آشنایی با آرامگاه خواجه امین‌الدین ابوالفیض در بیدر هندوستان

نویسنده : حمیدرضا سروری

حضرت امین‌الدین ابوالفیض در سال811ه. به دنیا آمد و از صوفیانی بود که به شهر بیدر دومین پایتخت بهمنیان مهاجرت کرد و در آن‌جا ساکن گردید. شاهان بهمنی از جمله علاءالدین احمد، همایون و نظام‌شاه، احترام فراوانی برای او قائل بودند. در ابتدا قرار بود که برادر امین‌الدین به بیدر مهاجرت کند و این مهاجرت نیز به درخواست صوفی معروف خواجه محمد بنده نواز گیسودراز صورت گرفته بود ولی شاه یدالله از پذیرش این درخواست سرباز زد و به جای خود، برادرش یعنی خواجه امین‌الدین ابوالفیض را به بیدر فرستاد. امین‌الدین ابوالفیض(1474-1408م/ 879-811ه). خانقاه بزرگی در شهر بیدر دایرکرد و بین مردم بومی احترام ویژه‌ای داشت. آرامگاه او بر اساس طرح و ساختار آرامگاه سلطان محمد سوم بهمنی بنا گردیده است و بسیاری از ویژگیهای معماری بهمنیان را داراست. ساختاری با‌شکوه و تالاری مربع شکل با گنبدی که مانند بسیاری از گنبدهای موجود در معماری بهمنیان است. از همه جالبتر ورودی آرامگاه است که با کاشی و دیوارنگاره‌هایی شبیه آنچه که در بنای پادشاهی عاشوراخانه حیدرآباد می‌بینیم تزئین شده است. روی ورودی آرامگاه و در قابی سپید رنگ چنین نوشته شده است: مقدس مطهر و منور سیادت و نجابت دستگاه هدایت، خواجه امین‌الدین بندگی، ولادت سنه811هجری، حضرت امن‌الله، ابوالفیض محمد محمد الحسینی، مرتضی و مقتضاء و افتخار یسین قطب الاولیاء، اشرف العباد محبوب الله، نورالله مرقده، وصال6 ربیع‌الاول سنه879هجری.

دو آرامگاه دیگر کنار آرامگاه ابوالفیض از آن پسر و نوۀ اوست. آرامگاهی که در سمت راست است از آن دومین پسر او سید کلیم‌الله حسینی است در حالی‌که آرامگاه سمت چپ او از آن سید‌شاه ابوالحسن، نوۀ اوست که جانشین پدرش کلیم‌الله بود.

موضوع جالب توجه دیگر به ویژه برای بازدیدکنندۀ پارسی زبان وجود دو کتیبۀ پارسی است که درگوشه‌ای از آرامگاه روی زمین قرار داده شده‌اند. روشن است که کتیبه‌ها ارتباطی با آرامگاه ندارند و از محلهایی دیگر به آرامگاه ابوالفیض منتقل شده‌اند. یکی از کتیبه‌ها روی دیوار چاهی مقابل کالی‌ مسجد (Kali Masjid) بیدر بوده است. مسجد در نیمۀ نخست سدۀ شانزدهم میلادی بنا شده بوده و البته چاه مقابل آن ارتباطی با مسجد نداشته است. در کتیبه چنین آمده است:

بغایت الهی بیاد حضرت حسین شهید

حفر این چاه نموده و موسوم بحسین بآئین ساخت

کمترین خلق خدا محمد مؤمن طباطبا بتاریخ غره

شهر محرم الحرام سنه1084/ دم آبی بکش بیاد حسین

کتیبۀ پارسی دیگری کنار این کتیبه دیده می‌شود که البته نفهمیدم مال کجاست؟چه زمانی؟ و چگونه؟ به درون آرامگاه ابوالفیض منتقل شده است! دیگر نکتۀ جالب توجه در آرامگاه وجود صندلی خواجه محمد بنده نواز گیسودراز است. این صندلی در بخشی که دارای قابی شیشه‌ای است نگهداری می‌شود.

منبع 

Yazdani,Gholam.1947,Bidar its History and Monuments,London:Oxford University Press,pp:184&197.