۵۵آنلاین :
پريسا اميدى
كارشناس علوم سياسى
عربستان سعودی با نام رسمی پادشاهی عربی سَعودی (به عربی: المملکة العربیة السعودیة) بزرگترین کشور در باختر آسیا است. این کشور که بخش عمده شبهجزیره عربستان را دربر گرفتهاست از شمال با عراق، اردن و کویت از سوی خاور با امارات متحده عربی، قطر و خلیج فارس از جنوب خاوری با عمان از سوی جنوب با یمن و از سوی باختر با دریای سرخ هممرز است. جایگاههای مهم دینی مسلمانان همچون کعبه، قبرستان بقیع، مسجد النبی و آرامگاه پیامبر اسلام در این کشور جای دارد.
عربستان جدید (پادشاهی عربستان سعودی) در سال ۱۹۳۲ توسط ملک عبدالعزیز پایهگذاری شد. هرچند که جنگها و کشمکشهایی که به تشکیل کشور منجر شد در سال ۱۹۰۲ با تصرف ریاض، خانه آبا و اجدادی آل سعود، توسط ملک عبدالعزیز آغاز شد. عربستان سعودی یک پادشاهی مطلقه است. دین اسلام در این کشور ظهور کردهاست.
عربستان سعودی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام در جهان است. این کشور در حدود یک پنجم کل ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در خود جای دادهاست. نفت، ۹۵٪ از صادرات و ۷۰٪ درآمد دولت را تشکیل میدهد. هر چند اخیراً صادرات غیرنفتی افزایش یافتهاست. منابع انرژی عربستان باعث تبدیل این کشور سلطنتی بیابانی به یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا شدهاست. درآمدهای گسترده نفتی سبب مدرنیزه شدن سریع کشور و ایجاد دولت رفاه شدهاست. عربستان همچنین دارای ششمین ذخایر گاز طبیعی بزرگ جهان است.
از سال ۱۹۳۲ (میلادی) که پادشاهی آل سعود بنیان نهاده شد، این کشور پادشاهی مطلقه داشتهاست. پادشاه باید برای بیشتر تصمیمهایی که میگیرد، تأیید علما و رهبران دینی کشور را داشته باشد. پادشاه مسئول پاسداری و نگاهبانی از مسجدالحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه (نامور به خادم الحرمین الشریفین) است.
در این کشور حزب سیاسی، مجلس و انتخابات وجود ندارد. دین اسلام از قدرتمندترین نهادهای جامعهاست و نظام دادرسی وابسته به دولت و نیروی انتظامی (شرطه) آن کشور موظف به اجرای قانونهای امر به معروف و نهی از منکر هستند. خانواده پادشاهی آل سعود خواستار سلطه کامل سیاسی بر عربستان سعودی هستند. هماکنون نیز قدرت در پادشاهی سعودی در دست کبارالعلما و پادشاه متمرکز است.
عربستان سعودی به لحاظ نوع کنترل سیستم اجرایی، یک سرزمین مستقل بهشمار میآید. این کشور از ۱۳ استان درست شده که در رأس هرکدام از آنها، یکی از شاهزادگان سعودی فرمان میراند و از اختیارات کامل برخوردار است. در عربستان سعودی در رأس حکومت مرکزی، پادشاه قرار دارد که ریاست قوه مجریه، به عنوان اصلیترین قوه کشور، در دست اوست. میزان کنترل حکومت مرکزی بر همه سرزمین عربستان سعودی به دلیل حضور شاهزادگان سعودی در امیری استانها، یکسان است.
در پادشاهی سعودی بزرگان و آموزگاران پایه نخست دین اسلام، همواره نقش مهمی در کشور بازی کردهاند و قدرت سیاسی بیپایانی دارند. بزرگان عربستان سعودی دربرگیرنده دانشمندان دینی، قضات، وکلا، مدرسان، و پیشنمازان هستند.
در عربستان سعودی، شورای علمای اعظم قدرت عزل و نصب پادشاه را دارند. این گروه به صورت هفتگی با شاه دیدار میکنند. در بسیاری از موارد حکومتی، شاه با علما مشورت میکند. بیشتر بزرگان عربستان سعودی به خاندان بزرگ الشیخ وابسته هستند که از نوادگان محمد بن عبدالوهاب بنیانگذار فرقه وهابیت هستند. این بزرگان، با خانواده شاهی پیوند نزدیکی دارند.
