سفیر روسیه در تهران گفت: برداشت ما و شما در برخی حوادث تاریخی فرق میکند. ولی ما باید فرهنگ شنیدن یکدیگر را یاد بگیریم. نه اینکه [به هم تهمت بزنیم] شما دروغ میگویید، شما جاسوس اسراییل هستید، مرگ بر شما، نمیشود. چند تا موضوع هست که از زمان ترکمنچای به این سو، مورخان دو کشور باید بنشینند و به صورت مفصل باهم صحبت بکنند. مثلا موضوع [الکساندر] گریبایدف، برای شما یک دشمن است و برای ما یک شاعر بزرگ و دیپلمات برجسته، ما به او احترام قائلیم، شما نسبت به او نفرت دارید، به این معنا نیست که شما به ما فشار بیاورید که نباید این کار را بکنید یا باید این کار را بکنید. من که با عکس شاهنشاه آنجا ننشستم، تابلوی پهلوی و فرح پهلوی که نبود. ما برای مردم ایران احترام قائلیم، اما اجازه بدهید که نظر خودمان را داشته باشیم. نباید با زور فشار بیاوریم که باید آنجور که ما صلاح میدانیم فکر کنید.
لوان جاگاریان 10 سال و 4 ماه است که به عنوان سفیر روسیه در تهران حضور دارد. فارسی را به خوبی میداند، شناخت خوبی از سیاست و مردم در ایران دارد و با تمام وجود از سیاستهای دولت روسیه دفاع میکند. معتقد است آنچه در اوکراین اتفاق میافتد «عملیات ویژه نظامی» است، امریکا را مقصر بسیاری از مشکلات فعلی جهان میداند و باور دارد تهران و مسکو نباید بار دیگر فریب غربیها را بخورند. جاگاریان تاکید میکند که دولت روسیه به ایران فشار وارد نمیکند، بلکه در مواردی که اختلاف وجود دارد به عنوان یک دوست از ایران درخواستهایی را مطرح میکند. این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
*برای چند ماه مقامهای غربی هشدار میدادند که روسیه قصد دارد به اوکراین حمله کند اما مقامهای روسیه با تمسخر با این ادعا برخورد میکردند؛ تکذیب میکردند و میگفتند این حمله اتفاق نمیافتد. چه اتفاقی افتاد که روسیه به اوکراین حمله کرد و دلیل تفاوت گفتار و رفتار مسوولان روسیه چه بود؟
مقدم بر هر چیز به شما خوشامد میگویم. وقتی میگویید حمله، ما - نه فقط بنده - چندین بار تاکید کردهایم که این حمله نیست. این عملیات ویژه نظامی است. ما چند دلیل داریم و خاطرنشان میکنیم که مجبور بودیم این عملیات را انجام دهیم. ما مردم اوکراین را به عنوان برادر خود میدانستیم و میدانیم؛ هرچند آنها نظر دیگری دارند. علت اصلی بحران کنونی عدم تمایل کییف به تبعیت از توافقات مینسک است که در سال 2015 با میانجیگری رهبران فرانسه و آلمان منعقد شد. یکی دیگر از دلایل اصلی این اتفاق، توطئه امریکا و خود کشورهای غربی بود که تلاش میکنند روسیه را تضعیف کنند؛ نه فقط روسیه، بلکه متحدان نظامی روسیه [هم شامل این مساله میشوند.] اگر یادتان باشد در ماه اوت سال گذشته میلادی تلاش کردند با توسل به زور آقای لوکاشنکو، رییسجمهور بلاروس را برکنار کنند، اما نتوانستند. بعدا در قزاقستان، در اوایل سال جاری تلاش کردند شورشی به پا کنند و کودتای غیرقانونی انجام دهند، باز هم نشد. غربیها بر این عقیده بودند که حوادث سال 2014 اوکراین بار دیگر تکرار میشود. اجازه بدهید از آن حوادث شروع کنم. زمانی که من با همکاران غربی صحبت میکنم از آنها میپرسم در سال 2014، برکناری آقای یاناکوویچ از مقامش یک انتقال قدرت قانونی بود و از طریق انتخابات دموکراتیک انجام شد یا یک کودتای غیرقانونی بود؟ جوابی ندارند. چون یک کودتا اتفاق افتاد و کسانی که بعد از برکناری آقای یاناکوویچ به قدرت رسیدند با کمک امریکا و متحدانش کودتا کردند. از آن زمان چطور میتوان گفت که آنها یک دموکراسی هستند. من در سال 2010 از طرف سازمان امنیت و همکاری اروپا به عنوان ناظر در اوکراین حضور داشتم و در شهر لویو در غرب اوکراین بودم. آن زمان آقای یاناکوویچ در انتخابات پیروز شد و همه این موضوع را تایید کردند، بعدا کودتا شد. از آن پس امریکا یک حکومت دستنشانده روی کار آورد که تحت سلطه کامل امریکا بود. آنها تلاش کردند که اوکراین را به یک پروژه ضد روسیه تبدیل کنند. در پی این اتفاقات نازیها در اوکراین ظهور کردند و شاهد احیای فاشیسم در آنجا بودیم. این یک خطر جدی، نه فقط برای روسیه بلکه برای روسهایی بود که در دونباس زندگی میکردند. آقای پوتین قبل از شروع عملیات هم بهطور مفصل این مساله را توضیح داد. نمیدانم شما این توضیحات را شنیدید یا نه؟
*من توضیحات آقای پوتین را شنیدم اما نقض تمامیت ارضی یک کشور به دلیل آنچه در داخل آن کشور اتفاق میافتد را کار درستی میدانید؟
الان به شما میگویم. نقض تمامیت ارضی. امریکا و متحدانش، صربستان را در سال 1999 بمباران کردند. آیا آنها مجوز شورای امنیت را برای این کار دریافت کرده بودند؟
*خیر
نه دریافت نکرده بودند. در سال 2003 و در حمله به عراق و برکناری صدام، آیا آنها از شورای امنیت مجوز گرفته بودند؟
*نه. مجوز نداشتند.
