55 آنلاین- بورس تهران، در سال 1399 انبوهی از مردم عادی را به سمت خود کشاند و ارزش کُل بازار از کمتر از 2000 هزار میلیارد تومان اواخر سال 1398، به فراتر از 7000 هزار میلیارد تومان مرداد 1399 رسید و در حال حاضر (خرداد 1400) ارزش کل بازار تا حد 4500 هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده و حدود 3000 هزار میلیارد تومان آن فعلاً از دست رفته است.
این افزایش شدید ارزش کُل بازار و در نتیجه افزایش قیمت بی سابقه سهام و در ادامه، کاهش بخش عمده ای از آن، گروهی از سهامداران را خوشحال و گروهی دیگر را متضرر کرده است.
با توجه به افزایش میزان معاملات در روز چهارشنبه 12 خرداد 1400 و پیش رو بودن انتخابات ریاست جمهوری در اواخر ماه جاری، در گفت و گوی «55 آنلاین» با افشین قاسم زاده، تحولات بورس تهران، مورد کند و کاور قرار گرفته که متن کامل آن را می خوانید.
*****
*در روز 25 بهمن 1399 دامنه نوسان قیمت سهام از حالت متقارن به نامتقارن تغییر داده شد و طی چند ماه پس از این تغییر، یک انتقاد همیشگی کارشناسان و فعالان بازار سرمایه، دامنه نوسان نامتقارن بود. در نهایت در روز شنبه 25 اردیبهشت 1400، دامنه نوسان به حالت اولیه و متقارن برگشت.
در روز چهارشنبه 23 اردیبهشت یعنی یک روز کاری قبل از بازگشت دامنه نوسان متقارن، شاخص کُل بورس در محدوده یک میلیون و 183 هزار واحد قرار داشت و در حال حاضر که حدود دو هفته از بازگشت دامنه نوسان نامتقارن می گذرد شاخص کُل، کاهش داشته و در روز چهارشنبه 12 خرداد 1400 به یک میلیون و 148 هزار واحد رسید.
به نظر شما، چرا با وجود بازگشت دامنه نوسان متقارن، تحول اساسی اتفاق نیفتاده و شاخص بورس حتی حدود 40 هزار واحد کاهش داشته است؟
-در سال 1399 و قبل از این که دعوت مردم به بورس از طرف دولت انجام شود، باید زیرساخت هایی برای آموزش مردم فراهم می شد ولی در حوزه آموزش، کار چندانی انجام نشد و به طور سطحی یه این موضوع نگاه شد. این وضع، باعث شد که مردم با رویکرد هیجانی، وارد بازار سرمایه شوند.
وقتی که قوانین وضع می شود ولی مردم پتانسیل پذیرش نداشته و دانش لازم را ندارند، به نوعی یک موج هیجانی ایجاد می شود. البته حتی ممکن است، این قوانین هم درست باشند و در اینجا نمی خواهم بگویم دامنه نوسان نامتقارن، خوب یا نامناسب است ولی هر قانونی، نتیجه ای دارد.
به نظر من، نتیجه اِعمال دامنه نوسان نامتقارن، نتیجه مناسبی نبود. دامنه نوسان نامتقارن در آن لحظه، مناسب نبود ولو این که می خواستند از ریزش بیشتر بورس جلوگیری کنند. متاسفانه دامنه نوسان نامتقارن، باعث شد که یک حالت فرسایشی به وجود بیاید.
ما در حوزه تحلیل، یک تحلیل زمانی داریم و یک تحلیل قیمتی. در حوزه تحلیل زمانی، آن دامنه نوسان نامتقارن، یک ریزش فرسایشی را برای بازار رقم زد. دامنه نوسان نامتقارن، جلوی یکی از مهم ترین ارکان بازار سرمایه یعنی نقد شوندگی سهام را گرفت.
از یک طرف هم، افراد حاضر در بورس از دانش تحلیل و اطلاعات کافی برخوردار نبودند. همین وضع، باعث شد آن هدفی که شورای عالی بورس در مورد دامنه نوسان نامتقارن در نظر داشت، تحقق پیدا نکند و در مقابل، نقد شوندگی سهام را از بازار گرفت.
