چرایی انتقام وحشیانه

۵۵آنلاین :

سید محمد حسین کاظمی

دانشجوی علوم سیاسی

این روزها آرامش و امنیت برای انسان ها به واژه‌ای آرمانی تبدیل شده است و آرمانی شدن خصوصیات انسانی در جوامع نشانه‌ای از غلبه و چیرگی خشونت و توحش بر "انسانیت" است.یکی از اشکال این خشونت در جوامع، اسید پاشی است. با این وجود، در سال‌های اخیر اقدامات برخی از کشورها موفقیتی چشمگیر در مبارزه با این خشونت جهانیست.اسید، ماده‌ای که روزی انسان فکر می‌کرد تنها کاربردش در صنعت است، این روزها برای تخریب جسم و روح آدمی استفاده می‌شود. بیش از صد سال از کشف و کاربرد اسید در صنعت می‌گذرد و عمر اسیدپاشی، این عمل وحشیانه در دنیا به پنجاه سال می‌رسد. متاسفانه امروزه انسان‌هایی که چیزی جز مظهر خشونت، خودخواهی و وحشیگری نیستند، آرامش خود را در شعله‌های آتشی می بینند که بر جسم و روح دیگران می پاشند.زنان و دختران بیشترین قربانیان اسیدپاشی در سراسر دنیا هستند. بارها و بارها در کتاب‌ها، مقاله‌ها، و رسانه‌ها عبارت تبعیض جنسیتی یا نابرابری جنسیتی را شنیده ایم و خواند‌ه ایم،از رنج ها و ظلم هایی که به جامعه زنان وارد شده آگاه شده ایم.خواندن آمار اسیدپاشی در حالی که 80 درصد از قربانیان را زنان و دختران تشکیل می‌دهند بسیار تکان دهنده است.در اکثر موارد قربانیان زنان و دخترانی هستند که به پیشنهاد ازدواج و یا روابط جنسی نه می گویند.درواقع داشتن حق انتخاب و آزادی، جدا از جنسیت انسان ها حق مسلم هر انسانی است. اما آنجا که بحث جنسیت مطرح می‌شود متاسفانه جنس زن به عنوان جنس دوم، کمرنگ و کم اهمیت جلوه داده می‌شود و جنس مرد نماد قدرت.

این تفکر غالبیست که متاسفانه در اکثر جوامع شاهد آن هستیم و هر چه جوامع بدوی‌تر، تفکر حاکمیت جنسیت و نظام مردسالارانه غالب‌تر،از جمله این جوامع کشورهای جنوب آسیا، آسیای شرقی، آفریقا و جنوب آمریکا هستند.برخی از کشورها راهکارهایی را برای کاهش این حملات به مرحله اجرا درآورده‌اند. از جمله راهکارهای مؤثر که با اعمال آن ها آمار اسیدپاشی به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرده است مربوط به کشور بنگلادش و کلمبیا می‌شود.بسیاری از بنیادهای غیر دولتی از جمله بنیاد حمایت از بازماندگان اسیدی (ASF) در بنگلادش با هدف مبارزه با اسیدپاشی و کمک رسانی به قربانیان فعالیت می‌کنند. همچنین اعمال قوانینی از جمله داشتن مجوز فروش برای فروشندگان اسید و نظارت بر فروش این ماده باعث شد که آمار حملات اسیدی در بنگلادش به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کند. در کلمبیا نیز افزایش مجازات مجرمان و ارائه خدمات پزشکی رایگان به قربانیان از جمله اقدامات موثر در این کشور بوده است.اما نخستین اسیدپاشی در کارنامه کشور ما به سال 1334 برمی‌گردد که پسر جوانی از سوی قاضی به زندان محکوم شد و پس از دوران محکومیت تصمیم به انتقام گیری گرفت و اقدام به پاشیدن اسید بر روی صورت قاضی پرونده کرد تا پیش از این جرمی به نام اسیدپاشی در فرهنگ قضایی ایران وجود نداشت و پس از آن 3 سال به طول انجامید تا نخستین قانون دراین باره در سال 1337 به تصویب برسد.گفتنی است امروزه متاسفانه آمار اسیدپاشی در جامعه بسیار بالا می باشد و افراد با خیال راحت به اسیدپاشی روی می‌آورند،البته در دسترس‌بودن اسید و همچنین مجازات بسیار کم و ناچیز برای افرادی که اقدام به اسیدپاشی نموده‌اند خود می‌تواند عاملی برای افزایش آمار اسیدپاشی در جامعه باشد چرا که امروزه اسید را می‌توان با هر غلظتی و به هر اندازه ای در بازار آزاد با قیمت بسیار پایین تهیه کرد که این خود جای بسی تامل دارد،چراکه در دسترس بودن اسید برای مردم عادی خود می تواند پیامدهای منفی بسیاری را به دنبال داشته باشد.آنچه مسلم است قربانیان اسیدپاشی از هیچ‌ حمایت و پشتیبانی بهره مند نیستند که این خود می تواند مشکلی بر دیگر مشکلات آن ها باشد،قربانیان اسیدپاشی در بیشتر موارد حتی توان پرداخت هزینه های جراحی زیبایی را ندارند و این در حالی است که قانون از آن ها حمایت چندانی نمی کند.بنابراین قربانیان اسیدپاشی از نظر روحی و روانی نیز آسیب های بسیاری را متحمل خواهند شد، چرا که دیگر حتی خودشان نیز نمی خواهند به چهره خود نگاه کنند،اما در مقابل عاملان اسیدپاشی به راحتی پس از گذراندن چند سال زندان، به زندگی عادی خود ادامه می دهند.طبق نشانه ها و شواهدی که وجود دارد،انگیزه های اسیدپاشی عبارتند از؛

1. انتقام‌جویی عشقی : این نوع اسیدپاشی معمولا در میان جوانان دیده می‌شود. دختر یا پسری که به فردی دلبستگی عشقی و عاطفی پیدا کرده و احتمالا ارتباطاتی نیز با یکدیگر داشته‌اند و حالا طرف مقابل وی را ترک کرده یا با دیگری طرح دوستی و آشنایی ریخته و یا ازدواج نموده است، در چنین مواردی انگیزه حسادت و انتقام‌جویی باعث اسیدپاشی روی قربانی می شود.

