علت اعتماد به نفس پایین چیست؟ | راهکارهایی برای بالا بردن اعتماد به نفس

علت اعتماد به نفس پایین چیست؟ 

اعتماد به نفس به معنای باور داشتن به توانایی‌ها و شایستگی‌های خود است. فردی که اعتماد به نفس دارد، به توانایی خود برای انجام کارها و دستیابی به اهدافش اطمینان دارد. اعتماد به نفس نقش مهمی در موفقیت افراد در زندگی شخصی و حرفه ای آنها ایفا می کند.

اگر از عزت نفس پایین رنج می‌برید، بدانید که تنها نیستید. امروزه بسیاری از مردم به دلیل تأثیرات منفی اجتماعی و رقابت شدید در زندگی، برای عزت نفس بالاتر و بها دادن به خودشان تلاش می‌کنند. عواملی که می‌توانند باعث عدم اعتماد به نفس شوند عبارتند از: نشخوار فکری در مورد گذشته، دیدگاه منفی نسبت به خود، و قرار گرفتن در کنار افراد بدرفتار و نامهربان.

اساساً، افرادی که خودآگاهی ضعیفی دارند، به جای ایجاد تصویر و دیدگاه مثبت نسبت به خود، به آنچه دیگران در مورد آن‌ها می‌گویند باور دارند. آن‌ها بیش از حد به محیط بیرونی‌شان و به خصوص به نظرات دیگران متکی هستند. به همین دلیل نمی‌توانند ویژگی‌ها و خصوصیت مثبت خودشان را ببینند.

دلایل عزت نفس پایین

با این حال، می توان با ایجاد یک داستان متفاوت، دیدگاه خود را نسبت به زندگی و رابطه با خود بهبود بخشید. ما اغلب هر فکری را که به ذهنمان خطور می‌کند باور می‌کنیم، غافل از این که می‌توانیم انرژی درونی‌مان تغییر دهیم و طور دیگری به زندگی نگاه کنیم. ما مجبور نیستیم تسلیم افکار منفی شویم که نسبت به خود داریم. این افکار فقط زندگی‌مان را از بین می‌برد و هیچ حقیقت و واقعیتی ندارند.

از کجا بفهمم اعتماد به نفس پایینی دارم؟ | نشانه‌ها، شناسایی نشانه و رویارویی با آن

شناسایی و پرداختن به علل ریشه‌ای عزت نفس پایین می‌تواند به طور قابل توجهی به شما کمک کنند تا دید بهتری نسبت به خود پیدا کنید.

چه چیزی باعث عزت نفس پایین می شود؟

دلایل عزت نفس پایین عبارتند از:

داشتن تصویر منفی از خود

تصویر منفی از خود می‌تواند باعث کاهش عزت نفس شود، زیرا این که چگونه به خود نگاه می‌کنیم، همه زندگی ما را می‌سازد. به همین دلیل است که اکثر افراد وقتی دیدگاه منفی نسبت به خود دارند، بیشتر دچار بیماری های روانی و جسمی می‌شوند. برخی افراد با احساس بی‌ارزش بودن به بیماری‌های حاد روحی و روانی مثل افسردگی‌های شدید مبتلا می‌شوند.

فراموش نکنید که افکار ما به واقعیت تبدیل می‌شوند، بنابراین اگر می‌خواهیم در صلح و هماهنگی با خود و دیگران زندگی کنیم، ابتدا باید این باورهای مخرب نسبت به خود را تغییر دهیم. کافی است به این فکر کنید که ابرهای یک روز ابری هم در نهایت از بین می‌روند، پس لزومی ندارد به خاطر مشکلات و چالش‌ها فکر کنید که فرد توانمندی نیستید.