*شاخص بورس تا مرداد 1399 رشد کرد و بعد از آن دچار ریزش شدید شد. در روزهای اخیر در حالی که دامنه نوسان متقارن بازگشته، شاخص کُل بورس به کمترین حد خودش در این دوره ریزش رسید.
به چه علت، شاخص بورس تا کمترین حد در دوره 9 ماهه اخیر کاهش پیدا کرد و آیا این مقدار ریزش مورد انتظار بود؟
-وقتی که بورس، دچار ریزش می شود و از طرفی، بحث سرمایه گذاری پیش می آید و مردم با حوزه سرمایه گذاری و بازارهای مالی آشنا می شوند، مردم بازار جایگزین پیدا می کنند.
بعد از برقراری دامنه نوسان نامتقارن، ما باز نزول شاخص بورس را داشتیم. در این دوره، حجم نقدینگی ای که وارد بورس شد، کم بود و دلیل آن، رونق گرفتن بازار ارزهای دیجیتال بود. چرا که بازار کریپتو کارنسی (ارزهای دیجیتال) برای مردم، جایگزین بورس شد.
از یک طرف، به خاطر مقرراتی که یک شبه تصویب می شد، اعتماد مردم سَلب شد و مردم به بازار کریپتو کارنسی روی آوردند. بنابراین، یکی از عوامل تداوم نزول شاخص بورس، هجوم مردم به بازار کریپتو کارنسی بود و نقدینگی به آن سمت رفت.
*بیت کوین در همین چند هفته اخیر از اوج قیمتی 64 هزار دلاری تا محدوده 30 هزار دلاری ریزش کرد و الان فقط چند هزار دلار افزایش پیدا کرده است. این مقدار ریزش، نشان می دهد که قیمت بیت کوین، بیش از 50 درصد کاهش داشته است.
آیا این ریزش شدید در قیمت ارزهای دیجیتال، باعث نمی شود سرمایه ها به صورت بی محابا به سمت بازار ارزهای دیجیتال نرود؟
-یک موضوع، بازار بورس را از بازار کریپتو کارنسی متمایز می کند و آن، این که اصلاح زمانی و اصلاح قیمتی، در بازار کریپتو کارنسی، به سرعت رخ می دهد و فرسایشی نیست.
تحلیلگران بورس، منتقد اِعمال دامنه نوسان قیمت هستند. چرا که دامنه نوسان، فقط باعث می شود دوره ریزش بورس، طولانی شود ولی بیت کوین، در مدت چند روز ریزش خود را انجام داده و بعد شروع به رشد می کند.
نبود دامنه نوسان در ارزهای دیجیتال، بهتر است ولی در بازار بورس ایران، دامنه نوسان قیمت، دست و پا گیر است. به همین دلیل، از نظر مقررات، بورس ایران نسبت به بازار ارزهای دیجیتال و بیت کوین، عقب است.
من شخصاً اعتقاد دارم که ریزش بورس از زمان عرضه سهام صندوق پالایشی یکم توسط دولت، شروع شد. از آن زمان بود که بورس، دچار ریزش شد و به نوعی اعتماد مردم به بورس کم شد.
در آن زمان، اختلاف نظرهایی بین وزرای دولت آقای روحانی یعنی بین آقای زنگنه وزیر نفت و آقای دژپسند وزیر اقتصاد به وجود آمد. به همین دلیل، یک مدت عرضه سهام صندوق پالایشی یکم را به تعویق انداختند. این اوضاع، باعث شد که مردم نسبت به رویکردی که دولت نسبت بورس دارد، موضع بگیرند.
*در همان زمان، شاخص کُل بورس به بالای 2 میلیون واحد رسیده بود و بحث منتفی شدن عرضه سهام شرکت های پالایشی مطرح شد. جنابعالی فکر می کردید شاخص بورس بتواند همچنان در محدوده بالای 2 میلیون واحد به فعالیت خودش ادامه بدهد؟
-اگر رویکرد دولت آقای روحانی نسبت به صندوق های سرمایه گذاری، رویکرد شفاف تری بود و تدابیر لازم نسبت به بازار گردان و عرضه سهام شرکت های دولتی اندیشیده می شد، رشد بورس می توانست ادامه دار باشد.
