اکران اینترنتی فیلم های کوتاه، موفق یا ناموفق در جذب تماشاگر

‌در دو ماه گذشته طرح گسترده نمایش اینترنتی فیلم‌ها، مخاطبان بیشتری را با خود همراه کرده است. در شرایطی که نمی‌توان در سالن‌های سینما به دیدن فیلم‌ها نشست، طرح اکران آنلاین، طرفداران بیشتری پیدا کرده است و به نظر می‌رسد تا مدتی دیگر شاهد درخواست‌های بیشتری از جانب فیلم‌سازان فیلم بلند و کوتاه برای نمایش اینترینتی آثارشان خواهیم بود. اما در ادامه درباره اکران آنلاین آثار کوتاه و اثرگذاری این طرح در جذب تماشاگر و گردش مالی فیلم‌ها با فیلم‌سازان کوتاه صحبت کردیم. 

توقع باید بر مبنای واقعیت باشد

کاوه مظاهری در پاسخ به این پرسش که اکران آنلاین فیلم‌های کوتاه طی هفته‌های گذشته تا چه حد در جذب مخاطب موفق عمل کرده است؟ گفت: «تابستان سال گذشته با تعداد دیگری از دوستانم در حال برنامه‌ریزی برای اکران آنلاین فیلم‌هایمان بودیم. آن زمان خبری از کرونا نبود. اما از ماه‌ها پیش شرایطی به وجود آمد که فیلم‌ها به سمت اکران آنلاین برود. من ازجمله افرادی بودم که پیش‌قدم اکران آنلاین فیلمم شدم و به این دلیل که نفر اول بودم، نمی‌دانستم این مسیر چطور خواهد بود. تصور می‌کردم باید تأثیرات مثبتی داشته باشد و به احتمال زیاد دوستانی که درمورد نمایش آنلاین فیلم‌هایشان شک دارند، به این جریان می‌پیوندند یا اگر من اشتباه فکر کرده باشم، دوستان دیگر این اشتباه را تکرار نمی‌کنند. اما خوشبختانه اکران آنلاین نتایج خوبی داشت».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «پیش از این تجربه اکران آنلاین در مورد آثارم را در خارج از ایران داشتم. اصولا تعداد تماشاگر فیلم‌های کوتاه در دنیا با تماشاگران ایرانی قابل مقایسه نیست. اما به واسطه همان تجربه فکر می‌کردم قطعا نمایش آنلاین فیلم‌های کوتاه در ایران نیز اتفاق مثبتی است».

کارگردان فیلم تحسین‌شده «روتوش» افزود: «اگر نگاه حرفه‌‌ای به شرایط اقتصادی اکران آنلاین فیلم‌ها داشته باشیم، قطعا چنین نمایش‌هایی باید توجیه اقتصادی داشته باشد. اما چند پیش‌نیاز برای نمایش آنلاین فیلم‌ها باید وجود داشته باشد تا توجیه اقتصادی به وجود بیاورد. 

مثل اینکه پلتفرمی که فیلم‌ها در آن نمایش داده می‌شوند چه تعداد مشترک دارد؟ یا اینکه به صورت روزانه آن را دنبال می‌کنند؟ که خب در کشور ما اصولا تعداد قابل ملاحظه‌‌ای نیست و در چنین شرایطی توقع باید بر مبنای واقعیت باشد. اما نکته‌‌ای که وجود دارد این است که در دنیا، مجموعه‌ای از پلتفرم‌ها در کنار هم مشغول به فعالیت و نمایش آنلاین فیلم‌ها هستند که همین توجیه اقتصادی را به وجود می‌آورد. در ایران این تجربه در قدم‌های ابتدایی است. شاید اگر امسال برایند اکران آنلاین فیلم‌های کوتاه مثبت باشد سال دیگر تعداد دیگری از پلتفرم‌ها به این جریان اضافه شوند تا شرایط اقتصادی بهتری را تجربه کنیم. اما در حال حاضر برای فیلم‌سازان کوتاه آورده مالی چشم‌گیری ندارد».

