تامین برق بوده است. موضوعی که منجر شد انتشار گازهای گلخانه ای برزیل در سال ۲۰۱۴ به اوج خود برسد.

· شاخ آفریقا 2012-2011

قحطی شدید شاخ آفریقا در واقع در پی خشکسالی بی سابقه و کمبود شدید بارندگی ها در منطقه شرقی قاره آفریقا رخ داد که طی آن میلیون ها نفر از ساکنان کشورهای سومالی، اتیوپی، کنیا، جیبوتی، سودان و اوگاندا در شاخ آفریقا با کمبود شدید آب و مواد غذایی مواجه شدند. در دو منطقه جنوب سومالی که تحت کنترل گروه الشباب است، نزدیک به سه میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دچار قحطی شده اند. همچنین دو دهه جنگ طولانی در سومالی باعث وخیم شدن وضع قحطی شاخ آفریقا و رسیدگی به قحطی زدگان شده است. بر اساس اعلام اداره توسعه بین الملل DfID)) ۵۰ تا ۱۰۰ هزار نفر از مردم سومالی، اتیوپی و کنیا که بیش از نیمی از آنها کودکان زیر پنج سال بودند به واسطه خشکسالی در شاخ آفریقا جان خود را از دست دادند. دولت آمریکا برآورد کرده است که طی ۹۰ روز (از ماه می تا جولای ۲۰۱۱) بیش از ۲۹ هزار کودک زیر پنج سال از بین رفتند.

این در حالی بود که تخریب معیشت، دامها و سیستم های بازار محلی در مجموع زندگی ۱۳ میلیون نفر از مردم

این مناطق را مختل کرد. با وجود گذشت پنج سال از این خشکسالی همچنان صدها هزار نفر در خطر تغذیه نامناسب هستند. بالا بودن قیمت مواد خوراکی به همراه کمبود بارندگی موجب شد تا وضعیت اسفبار ساکنان شاخ آفریقا تشدید شود. این در حالی است که اواخر سال گذشته فائو در بیانیه ای اعلام کرد، در سومالی و همچنین شمال شرق شاخ آفریقا در خط ساحلی کنیا و منطقه «عفر» در شمال شرق اتیوپی که برای غلبه بر پیامدهای خشکسالی دوساله ناشی از پدیده ال نینو با مشکل روبه رو هستند، اوضاع بسیار نامساعد است. بر اساس ارزیابی فائو، تنها در سومالی، اتیوپی و کنیا حدود ۱۲ میلیون نفر به کمک غذایی نیاز دارند. همچنین در بیانیه فائو تاکید شده است، کمبود شدید مواد غذایی و نشانه های سوءتغذیه در در سودان جنوبی، دارفور در غرب سودان و منطقه کاراموجا در اوگاندا آشکار است. بر اساس گزارش فائو خشکسالی های متعدد تاکنون به کاهش برداشت محصول، شیوع بیماری و کاهش تعداد حیوانات در این کشورها منجر شده است.

· خشکسالی و توسعه اقتصادی

یکی از راه های سنجش اثرات یک فاجعه طبیعی، مشاهده تغییرات تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) است. در چهار دهه گذشته، خشکسالی دست کم یک درصد از GNP را در کشورهایی از شرق آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، استرالیا، جنوب آسیا و غرب آفریقا کاهش داده است. سنجش GDP در طول زمان نشان می دهد که رکود اقتصادی اغلب پس از خشکسالی ها محقق می شود. برای مثال یک سال پس از خشکسالی ۱۹۸۴ در جنوب صحرای آفریقا، GDP مالی، نیجر و اتیوپی به ترتیب ۹، ۱۸ و ۷ درصد کاهش پیدا کرد. GDP زیمبابوه نیز پس از خشکسالی سال ۱۹۸۳ افتی سه درصدی را تجربه کرد. به دلیل اینکه اغلب کشورهای جنوب صحرای آفریقا اقتصادی بر پایه کشاورزی دارند، اثرات خشکسالی بر اقتصاد این کشورها مستقیم و بسیار بزرگ بود. در چنین کشورهایی، اکثر مردم کشاورز یا دامدار هستند و محصولات کشاورزی و دامداری نقشی اساسی در درآمدهای ارزی این کشورها ایفا می کند. بنابراین پیامدهای خشکسالی به کل اقتصاد کشیده میشود. زیمبابوه در خشکسالی ۱۹۸۳-۱۹۸۲ خود ضرر اقتصادی عظیمی را متحمل شد به طوری که زیان وارده به بخش کشاورزی ۳۶۰ میلیون دلار و هزینه های جبران خسارات خشکسالی ۱۲۰ میلیون دلار برآورد شد. هر دو دسته کشاورزان صنعتی و روستایی این ضرر را متحمل شدند و این در حالی بود که کمبود بارندگی برداشت ذرت را مختل کرد و کمیابی آب برای آبیاری مزارع موجب افت شدید تولید گندم به عنوان مهم ترین کالای صادراتی زیمبابوه شد.