متاسفانه به نحوی شفافیت بازار کم شد و وقتی شفافیت کم می شود، بی اعتمادی مردم باعث می شود چنین اتفاقی برای بورس رخ بدهد. به نظر من، بورس می توانست اهداف خیلی بالاتری را ببیند و مردم هم، ضرر نکنند.
*در اواخر سال 1398 شاخص کُل بورس به محدوده 812 هزار واحد رسید. برخی کارشناسان اقتصادی و بازار سرمایه پیش بینی می کردند که شاخص بورس در سال 1399، حداکثر تا حد یک میلیون و 500 هزار واحد رشد می کند.
آیا چنین پیش بینی و دیدگاهی از نظر شما اشتباه بود و قطعاً بورس می توانست فراتر از آن برود؟
-رشد بورس در سال 1399 کاملاً قابل پیش بینی بود. دولت به طور گسترده، مردم را دعوت به بورس کرد و این موضوع، رسانه ای شد. وقتی که یک پدیده، رسانه ای شود بازخورد عجیبی پیدا می کند و همین رسانه ای شدن بورس، آن اوضاع را رقم زد.
قبل از سال 1399 و اتفاقات این سال، بورس چندان رسانه ای نشده بود و در خبرها و صدا و سیما، به بورس به صورت گسترده پرداخته نمی شد، اما وقتی این موضوع، رسانه ای می شود رشد بورس قابل پیش بینی است. رسانه ای شدن بورس باعث شد که برخی تحلیلگران، رشد بورس را پیش بینی کنند.
*بورس تهران در سال 1397 در حد 85 درصد رشد و بازدهی داشت و در سال 1398 هم حدود 187 درصد رشد داشت. با توجه به رشد بورس در دو سال 1397 و 1398، کسانی که تحلیلگر بورس بودند تا این حد یعنی 300 درصد رشد برای سال 1399 را پیش بینی می کردند؟
-رشد بورس در سال های قبل یعنی قبل از سال 1399، معقول بود و جامعه و فعالان بازار، یک جامعه تقریباً حرفه ای و نیمه حرفه ای بود. وقتی که بورس در سال 1399، رسانه ای شد، مردم عادی و افراد مبتدی و نیمه حرفه ای که از دانش بورس برخوردار نبودند، وارد این بازار شدند. ورود این افراد به بورس باعث شد، هیجان شکل بگیرد.
بنابراین رشد بورس در سال های 1397 و 1398، معقول بود. چون افراد حرفه ای و نیمه حرفه ای در جامعه و کلیّت بازار حضور داشتند و آحاد مردم حضور نداشتند. به نظر من، سال 1399 این بازار نسبت به سال های قبل، استثنایی بود.
* دامنه نوسان متقارن قیمت از 25 اردیبهشت امسال، برگشت و در روزهای بعد، شاخص کُل باز دچار کاهش شد و در یک مرحله شاخص نسبت به زمان اوج در سال 1399، در حد 950 هزار واحد، کاهش نشان می داد و 3000 هزار میلیارد تومان کاهش ارزش کُل بازار رخ داده.
در روزهای اخیر، یک مقدار اوضاع بهتر شده و شاخص کُل هم در روز چهارشنبه (12 خرداد) چند هزار واحد رشد مثبت داشت. از نظر شما، آیا آن ریزش 950 هزار واحدی، بیش ترین حد کاهش بوده یا این که احتمالاً در سال 1400 ممکن است کاهش های بیش تری اتفاق بیفتد؟
-ما اگر از منظر تحلیل تکنیکال، قضیه را بررسی کنیم، ریزش شدید بین 30 تا 45 درصد است ولی این که ما شاخص کُل را معیار قرار بدهیم، اشتباه است. به دلیل این که ما نمی توانیم کلیّت بازار را بر اساس شاخص کُل بورس نگاه کنیم.
من فکر می کنم در زمان کنونی، شاخص بورس تعدیل خود را انجام داده و متعادل شده است.
*بالاخره شاخص کُل بورس در زمان اوج در مرداد 1399 تا حد دو میلیون و 80 هزار واحد صعود کرد و 300 درصد رشد در سال 1399 اتفاق افتاد. در حال حاضر و در 9 ماه اخیر حدود 180 درصد از آن 300 درصد رشدی از دست رفته است.
