برای صدا و سیما هدف، وسیله را توجیه می کند!

 

سید محمد حسین کاظمی

 

پژوهشگر

 

در دیدگاه امام خمینی (ره) صدا و سیما یک دستگاه عظیم آموزشی و تربیتی و به منزله یک دانشگاه عمومی است که قلمرو آن در سطح کشور گسترده است. انتظاری که از این سازمان می رود این است که اولا، محتوای آموزشی مناسبی داشته باشد، دوما،  مردم را به کارهای مفید و آینده دار ترغیب و تشویق کند و سوما، موجب حفظ و افزایش سرمایه اجتماعی شود و تشویق به کسب و کار حلال نماید.

در همین راستا مقام معظم رهبری نیز به کرات در دیدار با مدیران این سازمان، خواستار بهره بردن برنامه سازان از فرهنگ و الگوی غنی ایرانی-اسلامی و تهیه برنامه های جذاب مبتنی بر میراث کهن و تمدن غنی کشورمان شده اند، اما تغییرات مدیریتی شبکه های تلویزیونی به خصوص برخی انتصاب ها، این زمینه را ایجاد کرده که صدا و سیما بی توجه به تاکیدهای مقام معظم رهبری راه دیگری می ‌رود.

امروزه تلویزیون یک عنصر اصلی در خانه هاست و دیگر بدون تماشای برنامه های مختلف و سرگرمی نمی توان صبح را شب کرد. در بین برنامه های تلویزیونی همیشه برنامه هایی وجود دارند که برای مردم از همه جذاب تر هستند و بیننده را پای تلویزیون خشک می کنند، اما یکی از دلایل اصلی جذب مخاطب مجریان هستند.

مجری ها، چهره های عمومی تلویزیون هستند. آن ها مسئول سرگرم کردن مردم و اطلاع رسانی به مخاطبان می باشند.

هدف اصلی مجری ایجاد ارتباط با مخاطبانی است که آن ها را نمی بیند. ساعات کاری او به زمانبندی برنامه ای که اجرا می کند، بستگی دارد. این ساعات می تواند نامنظم بوده و گاهی در صبح زود و یا نیمه شب باشد.

ولی یک کنجکاوی یا سوال همیشه ذهن مخاطب را به خود مشغول می کند، این که دستمزد فلان مجری چقدر است؟

مدت‌ها میزان دستمزدی که بازیگران سینما دریافت می کردند به یک پرسش جدی در میان طرفداران سینما تبدیل شده بود. ارقام متفاوتی در مورد دستمزد بازیگران اعلام می شد تا این که بالاخره با مطرح شدن رقم دستمزد برخی از بازیگران به مرور سایر ارقام هم رسانه ای شد، حال این کنجکاوی به سراغ مجریان آمده است.

دستمزد مجریان براساس سابقه کار، میزان محبوبیت و یا ستاره بودنشان می تواند روی رقم دستمزدشان تاثیر بگذارد. این البته بخشی از ماجراست، بخش دیگر به نوع برنامه در حال اجرا بستگی دارد. به این ترتیب که رقم دریافتی یک مجری برای برنامه یک ماهِ ، متفاوت از رقم دریافتی همان مجری از برنامه یک روزه است.

معمول چنین است که مجریان در برنامه های مناسبتی که در نوبت های محدود و گاه یک بار روی آنتن می رود رقم بالاتری نسبت به اجراهای مدت دار می گیرند. بنابراین دستمزد مجری را علاوه بر میزان محبوبیتش، تعداد اجراهای او نیز تعیین می کند که این یعنی متاسفانه در صدا و سیما محدوده مشخصی برای دستمزد مجریان تعیین نشده است، اما عرفی جا افتاده که براساس آن، مسئولان رسیدگی به قراردادها با برآوردها روبرو می شوند و در مورد آن تصمیم می گیرند.

ولی نکته مهم حضور سلبریتی ها در قامت اجرا است، سلبریتی ها و بازیگران گاهی با هیاهو در تلویزیون مجری می شوند. خیلی فرق نمی کند تبحر و تجربه اجرا داشته باشند یا اولین بار باشد که جلوی دوربین برای اجرا قرار می گیرند، فقط تعداد فالوورهایش بالا باشد و در خیابان که راه برود او را بشناسند، البته که چهره اش را هم مخاطب دوست داشته باشد. این اتفاق برای خیلی از واگذاری های تریبون اجرا افتاده است، مانند هیاهویی که برای حضور محمدرضا گلزار به وجود آمد و سرانجام هم او با بی اعتنایی به تمام تلاش های مجریان و برنامه سازان، اعلام کرد که با آمدن من دوباره رونق به تلویزیون برگشت.

اسپانسرها برای ساخت هر مسابقه یا برنامه به سراغ یک سلبریتی می روند، اسپانسرها به دنبال تبلیغ و رسانه به دنبال جذب مخاطب هستند و هر دو از یک ابزار استفاده می کنند، در حقیقت رسانه ملی از تئوری ماکیاول که هدف، وسیله را توجیه می کند، پیروی می کند.

پرواضح است که اسپانسرها برای سودآوری خودشان نه دلسوزی و دغدغه‌مندی برای مخاطب، برنامه ها و یا مسابقاتی را فراهم می آورند و پای بازیگران را به تلویزیون باز می کنند پس تکلیف مجری‌ های تلویزیون که سال ها سرمایه صداوسیما به پای آن ها ریخته شده، چه می شود؟ آیا این عرصه آنقدر خالی از تبحر، علم و دانش و تجربه است که کاربلدی جای خودش را به سلبریتی پروری داده است؟

صدا و سیما باید شفاف سازی کند که برای برنامه سازی و اجرا و سریال سازی و دستمزدهای بازیگران چه هزینه هایی را معمولا صرف می کند، چرا که برخی با رابطه و صرف آوردن اسپانسر تهیه کننده می شوند و بعضا مسیر حضور بازیگران را به عنوان مجری تلویزیون هموار می کنند. اولا صدا و سیما باید به فکر سازماندهی و رفتار اصولی در این زمینه باشد و ثانیا با شفافیت برای رفع شبهه اقدام کند. این اعداد و ارقام را اعلام کند که شبی چندین میلیون می گیرند و یا چه افرادی در پشت این حاشیه سازی ها قرار دارند.

فراموش نکنیم که مجریان خانه نشین از خانواده رسانه اند و می توانیم با بها دادن به آن ها، کمتر شاهد دلزدگی مخاطب شویم، فقط یدک کشیدن لقب "سلبریتی" برای مجری شدن لازم نیست بلکه مجری نیاز به آموزش و آموزه رسانه ای دارد. با مقوله اجرا نباید دم دستی برخورد کرد و از طرفی این باور غلط را باید فراموش کرد که سلبریتی ها و بازیگران با اجرایشان در تلویزیون مخاطب را هم با خودشان می آورند. مثل جمله ای که چندی پیش یکی از همین مجری بازیگرها گفته بود که با آمدن من، تلویزیون رونق بیشتری پیدا کرد. این نکته را هم نباید فراموش کرد که این نوع مخاطب شناسی غلط، رفتار اسپانسرگونه و برنامه سازی غیراصولی، ذائقه مخاطب را هم از بین می برد.