دولت عربستان عضو جنبش عدم تعهد است. اما عملاً در طول نیم قرن گذشته متحد جهان سرمایهداری و ایالات متحده آمریکا بودهاست. در جنگ ایران و عراق جانب صدام حسین را گرفت و ۲۵ میلیارد دلار کمک در اختیار صدام قرار داد. اما در جنگ خلیج فارس حمله صدام به کویت را محکوم و جزو ائتلاف آمریکا برای اخراج عراق از کویت شد. با این حال جانب احتیاط را گرفت و از سرنگونی صدام که فضا را برای به قدرت رسیدن شیعیان هموار میکرد حمایت نکرد.
دفاع از عربستان و شبه جزیره عربستان و دفاع از عرب و روابط حسن همسایگی از اصول سیاست خارجی عربستان است. در سال ۱۹۳۰ وزارت امور خارجه پایهگذاری شد. در آن سال ۹ نمایندگی بیگانه در عربستان وجود داشت. اکنون ۱۵۷ نمایندگی و سفارتخانه وجود دارد که ۹۸ سفارت در ریاض و ۵۹ کنسولگری در ریاض و جده و ظهران وجود دارند.
در سال ۱۹۲۹، اولین سفارت عربستان در خارج در قاهره بازگشایی شد و تا سال ۱۹۳۶ (۱۳۵۴ قمری) به ۵ سفارتخانه و تا سال ۱۹۵۱ به ۱۸ سفارت افزایش یافت تا اکنون که بیشتر از ۷۷ سفارت و ۱۳ کنسولگری و سه مکتب تجاری وجود دارد.
عربستان سعودی برای بازسازی لبنان در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا کمک اقتصادی نمودهاست. همچنین از سال ۱۹۹۳ (میلادی)، ۲۰۸ میلیون دلار را برای کمک به مسلمانان فلسطین اختصاص دادهاست.
بحران روابط سیاسی ۲۰۱۷ قطر
از تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۷ عربستان در ائتلافی با کشورهای مصر، امارات متحده عربی، بحرین، مالدیو، لیبی و موریس کلیه روابط خود با قطر را قطع کرده، مرزهای هوایی، زمینی و دریایی را به روی این کشور بستند و اعمال تحریمهایی را علیه آن آغاز کردند.
دودمان آلسعود که قدرت را از سال ۱۹۳۲ میلادی، در دست دارد، نام کشور را منسوب به نام قبیله خود کردهاست.
دولت اول سعودی که همزمان با گسترش اندیشه محمدبن عبدالوهاب در شبه جزیره عربستان بود از سال ۱۱۳۹ تا ۱۲۲۹ هجری قمری و دولت دوم از سال ۱۲۳۵ تا ۱۳۰۹ هجری قمری به طول انجامید و دولت سوم نیز از سال ۱۳۱۹ شروع شده و تاکنون ادامه دارد. عبدالعزیزبن عبدالرحمن پدر شاهان و شاهزادگان کنونی عربستان در سال ۱۲۹۷ هجری قمری متولد شد. زمانه تولد و رشد عبدالعزیز مصادف با بروز جنگهای داخلی و کشت و کشتار در این کشور بود. وی پس از رسیدن به دوران جوانی به فکر ساماندهی و اتحاد کشور افتاد و توانست با جنگاوری در سال ۱۳۱۹ شهر ریاض را که در تصرف آل رشید بود بازستاند. در سال ۱۳۳۰ نیز اسکان اعراب صحراگرد و تأسیس گروههای رزمی عشیرهای را آغاز کرد وی سرانجام پس از تسخیر همه مناطق عربستان در سال ۱۳۵۱ هجری نام کشور حجاز را به «المملکة العربیة السعودیة» تغییر داد و خود را پادشاه نامید. وی پس از نیم قرن جنگ و کشمکش بر سر قدرت و مدیریت کشور در سال ۱۳۷۳ هجری قمری درگذشت و فرزندش سعود جانشین او شد. پس از سعود فیصل و بعد خالد و فهد و سپس ملک عبداللّٰه و اکنون سلمان بن عبدالعزیز در عربستان حاکم است. در عربستان شاهان بر اساس قانون اساسی حاکم مطلق هستند و همه امور کشوری و لشکری زیر نظر مستقیم آنان است. خانواده سلطنتی و شاهزادگان نیز که اکنون تعداد آنان را تا ۲۰ هزار هم نوشتهاند در دستگاه حکومت از جایگاه رفیعی برخوردار هستند.
