کورتیزول: قاتل خاموش یا قهرمان حیاتی بدن؟ | نگاهی علمی به هورمون استرس

درحالی که شبکه‌های اجتماعی کورتیزول را به عنوان "قاتل خاموش" معرفی می‌کنند، علم نشان می‌دهد این هورمون برای حیات انسان ضروری است و مشکل تنها زمانی ایجاد می‌شود که تعادل آن به هم می‌خورد.

در سال‌های اخیر، تیترهای پرزرق‌وبرق و گاه ترسناک در شبکه‌های اجتماعی کورتیزول را به «قاتل خاموش» تشبیه کرده‌اند. 

تصویری که القا می‌شود این است که این هورمون، تنها عامل چاقی شکمی، اضطراب و بی‌خوابی است و باید به هر قیمت ممکن از شرش خلاص شویم. اما علم، تصویر متفاوت و پیچیده‌تری ارائه می‌دهد.

کورتیزول هورمونی استروئیدی است که توسط غدد فوق‌کلیوی تولید می‌شود. برخلاف تصور عمومی، ترشح این هورمون به معنای «وجود استرس» یا «آسیب» نیست. 

کورتیزول بخشی از ریتم طبیعی بدن است؛ صبح‌ها به‌طور طبیعی در بالاترین سطح خود قرار دارد تا بدن را برای فعالیت و بیداری آماده کند و شب‌ها کاهش می‌یابد تا شرایط برای آرامش و خواب فراهم شود.

در واقع، بدون کورتیزول، عملکرد سیستم ایمنی، دستگاه گردش خون و مغز مختل می‌شود و حیات در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد.

مشکل زمانی آغاز می‌شود که سطح کورتیزول برای مدت طولانی بالا بماند. این وضعیت که معمولاً ناشی از استرس مزمن، کم‌خوابی، تغذیه نامناسب یا بیماری‌های خاص است. 

درست همین‌جاست که تصویر «قاتل خاموش» شکل می‌گیرد اما این فقط یک بُعد ماجراست.

در نقطه مقابل، کمبود کورتیزول نیز می‌تواند به اندازه افزایش طولانی‌مدت آن خطرناک باشد. 

بنابراین، کورتیزول نه دشمن مطلق است و نه بی‌ضرر مطلق؛ بلکه یک «شمشیر دو لبه» است که قدرت آن در تعادلش نهفته است.

برای حفظ این تعادل، تغییرات ساده ولی پایدار در سبک زندگی کلید ماجراست.

در نهایت، برچسب «قاتل خاموش» بیشتر یک عنوان رسانه‌ای است تا یک واقعیت علمی. کورتیزول را باید به چشم یک همراه دید که گاهی نیاز به مهار دارد و گاهی به حمایت.

شیدا حصاری