بردار ببر پولشو بزار

۵۵آنلاین : نگین باقری:

همیشه به ما گفته اند که «مالت ‌رو سفت نگه دار، همسایه‌ا‌ت‌ رو دزد نکن.» انگار فضا به حدی نابسامان است که هنوز این ضرب المثل در گفت‌و‌گوهای روزمره‌مان جاری است. دیگر واژه‌های اعتماد و اطمینان رنگ باخته اند و کمتر کسی بدون نظارت کاری را بر عهده دیگری می‌گذارد، چرا که حرف از بی اعتمادی است؛ فضای مسمومی که در زلزله کرمانشاه خاطر جمعی را به آشفته کرد و سیل کمک‌های مردمی را به حساب معتمدان شخصی روانه ساخت. حال باید گفت که در چنین شرایطی فرزندان ما رشد می‌‌یابند، بدون آنکه ضمانتی برای اعتمادشان باشد؛ فرزندانی که اهرم آینده به دستشان است و قرار است هر کدام شان مسئولیتی را بر عهده بگیرند. از این رو می‌طلبد که فرهنگ صداقت و راستی را در آموزش‌های خود مورد توجه قرار دهیم تا بستر اعتمادسازی محقق شود. فروشگاه‌های بدون فروشنده بهترین ایده برای تحقق این امر هستند، آن‌چنان که به مردم نشان می‌دهند ما به شما اعتماد داریم و شما هم نباید از این اعتماد سوء استفاده کنید. ردپای این طرح از سال 92 تاکنون در گل‌فروشی اطراف حرم حضرت عبدالعظیم حسنی نمایان است. «زائر گرامی در صورت عدم حضور متصدی گل فروشی، وجه گل و گیاه مورد نظر خود را درون این صندوق واریز فرمایید.» این نوشته نشان می‌دهد مردم در صورت نبودن فروشنده می‌توانند خرید کنند و وجه مورد نظر را پرداخت کنند. در واقع در این گل‌فروشی درخت صداقت آبیاری می‌شود، چرا که مردم جواب اعتماد به خودشان را به خوبی می‌دهند. چنین طرح پسندیده و کارآمدی به فضای دانشگاه نیز کشیده شده است. موسسه آموزش عالی میزان در تبریز هم فروشگاهی را به راه انداخته که با اعتماد به دانشجویان اجناس خود را به فروش می‌رساند و آنچه در این بین بسیار چشمگیر است ارزش دادن و جایگاه بخشیدن به قشر دانشجوست؛ همان‌هایی که آینده ساز کشور هستند. «آرمان» در این گزارش علاوه بر آنکه به سراغ رئیس این موسسه آموزش عالی رفته، با دانشجویان این موسسه نیز به گفت‌و‌گو پرداخته است.

به دانشجویان اعتماد کردیم، پاسخ خوبی هم گرفتیم

رضا عسگرنیا، قائم مقام موسسه آموزش عالی میزان است که خود فروشگاه بدون فروشنده را در این دانشگاه دایر کرد؛ فروشگاهی که عمر زیادی ندارد و تازه به سه ماهگی خود رسیده است. عسگرنیا در مورد چنین اقدامی به «آرمان» می‌گوید: هدف ما فرهنگسازی است. به دانشجویان اعتماد کردیم، پاسخ خوبی هم گرفتیم. او با بیان اینکه حتی در این فروشگاه دوربین هم وجود ندارد، بیان می‌کند: مسلما طرح فروشگاه بدون فروشنده الگوی خوب و پسندیده است. ما باید به جوانان اعتماد کنیم. اعتمادسازی و شفاف سازی شعار ماست. در واقع دانشجویان باید با شفاف‌سازی راحت حرف‌هایشان را به ما بگویند. اعتماد‌سازی هم یک اصل است و هدفی است که باید به آن جامه عمل بپوشانیم. عسگرنیا می‌گوید: جوانان در آینده مسئولان کشور هستند و اگر پست و مقامی را قبول می‌کنند، باید آن را به عنوان امانت ببینند و امانتدار باشند. طرح فروشگاه بدون فروشنده تمرینی برای امانتداری است، حتی اگر ما از تعداد کمی از دانشجویان نتیجه بگیریم، کافی است. قائم‌مقام موسسه آموزش عالی میزان عنوان می‌کند: روزی دیدم که دانشجویی پول گذاشت، اما جنسی برنداشت. به او گفتم که چرا جنس برنمی داری. او گفت قبلا برداشتم. اکنون می‌خواهم پولش را بگذارم. اقدام این دانشجو برای من بسیار با ارزش بود. اگر دانشجویان را این گونه پرورش دهیم که حتی پول هم ندارند بیایند جنس بردارند و بعد پولش را پرداخت کنند، اتفاق خوبی است.

ارزش دادن به دانشجویان

«طرح فروشگاه بدون فروشنده نشان‌دهنده اعتماد ریاست دانشگاه به دانشجویان است. در واقع این طرح اعتماد را گسترش می‌دهد و به نوعی ارزش دادن به دانشجویان است.» این حرف‌های حامد ملکی، دانشجوی کارشناسی مدیریت بیمه موسسه آموزش عالی میزان است که به «آرمان» می‌گوید. او می‌افزاید: تاکنون بنده کوچک‌ترین سوء استفاده‌ای در میان دانشجویان ندیده‌ام. اتفاقا چون این طرح در یک مکان آموزشی اجرا شده است، می‌تواند به نوعی تربیت افکار باشد، چرا که دانشجویان را به عنوان آینده سازان کشور آماده می‌کند. این دانشجو بیان می‌کند: قطعا فروشگاه بدون فروشنده اثر و نتیجه مثبتی در ذهن دانشجویان و کسانی که در امتداد این طرح در حرکت هستند، می‌گذارد، آن چنان که بازتاب این طرح در بعضی کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرام و... بسیار دیده شد. او خاطرنشان می‌کند: حتی افرادی که بنده را می‌شناختند، می‌گفتند که این اتفاق جالب توی دانشگاه شما افتاده؟ خیلی جالبه! چه جوریه؟ یعنی دوربینی اونجا نیست؟ یعنی فروشنده‌ای بالای سر دانشجویان نگذاشتند؟ حتی دوستانم اخبار فروشگاه بدون فروشنده در فضای مجازی را برای خودم می‌فرستند. این یعنی این طرح قابل توجه و تاثیرگذار بوده است.