در عربستان سعودی ۷ هزار عضو از دودمان سلطنتی آلسعود، به تمامی کشور و بیش از ۲۵ میلیون ساکن آن حکمرانی میکنند. این گروه علاوه بر در دست داشتن تمامی امور حساس کشور، ثروتهای نجومی حاصل از فروش نفت و گاز و تمامی امور کشور را بدون حضور هر گونه نهاد انتخابی یا نظارت مردمی در اختیار خود گرفتهاند.
امروزه سه جناح عمده در داخل آل سعود وجود دارد که هریک درصدد قبضه کردن قدرت هستند. گروه اول خاندان فهد است که از دهه ۸۰، به صورت گروه غالب در خانواده سعودی بودهاست و از نایف بن عبدالعزیز، سلطان بن عبدالعزیز، سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه کنونی عربستان سعودی) و غیره تشکیل شده و همگی از یک مادر بوده و به قبیله سُدَیری وابستهاند. گروه دوم که ملک عبدالله از آن خاندان است از مادر دیگری هستند که به قبیله شمر وابستهاند. سعود بن فیصل، وزیر سابق امور خارجه نیز از این گروه است. گروه سوم، فرزندان فیصل هستند که فاقد تشکیلات گروهی هستند و افرادی چون خالد بن فیصل و ترکی فیصل به آن تعلق دارند.
نگاهى كوتاه به ديگر طرف اين جنگ:
یمن با نام رسمی جمهوری یمن (به عربی: الجمهوریة العربیه الیمنیة) کشوری در جنوب غربی آسیا و در جنوب شبه جزیره عربستان واقع در خاورمیانه، و پایتخت آن شهر صنعا است. جمعیت یمن حدوداً ۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است. زبان رسمی آن عربی و واحد پول آن ریال یمن است.
یمن ۵۲۷٬۹۶۸ کیلومتر مربع گستردگی دارد. یمن دارای دو ساحل مهم است، ساحلی غربی در کرانهٔ دریای سرخ و ساحلی جنوبی در کرانهٔ دریای عرب، همچنین دارای بیش از ۲۰۰ جزیره است که مهمترین آنها جزایر سقطره در دریای عرب است.
یمن بین سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۹۰ به دو کشور جمهوری عربی یمن (یمن شمالی) و جمهوری دمکراتیک یمن (یمن جنوبی) تجزیه شده بود که در این سال با هم متحد شدند و جمهوری یمن بوجود آمد. در سال ۱۹۹۴ جنگ داخلی میان جداییخواهان جنوبی و حکومت مرکزی درگرفت که با پیروزی شمالیها اتحاد پابرجا ماند. قبل از همهی این اتفاقات یمن به مدت بیش از هزار سال (از سال ۸۹۷ تا سال ۱۹۶۲ میلادی) تحت فرمانروایی امامان زیدی (پادشاهی متوکلی) بود.
ترکیب جمعیتی یمن به لحاظ گرایش به مذهب بدین سان است که بین 45% تا 55% دارای مذهب زیدی، حدود 30% شافعی، حدود 10% درصد حنبلی، 6 درصد شیعه، نیم درصد مسیحی و یهودی و 3 درصد را مذاهب دیگر تشکیل میدهد.[۲] اغلب سنیها شافعی و بیشتر شیعههای یمن از شاخه زیدی هستند اما اقلیت شیعه دوازدهامامی و شیعه اسماعیلیهم در میان آنها وجود دارد. سنیها بیشتر در جنوب و جنوب شرق، شیعههای زیدی عمدتاً در شمال و شمال غرب و اسماعیلیها بیشتر در مراکز اصلی نظیر صنعا و مأرب زندگی میکنند.