2. انگیزه ناموسی : مواردی از اسیدپاشی گزارش شده است که به دنبال مزاحمت های ناموسی از طرف یک مرد برای خانمی پیش می‌آید که گاه به تجاوزات جنسی منجر می‌شود.در چنین حالتی خود قربانی یا فردی از طرف وی اقدام به اسیدپاشی به فرد متجاوز می‌کند.

3. اسیدپاشی به عنوان وسیله ای برای اخاذی و سرقت : موردی گزارش شده است که چند نوجوان با تهدید قربانیان خود به پاشیدن اسید روی آنها اقدام به اخاذی و زورگیری می‌کرده اند.

4. اختلاف خانوادگی : در مواردی متعاقب اختلافات خانوادگی فردی قربانی اسیدپاشی در منزل شده است.نمونه هایی از این موارد پاشیدن اسید توسط شوهر روی همسرش یا پاشیدن اسید از طرف زن اول روی همسر دوم شوهرش بوده است.

5. کینه‌های قدیمی : یکی دیگر از علل اسیدپاشی کینه‌های قدیمی است که بعد از مدت ها باعث انتقام جویی می شود.

در رابطه با قوانین حول اسید پاشی باید گفت که متاسفانه در قانون مجازات اسلامی جرمی به نام اسیدپاشی نیامده است اما در لایحه قانونی مربوط به پاشیدن اسید مصوب 16 اسفند 1337 آمده است:

"هر کس عمدا با پاشیدن اسید یا هر نوع ترکیبات شیمیایی دیگر، موجب قتل کسی بشود به مجازات اعدام و اگر موجب مرض دائمی یا فقدان یکی از حواس مجنی علیه گردد به حبس جنائی درجه یک و اگر موجب قطع یا نقصان یا از کارافتادگی عضوی از اعضاء شود به حبس جنائی درجه 2 از دو سال تا 10 سال و اگر موجب صدمه دیگر شود به حبس جنائی درجه 2 از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد"

چون ماده واحده از مصادیق اصلاحات و الحاقات قانون مجازات عمومی محسوب نمی‌شود مشمول حکم نسخ صریح ماده 729 قانون مجازات اسلامی قرار نمی‌گیرد. در مورد نسخ ضمنی ماده واحده جای تردیدی نمانده که صدر ماده به علت مغایرت با قانون مجازات اسلامی (قصاص نفس) منسوخ است و در مورد آن باید به مواد 204 الی 210 قانون مجازات اسلامی مراجعه شود.ولی قسمت اخیر ماده واحده و همچنین مجازات شروع به آن به قوت خود باقی است و اما به تازگی نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران کلیات طرح یک فوریتی "تشدید مجازات اسیدپاشی و حمایت از بزه دیدگان" را تصویب کردند.کلیات این طرح با 206 رای موافق، 4 رای مخالف و 3 رای ممتنع از مجموع 230 نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید. نمایندگان باید جزئیات این طرح را مجددا بررسی و درباره آن رای‌گیری کنند.در این طرح، قانون تعریف مشخص تری از معنای اسیدپاشی ارائه می‌دهد،مجازات آن را سنگین‌تر می کند و حمایت هایی را هم برای قربانیان اسیدپاشی در نظر می گیرد.بر مبنای طرحی که کلیاتش به تصویب نمایندگان رسید، اسیدپاشی عبارت است از "ریختن اسید یا سایر ترکیبات شیمیایی بر روی فرد، فرو بردن اعضای بدن در درون اسید و اعمالی نظیر آن."

بر اساس ماده یک این طرح در صورتی که هر کس عمدا با پاشیدن اسید یا هرگونه ترکیبات شیمیایی با هر میزان غلظت موجب جنایت بر نفس و عضو شود، در صورت مطالبه فرد آسیب دیده یا ولی دم به قصاص نفس یا عضو محکوم خواهد شد.شماری از قربانیان اسیدپاشی در جلسه بررسی طرح تشدید مجازات اسید پاشی در مجلس حضور یافتند و دغدغه ها و مصائب خود را مطرح کردند. همراه قربانیان اسیدپاشی، رضا درمشیان کارگردان فیلم "لانتوری" نیز در مجلس حاضر شده بود. فیلم لانتوری در سال 1394 ساخته شد و به موضوع اسیدپاشی می‌پرداخت.بحث تشدید قوانین مرتبط با اسیدپاشی در ایران،پس از اسیدپاشی های پیاپی در سال 1393 در اصفهان و تجمع اعتراضی مردم در اصفهان و تهران مطرح شد.دولت و کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نیز پیشتر نظر مساعد خود درباره این طرح را اعلام کرده بودند.در صورتی که این طرح به قانون تبدیل شود، دادگاه می‌تواند مرتکبان به اسیدپاشی را از 5 تا 25 سال زندان محکوم کند.بر اساس این طرح، در جنایت بر نفس و جنایت منجر بر تغییر شکل دائمی صورت بزه دیده، متهم به حبس تعزیری درجه یک (بیش از 25 سال) محکوم خواهد شد.در خصوص دیه نیز در صورتی که مرتکب در دسترس نباشد، دیه فرد بزه دیده از بیت‌المال پرداخت می‌شود.