به یاد داشته باشید، شما بدن، افکار یا حتی ذهن خود نیستید، بلکه روحی هستید که در این زندگی در کالبد یک انسان زندگی می‌کند. وقتی به این درک برسید، می‌فهمید که این روح شماست که به مراقبت نیاز دارد و تا زمانی که انرژی درونی‌تان را صاف و خالص نکنید، نمی‌توانید به سلامت جسمی دست پیدا کنید. برای بهتر شدن روحیه خود و این که بتوانید از افکار منفی دور شوید، حتما از این راهکارها استفاده کنید:

• ورزش کردن
• پیروی از یک رژیم غذایی متعادل
• گردش و تفریح
• خودمراقبتی

داشتن تجربیات بد و آسیب های روحی

آسیب های روحی دوران کودکی و تجربیات منفی گذشته نیز می‌تواند باعث عزت نفس پایین شود. به عنوان مثال، اگر والدینتان اغلب از شما انتقاد می‌کردند و در کودکی همیشه مورد سرزنش قرار گرفته باشید، در بزرگسالی نیز خودتان را انکار می‌کنید و همیشه فکر می‌کنید شما یک آدم ضعیف و به درد نخورر هستید. در این مورد، رفتار درمانی شناختی (CBT) یا سایر اشکال مشاوره می‌تواند به شما کمک کند تا یک بار دیگر خاطرات گذشته‌تان را بازنگری کنید و با پردازش آن‌ها به راه حل برسید. پس از پایان دوره مشاوره درمانی شما نه تنها از عزت نفس بالایی برخوردار خواهید بود، بلکه قدرت بخشیدن دیگران را نیز خواهید داشت و خیلی زود با افکار منفی نسبت به خود خداحافظی خواهید کرد.

عوامل اجتماعی و فرهنگی

فرهنگ امروزی و تأثیرات رسانه‌های اجتماعی، به ویژه بین نوجوانان، می‌تواند به عزت نفس افراد آسیب برساند. بسیاری از کودکان و نوجوانان دارای حساب‌های کاربری در رسانه های اجتماعی هستند و اغلب در دام مقایسه با دیگران میفتند و دچار اضطراب و افسردگی شدید می‌شوند.

چنین افرادی، به خصوص وقتی تصویر منفی هم از خود دارند، بیشتر آسیب می‌بینند. زیرا همیشه در حال مقایسه خود با دیگران هستند. این مقایسه کردن‌ها می‌تواند آسیب روحی شدیدی به آن‌ها بزند، به طوری که تا مدت‌ها نتوانند روی پای خود بایستند.

با این حال، در این مورد باید سعی کنید کمتر از رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید. از طرفی باید بپذیرید که هر کسی مشکلات خودش را دارد و هیچ وقت هیچ کس از زندگی واقعیش در صفحات مجازی حرف نمی‌زند. همه سعی می‌کنند خود کامل و بی‌نقص‌شان را به دیگران نمایش بدهند، در حالی که واقعیت این است که آن‌ها ظاهر زندگی خود را با شما به اشتراک می‌گذارند و شما غافل از این امر، آن را با باطن زندگی خود مقایسه می‌کنید. تمرین خودپذیری بهترین روش برای غلبه بر تفکرات منفی است و شما تنها از این راه می‌توانید به عزت نفس بالا دست پیدا کنید.

روابط ناسالم ممکن است باعث عزت نفس پایین شود

یکی دیگر از رایج‌ترین دلایل عزت نفس پایین، روابط منفی و عدم ترسیم حد و مرزهای مشخص است. افرادی که با والدین خودشیفته یا بدرفتار بزرگ شده اند، ممکن است رفتارهای مردم پسند داشته باشند و ارزش خود را در شاد کردن دیگران جستجو کنند.

با این حال، این عادت می‌تواند منجر به ایجاد روابط سمی شود. به این دلیل که مردم اغلب برای جلب رضایت شریک زندگی‎‌شان دست به هر کاری می‌زنند، به حدی که حتی خود را فراموش می‌کنند. اما اگر رابطه سالم و صمیمی با خود داشته باشید، روابط موفق تر و رضایت بخش‌تری  هم با دیگران خواهید داشت.