اول اعتماد دوم صداقت

مینا درگاهی از دیگر دانشجویان این دانشگاه است که درباره طرح فروشگاه بدون فروشنده در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: خیلی خوشحالم که دانشگاه ما به دانشجویان خود اعتماد کرده و این طرح را به اجرا درآورده است. درگاهی با بیان اینکه احساس رضایت در چهره دانشجویان هنگام خرید از فروشگاه بدون فروشنده مشخص است، بیان می‌کند: مدیریت دانشگاه با افتتاح این فروشگاه درس‌های بزرگی به همگان داد که اولی اعتماد و دومی صداقت است. او در مورد تبعات مثبت فروشگاه بدون فروشنده می‌گوید: این طرح به افراد آموخت که باید به نسل جدید اعتماد کرد و به نوعی بزرگ شدن نسل جوان با این طرح به اثبات رسید. او ادامه می‌دهد: طرح فروشگاه بدون فروشنده به دانشجویان یاد داد که نه تنها باید هنگام خرید صادق باشیم و سعی کنیم که حق به حقدار برسد، بلکه باید در آینده وظایف محوله در اجتماع را به درستی و با صداقت انجام دهیم. از او می‌پرسیم آیا دانشجویی تاکنون از این طرح سوء استفاده کرده است که می‌گوید: خدا می‌داند. امیدوارم این چنین نباشد، اما باید بگویم که سوء استفاده گر بالاخره روزی از کارش خسته می‌شود و وجدان درد می‌گیرد. در واقع فردی که از این اعتماد سوءاستفاده می‌کند، اولین و بزرگ‌ترین ضربه را به خودش می‌زند.

نخ‌نمایی اعتماد

یک جامعه شناس درباره طرح فروشگاه بدون فروشنده در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: در جامعه‌ای که اعتماد در سطح افقی، یعنی بین مردم و مردم و در سطح عمودی، یعنی بین مردم و مسئولان نخ نما شده، طرح فروشگاه بدون فروشنده یکی از راه‌های اعتمادسازی است. امان‌ا... قرایی‌مقدم ادامه می‌دهد: چنین طرح‌هایی بسیار موثر است و باید حس اعتماد در میان جوانان تقویت شود. او می‌افزاید: البته ممکن است فروشگاه بدون فروشنده مختصر آسیبی داشته باشد و عده‌ای سوء استفاده کنند، ولی این طرح می‌تواند میزان همبستگی اجتماعی و اعتمادی سازی را در کشور بالا ببرد. او با ذکر مثالی می‌افزاید: زلزله کرمانشاه نشان داد که اعتماد ضعیف شده است، چرا که مردم جای آنکه کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود را به دستگاه‌های دولتی که متولی امر هستند، بدهند، به افراد شخصی تحویل دادند. این جامعه‌شناس بیان می‌کند: اینکه مردم به مسئولان، کارگزاران و متولیان امور اعتماد ندارند و به معتمدان شخصی متوسل می‌شوند، فاجعه است. من نمی‌گویم که اعتماد به معتمدان شخصی مضر است، اما باید این اعتماد میان مردم و مسئولان باشد. قرایی‌مقدم خاطرنشان می‌کند: اعتماد در سطح عمودی مهم‌تر است. وقتی مسئولان قول می‌دهند، ولی عمل نمی‌کنند، به طبع میزان اعتماد افقی هم پایین می‌آید. در واقع اعتماد افقی مربوط به اعتماد عمودی است و اعتماد عمودی اعتماد افقی را گسترش می‌دهد. این جامعه شناس عنوان می‌کند: وقتی اعتماد عمودی وجود داشته باشد، مردم مشارکت خواهند داشت. اگر جامعه بپذیرد که مسئولان به حرفشان عمل می‌کنند، آن زمان متوجه می‌شود که کاسب، خیاط، فروشنده و... درست می‌گویند، در حالی که اکنون عده‌ای بسیاری حتی به صدا و سیمای ایران نیز اعتماد ندارند. این همان اعتماد عمودی است که نتوانسته کارساز باشد. قرایی‌مقدم می‌گوید: طرح‌هایی مانند فروشگاه بدون فروشنده می‌تواند با پرورش فکر و تغییر اذهان به تدریج در یک فرایند درازمدت افکار مسموم‌شده را برعکس کند. او می‌افزاید: جامعه مثل یک آزمایشگاه است. هر چی در آن به کار گیرید، نتیجه بخش است. این جامعه شناس اضافه می‌کند: طرح فروشگاه بدون فروشنده را دانشگاه اجرا کرده است؛ باید مدارس نیز آن را به کار ببرند. این در حالی است که در ادارات هم باید مدیران وعده‌های خود را عملی کنند، چرا که با یک گل بهار نمی‌شود و این اعتماد سازی باید در میان همه تقویت شود.