حالا سوال من این است؛ چرا آنها مجوز نمیگیرند، حمله میکنند ولی روسیه را متهم میکنند. ما هم میتوانیم بگوییم که عملیات خود را بر اساس ماده 51 منشور ملل متحد آغاز کردیم. پس چرا آنها حمله کردند.
*خب مشخص است. آنها کار اشتباهی انجام دادند. کار اشتباه آنها دلیل میشود که شما هم ...
اشتباه نبود. اشتباه نبود. مساله دومی که میخواهم بگویم این است که هشت سال مردم روستباری که در اوکراین زندگی میکنند تحت فشار بودند. زبان روسی در اوکراین ممنوع شد. الان فرض کنید که طالبان در افغانستان زبان فارسی را ممنوع کند. عکسالعمل تهران به این اقدام چه میبود؟
*اگر به این دلیل تهران به افغانستان حمله کند شما چه فکری میکنید؟
من نمیگویم حمله اما ما باید از منافع روستبارها حمایت کنیم. اگر روسیه عملیات نظامی خود را شروع نمیکرد آنها حمله میکردند. حتی آمادگی داشتند به بلاروس هم حمله کنند. ما چطور میتوانیم بیتفاوت باشیم زمانی که میبینیم خونریزی اتفاق میافتد و برادران ما را میکشند. لذا وظیفه ما بود که از آنها حمایت کنیم. چاره دیگری نبود.
*مقامهای کشور شما میگفتند که ما دونتسک و لوهانسک را متعلق به اوکراین میدانیم. آیا هنوز همینطور است؟
نخیر ما اعلام کردیم که استقلال دو جمهوری خلق دونتسک و لوهانسک را به رسمیت میشناسیم. شما میدانید که ما 5 خواسته اصلی از اوکراین داریم: اول خلع سلاح کردن اوکراین، به رسمیت شناختن کریمه به عنوان بخشی از روسیه، به رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک به عنوان دو جمهوری مستقل در چارچوب مرزهایی که این جمهوریها داشتند، اعلام وضعیت منطقه عاری از سلاح هستهای در اوکراین و بیطرفی اوکراین. اگر یادتان باشد قبل از شروع عملیات ویژه نظامی روسیه، آقای زلنسکی در کنفرانس امنیت مونیخ اعلام کرد حیف است که اوکراین براساس توافق بوداپست اجازه داد که سلاحهای هستهای به روسیه منتقل شود. او گفت این اشتباه بود و ما به سلاح هستهای نیاز داریم. حاضران از این سخنان او استقبال کردند. در مقابل میبینیم که ایران را بیاساس متهم میکنند که میخواهد به سلاح هستهای دسترسی پیدا کند و اوکراین را که این درخواست را داشته حمایت میکنند.
*این اظهارنظر چهار روز پیش از آنچه شما «عملیات ویژه نظامی» و سازمان ملل متحد حمله نظامی میخواند صورت گرفت!
سازمان ملل بیطرف نیست. ما از آقای گوترش هم شدیدا انتقاد کردیم. آنها پیرو غرب هستند.
*من مجددا تکرار میکنم که چهار روز قبل از حمله نظامی یک مقام ارشد دولت شما این موضوع را تایید کرده که دونباس و لوهانسک بخشی از اوکراین هستند.
خب، کریمه هم متعلق به اوکراین بود. اما مساله این است که آقای خروشچوف که خود اوکراینیتبار بود به صورت غیرقانونی و به عنوان هدیه در سال 1954 این منطقه را از روسیه گرفت و به اوکراین داد. هیچکس نظر مردم کریمه را نپرسید. این هم غیرقانونی است.
*اما در دونباس و لوهانسک هم با توسل به زور و بدون برگزاری رفراندوم آقای پوتین استقلال آنها را به رسمیت شناخت.