ترس از شکست و کمال گرایی

متأسفانه، همه ما در عصر کمال گرایی زندگی می‌کنیم، جایی که هیچ چیز به اندازه کافی خوب نیست و ما برای اهداف و دستاوردهای والا همچنان تلاش می‌کنیم، غافل از این که همه آنچه را لازم است، در اختیار داریم و باید از داشتن‌شان لذت ببریم. این عدم رضایت از خود همیشه دردسر ساز است و باعث می‌شود نسبت به خود احساس خوبی نداشته باشیم. از طرفی ترس از شکست می‌تواند زندگی را سخت‌تر هم کند زیرا انتظارات غیرواقعی که نسبت به خود داریم ما را از آنچه واقعا هستیم دور می‌کند و وارد میدان مسابقه‌ای می‌شویم که هر چقدر می‌دویم همچنان به خط پایان نمی‌رسیم.

تنها راه برای غلبه بر این نگرش منفی، یافتن ارزش در درون خود ماست. باید بر داشته ها و توانایی‌های خود تمرکز کنیم تا به آرامش دست پیدا کنیم.

عدم دلسوزی نسبت به خود

دوست نداشتن خود یا مهربان نبودن با خود می‌تواند شما را از خودتان دور کند. احساس این که شما سزاوار مهربانی به خود یا عشق ورزیدن به خودتان نیستید، یعنی شما به جای جستجوی درون خود، سعی دارید اعتبار و ارزش را از بیرون به دست بیاورید. در حالی که شما لایق تمام عشقی هستید که در این جهان وجود دارد و آن عشق را شما در قلب خود دارید، پس نباید برای این که کسی دوستتان داشته باشد، تلاش کنید و بارها خود و توانایی‌هایتان را زیر سوال ببرید. شما می‌توانید آرامش از دست رفته خود را با انجام مدیتیشن و سایر تمرینات ذهن آگاهی و حتی خواندن جملات مثبت، دوباره به دست بیاورید.

مقایسه با دیگران

در نهایت، مقایسه با دیگران باعث بروز حسادت می‌شود و می‌تواند یکی از دلایل عزت نفس پایین باشد. همانطور که قبلا یادآور شدیم، استفاده بیش از حد از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند آرامش درونی شما را از بین ببرد. زیرا شما فکر می‌کنید دیگران بهتر، توانمندتر و ثروتمندتر از شما هستند، در حالی که این طور نیست همه در زندگیشان با مشکلات مختلفی رو به رو هستند و آنچه را با شما در صفحه مجازی‌شان به اشتراک می‌گذارند، بخش کوچکی از زندگی آن‌هاست. پس هرگز باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دوستان مجازی‌تان مقایسه نکنید. سعی کنید روی دنیای درون خود تمرکز کنید و به تواناهایی که دارید فکر کنید تا بهتر زندگی کنید.

سه نکته برای غلبه بر عزت نفس پایین و افزایش اعتماد به نفس

• به واکنش‌ها و افکارتان توجه کنید: اگر عزت نفس پایینی دارید، باید به افکار و واکنش‌هایتان توجه کنید. وقتی افکارتان را مرور کنید، می‌توانید یاد بگیرید از آن‌ها فاصله بگیرید نه این که باور کنید چنین افکار منفی جزئی از ذات شما هستند. برای ایجاد یک تصویر بهتر و مثبت شما نیاز به پشتکار و صبر باورنکردنی دارید. بنابراین اگر خیلی زود نتیجه نگرفتید، ناامید نشوید، زیرا برای پیشرفت باید مستمر حرکت کنید تا از شر تمام افکار منفی خلاص شوید.
• روی تقویت مهارت‌های شخصی و روابط‌تان تمرکز کنید: برای مقابله با تصویر منفی و ضعیفی که نسبت به خود دارید، سعی کنید تصویر بهتری ترسیم کنید و مطابق به آن عمل کنید، هر روز ورزش کنید، از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید و تمرین ذهن آگاهی انجام دهید. همچنین فراموش نکنید که ارزش شما به پولی که به دست می‌آورید نیست بلکه به سعادت و آرامش درونی شما بستگی دارد.
• در صورت لزوم از دیگران کمک بگیرید: غلبه بر عزت نفس پایین همیشه به تنهایی امکان پذیر نیست. همچنین این که بخواهید از کسی برای تقویت عزت نفس‌تان کمک بگیرید، اصلا هم بد نیست. شما باید با یک دوست، عضوی از فامیل یا یک درمانگر در مورد افکار منفی که نسبت به خود دارید صحبت کنید تا شما را راهنمایی کنند و تصویر مثبت و سالمی از شما خلق کنند. آن وقت می‌توانید زودتر به عزت نفس بالا دست پیدا کنید.