مظاهری ادامه داد: «در نمایش آنلاین فیلم‌های کوتاه نمی‌توان از تبلیغات غافل شد. هر چه تبلیغات بیشتر باشد، مخاطب بیشتری هم متوجه اکران فیلم‌ها خواهد شد. متأسفانه در زمینه فیلم کوتاه تبلیغات بسیار محدود و کم است. در گروه سینمایی هنروتجربه، شرایط به شکل دیگری بود و هزینه‌‌ای صرف تبلیغات فیلم‌ها می‌شد و به این دلیل که هنر و تجربه شبکه انسانی در این چند سال به وجود آورد، آن شبکه خود به خود کمک می‌کند فیلم دیده شود. اما در بستر آنلاین این شرایط را باید از قدم اول خود فیلم‌ساز ایجاد کند و در نهایت در صفحات شخصی خودمان تبلیغ کنیم. 

فکر می‌کنم در این شرایط بهتر است گروه سینمایی هنروتجربه، انجمن سینمای جوان یا انجمن فیلم کوتاه ایران در تبلیغات فیلم‌های کوتاه و نمایش آنلاین آنها مشارکت کنند».

او افزود: «این روزها زیاد می‌شنوم که برخی معتقدند فیلم باید روی پرده سینما دیده شود. به نظرم این برخورد درستی با اکران آنلاین فیلم‌ها نیست. این تجربه در تمام دنیا نشان داده است که نمایش آنلاین و اکران سینماها دو حوزه کاملا متفاوت است و هر کدام جایگاه خودش را دارد».

ظرفیت خوبی برای این نوع فیلم‌ها وجود دارد

آرین وزیردفتری هم معتقد است در شرایط حال حاضر تمرکز بیشتری برای تماشای آنلاین فیلم‌های کوتاه وجود دارد. او در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «درمورد فیلم‌های کوتاه تنها فضایی که برای اکران در سالن سینما وجود دارد، گروه سینمایی هنروتجربه است. این فضا برای فیلم‌سازان فیلم کوتاه فضای مناسبی برای معرفی آثارشان است. اما زمانی که فیلم‌های کوتاه به صورت یک بسته در اکران‌های هنروتجربه به مخاطبان ارائه شد نتایج بهتری حاصل شد. من و دوستانم که جزء نخستین گروه فیلم‌سازانی بودیم که آثارمان به صورت بسته اکران شد بازخوردهای خوبی گرفتیم و چندین گروه دیگر بعد از ما به همین شکل و در اکران‌های فصلی هنروتجربه فیلم‌هایشان نمایش داده شد و بازخوردهای خوبی داشت».

کارگردان فیلم تحسین‌شده «مثل بچه آدم» در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «در فضای اکران آنلاین هم احساس می‌کردم این دوقطبی ناعادلانه بدنه و سینمای هنری هر روز بیشتر می‌شود که قاعدتا فیلم کوتاه را هم باید در شکل سینمای هنری قرار دهیم و فیلم‌های کوتاه بسیار مهجور واقع شده‌اند.

 پلتفرم‌های معروف آنلاین که مخاطب زیادی هم دارند هم تا پیش از این در ارائه آثار نامتمرکز عمل می‌کردند. طبعا نمایش آنلاین فیلم‌های کوتاه باید پلتفرم مستقل خودش را داشته باشد و خوشبختانه «ودیو» شروع به کار کرد و با برخی از فیلم‌سازان فیلم کوتاه به این نتیجه رسیدیم که همان حرکت بسته فیلم‌ها را این بار در این پلتفرم و فضای آنلاین داشته باشیم. تا پیش از این «ودیو» فیلم‌های کوتاه را به صورت تکی ارائه می‌داد. اما مدتی است باقی فیلم‌ها نیز به شکل بسته ارائه می‌شوند و به نظرم این شکل از نمایش فیلم که یک بسته فیلم به مخاطب ارائه شود که مثل یک سانس سینمایی با آن برخورد شود، نتایج خوبی دارد. ضمن اینکه فکر کردیم در کنار هم قرارگرفتن فیلم‌ها با یک رویکرد اتفاق بهتری است».

او ادامه داد: «تا اینجا و بعد از گذشت دو هفته از نمایش بسته فیلم‌هایمان به نام «اتصال کوتاه» استقبال خوبی از آن صورت گرفته است. قطعا تا ظرفیت نهایی مخاطب فاصله وجود دارد. اما به نظرم شروع خوبی است. البته این را هم باید در نظر گرفت که با توجه به اینکه قاعدتا در بسیاری از مواقع یک نفر به تنهایی به دیدن فیلم‌ها نمی‌نشیند، فکر می‌کنم استقبال خوبی از فیلم‌های کوتاه صورت گرفته است. 