-بله ولی من کلیّت بازار و سهم ها را در نظر دارم. سهم های اصلی و بنیادی بورس، نهایتاً 40 تا 50 درصد از زمان اوج ریزش کرده اند. بر این اساس، کُل بازار بورس و کلیّت بورس، به تعدیل و تعادل رسیده و می تواند رشدهای خوبی داشته باشد و البته نه مثل رشدی که در اوایل سال 1399 داشت.
*برخی کارشناسان بورسی، در بهمن 1399 هم همین دیدگاه را داشتند و می گفتند به پایان اصلاح بورس رسیده ایم. چگونه است که در چند ماه اخیر و از بهمن ماه، باز ریزش بورس ادامه پیدا کرد؟
-آقای واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور نیز در شهریور سال 1399 گفتند که «شاخص بورس حداکثر تا یک میلیون و 600 هزار کاهش پیدا می کند» ولی این اظهار نظرها، صرفاً حرف است.
این طور نیست که با قاطعیت بگوییم به پایان اصلاح شاخص بورس رسیده ایم. اساساً این نوع اظهار نظرها، کارشناسی نیست و هر چند آقای واعظی گفت که شاخص بورس کمتر از یک میلیون و 600 هزار واحد نمی شود ولی ما الان می بینیم که شاخص کمتر شده.
*آقای واعظی وقتی که شاخص بالای یک میلیون و 700 هزار واحد بود، گفت شاخص بورس به کمتر از یک میلیون و 700 هزار و یک میلیون و 600 هزار نمی رود. عملاً شاخص 500 هزار واحد دیگر کاهش داشته است.
-بله. در وضعیت فعلی، حباب بورس تخلیه شده و جامعه نیز به بازارهای مالی و سرمایه گذاری در بورس آشنا شده. به نظر می رسد که از سال 1400، ریزش و صعود معقول تری نسبت به سال 1399 داشته باشیم. به نظرم، امسال بورس چشم انداز خوبی دارد و می توانیم به فعالیت آن امیدوار باشیم.
*برخی اعتقاد دارند که اگر دامنه نوسان نامتقارن اِعمال نمی شد «شاخص کُل تا محدوده 900 هزار واحد سقوط می کرد». اگر شاخص می خواست تا آن محدوده برود باید 250 هزار واحد دیگر سقوط می کرد.
آیا شما هم اعتقاد دارید که دامنه نوسان نامتقارن باعث شد شاخص بورس، سقوط بیش تری را تجربه نکند و در همین کانال یک میلیون و 100 هزار واحد فعلی بماند؟
-ما می توانیم دامنه نوسان قیمت را یک شمشیر دولبه بدانیم که از یک طرف، باعث نزول فرسایشی شده و نقد شوندگی را از بازار می گیرد و از یک طرف هم، مانع سقوط بورس می شود. برای مردم عادی که در بورس، سهامداری می کنند وقتی که ندانند بنیان یک سهم چگونه است، با هر قیمتی می خواهند سهم خودشان را بفروشند.
دامنه نوسان از این نظر خوب است و باعث می شود افراد عادی، در هر قیمتی فروشنده نباشند. اگر دامنه نوسان نبود با سطح دانشی که مردم از بورس دارند، شاخص کُل تا زیر یک میلیون واحد نیز می رفت.
برخی از همین سهامداران می گویند ما با هر قیمتی حاضر هستیم سهام خود را بفروشیم و پول خودمان را از بورس خارج کنیم. برای مثال، برخی می گویند ما 100 میلیون تومان سهام خریده ایم و الان ارزش آن 10 میلیون شده ولی می خواهیم همین پول را از بورس خارج کنیم.
اگر قرار باشد که دامنه نوسان وجود نداشته باشد، قبل از آن، باید برای سهامداران فرهنگ سازی شود یعنی مردم باید با تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و کلیّت بازار بورس آشنا شوند و بعد دامنه نوسان حذف شود.