تغییر طرز فکر برای بهره مندی از مزایای عزت نفس بالا

• بهبود سلامت روان: با داشتن عزت نفس بالا، سطح پایین‌تری از اضطراب، افسردگی و استرس را تجربه می‌کنید. این یعنی می‌توانید از سلامت روان بهتری برخوردار باشید و در برابر چالش‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهید.
• افزایش اعتماد به نفس: عزت نفس بالا باعث تقویت اعتماد به نفس و تقویت توانایی شما در انجام کارها می‌شود. وقتی به خود ایمان داشته باشید، به احتمال زیاد بهتر چالش‌ها را حل می‌کنید، اهداف خود را دنبال می‌کنید و فرصت‌ها را در آغوش می‌گیرید.
• بهبود روابط با دیگران: عزت نفس سالم تأثیر مثبتی بر روابط شما با دیگران دارد. داشتن تصویر مثبت از خود باعث می‌شود احتمال ایجاد و حفظ روابط سالم و رضایت بخش بیشتر شود. شما می‌توانید تعیین کننده مرزها باشید و برای ایجاد یک رابطه پیش قدم شوید.
• موفقیت: عزت نفس نقش مهمی در دستیابی به اهداف شخصی و حرفه ای دارد. داشتن عزت نفس بالا، یعنی باور داشتن به توانایی که دارید. همچنین عزت نفس می‌تواند انگیزه، پشتکار و انعطاف پذیری شما را در مواجهه با شکست‌ها بیشتر کند. بنابراین، عزت نفس می‌تواند باعث افزایش عملکرد شما و در نهایت افزایش شانس موفقیت شما شود.
• شاد بودن و داشتن آرامش درونی: عزت نفس بالا به شما قدرت می‌دهد تا احساسات‌تان را مدیریت کنید، دیدگاه بهتری نسبت به خود پیدا کنید و شادی بیشتری را تجربه کنید. داشتن عزت نفس می‌تواند به آرامش درونی شما منجر شود.
• خودمراقبتی سالم: وقتی عزت نفس بالایی دارید، مراقبت از خود را در اولویت قرار خواهید داد و از عادات سالم پیروی خواهید کرد. اگر اعتماد به نفس بالایی داشته باشید، مسلما احساس ارزشمندی خواهید کرد و به سلامت جسمی و عاطفی‌تان بها خواهید داد. کسی که اعتماد به نفس و عزت نفس بالا دارد به همه چیز در زندگیش اهمیت می‌دهد. او ورزش می‌کند، غذای خوب می‌خورد و مراقب سلامت روحی و جسمی خود است.
• تصمیم گیری بهتر: عزت نفس بالا به شما کمک می‌کند تا بر اساس ارزش ها، نیازها و خواسته‌هایتان تصمیم بگیرید. در چنین شرایطی به دنبال استقلال و رضایت خودتان هستید، و کمترین توجه را به نظرات دیگران دارید.
• مثبت اندیشی بیشتر: وقتی عزت نفس بالا داشته باشید در برابر ناملایمات، چالش‌ها، شکست‌ها و انتقادات روحیه‌تان را از دست نمی‌دهید و به خود شک نمی‌کنید، بلکه با حفظ دید مثبتی که نسبت به خود دارید، از وضعیت پیش آمده درس می‌گیرید و بهتر عمل می‌کنید.