در این شرایط بهتر است که روند نمایش آنلاین فیلم‌های کوتاه به شکل بسته‌های فیلم کوتاه که متشکل از چند فیلم در کنار هم و با رویکرد‌های مختلف است، می‌تواند در جذب مخاطب موفق‌تر عمل کند. فکر می‌کنم اگر این روند ادامه پیدا کند مخاطب خودش را پیدا می‌کند. البته نه به اندازه مخاطب انبوه سریال‌ها. اما قطعا ظرفیت خوبی برای این نوع فیلم‌ها وجود دارد».

بیش از موضوع فروش، دیده‌شدن فیلم‌ها اهمیت دارد

سوگل رضوانی نیز درباره بازخورد نمایش اینترنتی فیلم‌های کوتاه گفت: «اکران فیلم‌های کوتاه نه تنها در ایران، بلکه در تمام دنیا بسیار محدود است و درنهایت به نمایش جشنواره‌‌ای و نمایش‌های محدود در تلویزیون‌ها و پلتفرم‌ها ختم می‌شود. به طور مشخص می‌توان گفت نمایش فیلم‌های کوتاه در گروه سینمایی هنروتجربه طی سال‌های اخیر اتفاق ویژه‌‌ای است. اگر چه سانس‌هایی که به فیلم‌های کوتاه تعلق می‌گیرد، تماشای این فیلم‌ها را سخت می‌کند. اما در نهایت نمایش آنها در این گروه سینمایی اتفاق مثبتی است».

کارگردان فیلم «رورانس» در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «پلتفرم‌هایی که در حال حاضر فیلم‌های کوتاه را به نمایش می‌گذارند، پیش از این نیز فعال بودند و فیلم‌های کوتاه و مستند را نمایش می‌دادند. اما در شرایط فعلی که امکان تماشای فیلم در سینما فراهم نیست، مردم بیش از سابق به اکران آنلاین فیلم‌ها علاقه نشان می‌دهند و در این مدت به تعداد مخاطبان این فیلم‌ها هم اضافه شده است. وقتی تنوع انتخاب فیلم‌ها بیشتر باشد برای مخاطب نیز جذاب‌تر خواهد بود. فکر می‌کنم نمایش آنلاین فیلم‌ها در این مدت اتفاق مثبتی برای فیلم‌های کوتاه و مستند است».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به شرایط مالی نمایش آنلاین فیلم اشاره کرد و گفت: «رقمی که از نمایش آنلاین فیلم‌های کوتاه حاصل می‌شود، با هزینه ساخت فیلم به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. 

جنس اکران و مخاطب خاص فیلم‌های کوتاه و مستند هم چنین شرایطی را ایجاب می‌کند که منتظر فروش فوق‌العاده‌‌ای نباشیم. به همین خاطر در حال حاضر برای ما بیش از موضوع فروش، دیده‌شدن فیلم‌ها اهمیت دارد. برای فیلم‌ساز هم زمانی فیلم معنی پیدا می‌کند و کامل می‌شود که مخاطب داشته باشد. موضوع نمایش در تلویزیون‌های بین‌المللی جریان کاملا متفاوتی است و به این دلیل که حق پخش فیلم خریداری می‌شود، رقم‌ها بالاتر است».

رضوانی در پایان گفت: «به نظرم لازم است درمورد نوع سوددهی مالی نمایش‌های اینترنتی فیلم‌های کوتاه برای پلتفرم‌ها تجدید نظر شود. قراردادهایی که برای نمایش فیلم‌های کوتاه بسته می‌شود با توجه به میزان فروش، با ساختار مستقل تولید این فیلم‌ها هماهنگ نیست. با این حال، معتقدم در طولانی‌مدت از طریق تبلیغات و اکران‌های گسترده‌تر، فیلم‌های کوتاه مخاطب بیشتری پیدا می‌کنند که قطعا در سلیقه فیلم‌بینی مخاطب سینما نیز تأثیر می‌گذارد و امیدوارم اثرات آن را در درازمدت در سینمای بلند هم ببینیم».