آقای پوتین واضح و روشن توضیح داد که اوکراین یک کشور ساختگی بود. بلشویکها این کشور را درست کردند، این آقای لنین بود که اوکراین را درست کرد. دونباس قبلا مال روسیه بود و با زور به اوکراین ملحق شد. آنجا روسها زندگی میکنند و لذا آقای پوتین تاکید کرد که میتوان گفت اوکراین در حقیقت کشوری به نام ولادیمیر ایویچ لنین است و لنین معمار و بنیانگذار اوکراین است. اوکراین اصلا وجود نداشت و یک کشور ساختگی است.
*آیا واقعا هر کشوری میتواند با فرض وجود ادعای تاریخی، تمامیت ارضی یک کشور عضو سازمان ملل را نقض کند؟
این دیگر بستگی دارد. در ماجرایی که به روسیه مربوط میشود چاره دیگری وجود نداشت. یکبار دیگر تکرار میکنم که ما طرفدار جنگ نبودیم، ما مجبور بودیم و این توطئه امریکا بود. آنهایی که روسیه را تحریم کردند، دنبال بهانه بودند. اگر اوکراین نبود بهانهای دیگر پیدا میکردند چرا که روسیه کشوری بزرگ و مستقل است و باید روسیه را تضعیف کنند. آنها نمیتوانند کشورهایی را که زیر سلطهشان نیستند، تحمل کنند؛ مثل جمهوری اسلامی ایران، مثل چین و روسیه.
*هدف نهایی شما در اوکراین چیست؟ آقای مکرون پس از گفتوگوی تلفنی با آقای پوتین گفت که هدف شما تسخیر کامل خاک اوکراین است.
نخیر اینطور نیست. من گفتم که پنج اصل است که اوکراین باید آن را بپذیرد. تا زمانی که آنها این 5 اصل را نپذیرند ما به عملیات نظامی ادامه میدهیم. نمیخواهم مقایسه کنم ولی شما در جنگ تحمیلی شعار میدادید «جنگ جنگ تا پیروزی» و ما هم میگوییم...
*پیروزی ما در دفاع از خاک خودمان بود.
ما میگوییم تا رسیدن به اهداف خود. ما به اهداف خود باید برسیم و تا نرسیم به عملیات نظامی ادامه خواهیم داد.
*گزارش نهادهای بینالمللی و تصاویری که در شبکههای اجتماعی منتشر شده نشان میدهد که ارتش روسیه بیمارستانها و مناطق مسکونی را هدف قرار میدهد. آیا اشکالی در این نوع اقدامات نمیبینید؟
کاملا دروغ است. این ادعاها را میتوانیم با رفتار کلاهسفیدها در سوریه مقایسه کنیم. یادتان هست که ادعا کردند ارتش سوریه در حمله خود از سلاح شیمیایی استفاده کرده اما این کاملا دروغ و بهانهای بود تا امریکا و متحدانش به سوریه حمله کنند. ولی ببینید آنها رسانههای روسی را ممنوع کردند و اجازه نمیدهند روایت این سوی ماجرا شنیده و مشخص شود در این سمت مرزها چه میگذرد.
*اما آمارها میگویند تا امروز دستکم 600 غیرنظامی کشته و 1000 نفر زخمی شدهاند.
چه کسی چنین چیزی گفته؟
*سازمان ملل متحد
من هیچ اعتمادی ندارم به آنها. ما از آقای گوترش هم انتقاد کردیم. به او گفتیم، میفهمیم که شما پرتغالی هستید اما شما باید بیطرف باشید. نباید بیطرفی خود را نقض کنید. این گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در ایران آقای [جاوید] رحمان، مگر شما به گزارشهای ایشان اعتماد دارید؟
*یعنی شما گزارش تمام مراجع بینالمللی را فاقد اعتبار میدانید؟
نخیر. بستگی دارد. ما چندین بار به آنها گفتیم که باید بیطرف باشید اما آنها در بعضی موارد بیطرف نیستند.
*شما به موضوع سوریه اشاره کردید. دولت ایران در کنار دولت شما جنگید تا جهادیها و افراطیها در سوریه قدرت نگیرند. آیا قرار است این جهادیها در کنار شما در دونباس بجنگند؟
خیر. ما جهادیها را نابود میکنیم.
*پس این نیروهای داوطلب که آقای پوتین از آنها صحبت کرد چه کسانی هستند؟
من اطلاعات مشخص ندارم ولی شما مطمئن باشید که جهادیها نیستند.
*آقای سفیر آیا این تصویر را دیدهاید؟ این تصویر را از یک رسانه روسی برداشتهام. (تصویر یک فرد واقع در یک منطقه مسکونی بمبارانشده در اوکراین به سفیر نشان داده میشود.)
من اگر میتوانستم مجسمه یکی از استوره های مبارز با شوروی را در سفارت ایران در روسیه میگذاشتم.