این کشور از سال ۲۰۱۱ گرفتار یک بحران سیاسی شدهاست. در این سال اعتراضات خیابانی علیه علی عبدالله صالح که در عمل به رئیسجمهور مادامالعمر کشور تبدیل شده بود منجر به برکناری او از قدرت شد. در فوریهٔ ۲۰۱۲ عبدربه منصور هادی در یک انتخابات تکنفره به عنوان رئیسجمهور کشور انتخاب شد اما اختلافات سیاسی ادامه یافته و دو گروه انصارالله (به رهبری حوثیها) و نیز القاعده وارد درگیری با حکومت مرکزی و یکدیگر شدند. حوثیها در سپتامبر ۲۰۱۴ صنعا را تصرف کرده و تشکیل حکومت وحدت ملی را اعلام کردند. منصور هادی و دولت او در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۵ استعفای خود را اعلام کردند اما در ۲۱ فوریه منصور هادی استعفای خود را پس گرفته و عدن را به عنوان پایتخت موقت اعلام کرد. در ۲۶ مارس ائتلافی از کشورهای منطقه به رهبری عربستان سعودی حملات هوایی را علیه حوثیها و در حمایت از دولت هادی با نام طوفان قاطعیت آغاز کردند.
در تاریخ ۴ دسامبر ۲۰۱۷ علی عبدالله صالح پس از آنکه پیشتر مواضعش را به سمت عربستان سعودی تغییر داده بود، توسط حوثیها کشته شد.
پس از انقلاب یمن در سال ۲۰۱۲ قدرت حکومت مرکزی تا حد زیادی از دست رفته و بیشتر نقاط کشور خارج از کنترل آن هستند. حوثیها که یک گروه شیعه زیدی هستند و مرکز آنها در ولایت صعده در شمال کشور است قویترین این گروهها هستند که تا مارس ۲۰۱۵ صنعا پایتخت و بزرگترین شهر کشور را در کنترل خود دارند. انصارالشریعه که شاخهای از القاعده است نیز دیگر گروه قدرتمند این کشور است.
علی عبدالله صالح از سال ۱۹۷۸ به عنوان رئیسجمهور یمن شمالی و از سال ۱۹۹۰ به عنوان رئیسجمهور یمن متحد قدرت را در این کشور در دست داشت. وی در سال ۲۰۱۲ با اعتراضات گسترده مردمی که به انقلاب یمن معروف شد از قدرت کنارهگیری کرده اما همچنان یک بازیگر تأثیرگذار در صحنه سیاست این کشور بود و نیروهای وفادار به او در مارس ۲۰۱۵ با حوثیها وارد ائتلاف شدهاند.
جنگ عربستان و يمن در چه سطح و چگونه است؟
جنگ بين عربستان و يمن با حمله ى يمن به تاسيسات نفتى آرامكو عربستان وارد مرحله ى تازه اى شده است.حمله اى كه كشورهاى غربى و عربستان ادعا دارند كه مدارك مستندى دال بر اين موضوع دارند كه اين حمله از خاك ايران و توسط نظاميان ايرانى انجام شده است كه به صورت كامل رد شده و بى اساس است.
ضررى كه اين حمله به اين تاسيسات نفتى وارد كرده است به طوريست كه عربستان نيمى از ظرفيت توليد خود را براى مدت ١ سال از دست داده است و اين باعث افزايش قيمت نفت شده است،زيرا؛عربستان كه بزرگترين صادركننده ى نفت خام است نيمى از ظرفيت توليدى خود را از دست داده است.
بايد افزود كه اين حمله ى ارتش يمن حتى يك هزارم ضررها و اقدامات عربستان عليه مردم يمن نيست.طبق گزارش سازمان ملل،يمن در مرحله ى فاجعه ى انسانى قرار دارد و شيوع بيمارى هايى مانند وبا و سوء تغذيه ى شديد آمار مرگ و مير را در كنار حملات نظامى افزايش داده است.
در كنار سكوت مجامع بين المللى و گاه و بيگاه صدور بيانه كه ارزشى هم ندارد،مردم يمن در سختى و جنگ از بين ميروند و گويا هيچ راه فرارى از اين موضوع نيست.
منبع : 55 آنلاین
دیدگاه تان را بنویسید