*در روز چهارشنبه (12 خرداد 1400) ارزش معاملات روزانه بورس به نزدیک 5 هزار میلیارد تومان رسید. این مقدار خرید و فروش در یک روز نسبت به روزهایی که ارزش معاملات روزانه در حد 2 هزار میلیارد تومان بوده، یک تحول مثبت است.
فکر می کنید در بورس امیدواری ایجاد شده که میزان معاملات سهام در حد 2 برابر برخی روزهای دیگر افزایش پیدا کرده است؟
-بازار به تعادل رسیده و این موضوع با توجه افزایش حجم نقدینگی در بورس و فرابورس، مشهود است ولی یک مشکل وجود دارد و آن، برخورد سلیقه ای ناظر بورس است. در حالی که باید مقررات درستی تدوین کنند. چرا که برخی سهم ها، با منفی 40 درصد بازگشایی می شوند.
برخی سهم ها، بی دلیل بسته می شوند و برخی نیز بی دلیل باز می شوند. این حالت، میزان شفافیت پایین بازار را نشان می دهد. اگر این مشکل را بتوانند حل کنند، بورس می تواند بهتر از وضع فعلی شود.
در مجموع، در بازار یک نوع عدم شفافیت وجود دارد و اعتماد مردم نیز سلب شده. به نظر من، اگر این نواقص جزئی برطرف شود، حجم معاملات، می تواند خیلی بالاتر برود و وضع بورس هم بهتر شود.
*برخی کارشناسان بازار سرمایه می گویند بعد از این که کاندیداهای تایید صلاحیت شده مشخص شدند، دیگر تکلیف بازار مشخص شده و کاندیداهای تایید صلاحیت شده هم، موضع مثبت و حمایتی نسبت به بورس دارند. این نوع کارشناسان نسبت به آثار انتخابات اظهار امیدواری کرده اند.
در عین حال گفته می شود اگر مالیات بر عایدی سرمایه که بر طلا، ارز و مسکن برقرار شود، این اخذ مالیات به نفع بورس تمام می شود. جنابعالی، این دو موضوع انتخابات و مالیات را چگونه تاثیرگذار بر بورس می دانید؟
-متاسفانه بازار بورس ما به سیاست، گره خورده و به نحوی سیاسی شده و به همین دلیل، بازار بورس بر اساس سیاست، جلو می رود. در حالی که ماهیت بازار سرمایه و مخصوصاً بازار بورس، باید ماهیتی پویا و شفاف باشد.
این که بورس ما به سیاست گره خورده و خبر، بر آن تاثیر می گذارد، خوب نیست. در مجموع و در روزهای اخیر، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، تاثیر زیادی بر بازار نگذاشته است. چرا که بازار، خبرهای انتخاباتی را از قبل پیشخور کرده بود و کلاً پیشخور شده.
الان بحث های مربوط به «انتخابات»، «مذاکرات وین» و «نرخ دلار» مطرح است ولی اثر همه اینها، پیشخور شده و الان بازار به تعادل رسیده.
راجع به مالیات بر عایدی سرمایه، باید بگویم عمده فشار به مردم عادی وارد می شود و به طبقه مرفه جامعه، فشار زیادی وارد نخواهد شد. به نظر من، این وضع، می تواند جنبه منفی بر بازار سرمایه داشته باشد. در نتیجه این قوانین مالیاتی، نمی تواند تاثیر مثبتی بر کلیّت بازار بگذارد.
*با در نظر گرفتن جمیع جهات، تصور می کنید از الان به بعد، حتماً بورس صعود خواهد داشت یا این که احتمال دارد از آن مقدار کاهش 950 هزار واحدی، شاخص بورس پایین تر برود؟
-تقریباً می شود حدس زد که چه کاندیدایی قرار است رئیس جمهور شود. بر این اساس، انتخابات، همه تاثیر خودش را گذاشته و الان بازار آماده رشد است. الان و در حال حاضر، موضوعی مثل انتخابات، نمی تواند به بازار شوک وارد کند.
در حال حاضر، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مشخص شده اند و کلیّت انتخابات برای همه مردم مشخص است. در نتیجه شوکی که بخواهد بازار را تکان بدهد یا ریزش شدید داشته باشیم، اتفاق نمی افتد. چون همه خبرهای انتخابات، پیشخور شده.
دیدگاه تان را بنویسید