شهری که دوستش نمی‌داشتم

۵۵آنلاین :

خلیل‌آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر تهران: مدیریت شهری در گذشته انسان‌محور نبوده است برای رفاه و آسایش آدم‌ها در تهران فکری نشده و نحوه مدیریت بیشتر ساختمان‌محور، پروژه‌محور و خودرومحور بوده است

شهروند| «اقبال» می‌گوید برای ما که داروندار و خاطرات کودکی‌مان را در روستایی اطراف نیشابور ‏جا گذاشتیم تهران هیچ‌وقت خانه مادری نمی‌شود، برای فرزندان‌مان هم نمی‌شود. او تاریخ دقیق ‏آن تاریک‌روشن صبح یکی از روزهای پاییزهای‌سال ۷۱ را که در پایانه شلوغ جنوب از اتوبوس ‏پیاده شد، فراموش کرده، اما یاد نخستین روز غربت همچنان در ذهنش است. می‌گوید ۱۹ساله بود که ‏برای نخستین‌بار قدم به شهری گذاشت که پیش از این فقط در تلویزیون درباره‌ ترافیک و آلودگی‌اش ‏شنیده بود. او کارش را با شاگردی در یک عطاری در منطقه ۱۲ شروع کرد و حالا خودش عطاری ‏دارد: «الان دیگر بیشتر از این‌که با فامیل و مردم روستا ارتباط داشته باشم با همین همسایه‌ها و ‏مغازه‌دارها رفتیم ولی هنوز دلم می‌لرزد که بگویم تهرانی هستم، من خراسانی‌ام و بچه‌ام هم ‏خراسانی است. ریشه را نمی‌شود تغییر داد.» اقبال یکی از همان ۲۹درصد شهروندان تهرانی است ‏که تهران را «کم» دوست دارد و همچنان امیدوار است که روزی به دیار خودش برگردد: «اینجا ‏شهر ما نیست. رسم و فرهنگ ما نیست ولی کاری هم فعلا نمی‌توانیم بکنیم. مگر همه الان از همه ‏زندگی‌شان راضی‌اند که حالا من بگویم از تهران راضی‌ام؟ نه.» روایت مشابه آن‌چه را اقبال می‌گوید ‏می‌توان با کلمات متفاوت ولی محتوای یکسان از زبان تعداد بیشتری از شهروندان تهرانی ساکن در ‏مناطق مختلف هم شنید؛ آنها که پایتخت چندمیلیونی این‌روزهای ایران برای‌شان نه یک محل آرام ‏زندگی، بلکه یک پناهگاه موقتی است هرچند که همین کلمه موقت می‌تواند برایشان با تمام شدن ‏عمرشان، تمام شود. ‏ ‏ نمی‌شود تهران را رها کرد ‏«رضا» ۷سال پیش دانشجوی دانشکده سینماو‌تئاتر دانشگاه تهران شد و آمده بود که کارش را یاد ‏بگیرد و با مدرک و تجربه ساخت فیلم، به داراب برگردد. او می‌گوید حتی سال‌های اول دانشگاه هم ‏به سوژه‌هایی در شهر و استان خودش برای مستندسازی فکر می‌کرد، اما حالا نمی‌تواند و نمی‌خواهد ‏تهران را رها کند: «ببین از این همه آدمی که برای دانشگاه و کار به تهران می‌آیند چند‌درصد ‏برمی‌گردند؟ خیلی کم. دلیل هم دارد و آن این‌که هیچ شهری در ایران پتانسیل تهران را ندارد. در ‏این شهر می‌شود گم شد و می‌توانی برای خودت زندگی کنی و چه امتیازی مهمتر از این؟ از دوستان و ‏هم‌کلاسی‌های من فقط آنهایی برگشتند که کار دولتی چیزی پیدا کردند.» رضا می‌گوید که ‏‏«نمی‌شود با تهران رابطه متعادلی داشت و این شهر به‌گونه‌ای است که همزمان که از آن متنفری، ‏دوستش هم داری و برای من هم دقیقا همین است. بعضی وقت‌ها می‌روم و چندهفته هم داراب ‏می‌مانم ولی روزهای آخر واقعا دلم برایش تنگ می‌شود. این‌جا خانه من شده است.» هم‌خانه‌ امروز ‏رضا هم شرایط مشابهی دارد، اما می‌خواهد از ایران برود. «مصطفی» معتقد است که تنها با زندگی ‏در تهران است که می‌توان پیگیر کارهای رفتن شد: «حتی اگر شیراز یا هر شهر بزرگ و مهم دیگر ‏هم که باشیم مجبوریم برای پیگیری کارها به تهران بیاییم. خب چه بهتر که همین‌جا هم زندگی ‏کنم؛ فعلا قصه من همین است.» ‏ ‏رضایت از تهران به روایت آمار ‏ در تهران هشت ونیم‌میلیون نفری، داستان‌های متنوع و متفاوتی را می‌توان از زبان شهروندان و ‏درباره رابطه و نسبت آنها با محل زندگی‌شان شنید که قطعا نمی‌توان به جمع‌بندی دقیق رسید. ‏نتایج نظرسنجی‌های رسمی اما می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری از این علاقه یا بی‌علاقگی به تهران را ‏نشان دهد که آخرین مورد توسط شهرداری تهران انجام شده است. «پیروز حناچی» که به تازگی ‏سکان مدیریت پایتخت را برعهده گرفته چند روز پیش درباره نتایج این نظرسنجی به این ‏جمع‌بندی رسید که مدیران کنونی باید تلاش بیشتری برای رضایت شهروندان انجام دهند. در این ‏نظرسنجی از شهروندان تهرانی پرسیده شده که چقدر تهران را دوست دارید؟ در پاسخ، ٢٩‌درصد ‏علاقه‌شان به تهران را کم، ٢٤‌درصد متوسط و ٤٧‌درصد زیاد دانسته‌اند. بخش دیگری از این ‏نظرسنجی به «آرامش از زندگی در تهران» اختصاص داشت که نتایج آن چندان امیدوارکننده ‏نیست. در پاسخ به این پرسش هم ٤٥‌درصد از ساکنان کنونی تهران آرامش خود از زندگی در ‏تهران را کم، ٣٦‌درصد متوسط و ١٩‌درصد احساس آرامش‌شان را زیاد دانستند. یکی از نکات ‏دیگر این نظرسنجی به میزان علاقه شهروندان نسبت به محله‌شان اختصاص داشت که نتایج آن نشان می‌دهد ‏علاقه به محله ‌‌بیش از رضایت از خود تهران است. در پاسخ به این پرسش، ١٩‌درصد علاقه خود به ‏محله محل زندگی خود را کم اعلام کرده‌اند؛. در مورد راحتی در محله، ٢٣‌درصد کم، ۳۵‌درصد ‏متوسط و ٤٢‌درصد آن را زیاد دانستند‎.‎ ‏ در آرزوی راه گریز‏ کنارهم قراردادن گفته‌های شهردار کنونی تهران از میزان دلبستگی شهروندان به پایتخت ایران با ‏نتایج پیمایشی که پژوهشگاه فرهنگ‌، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام داده، ‏تصویر دقیق‌تری از وضع کنونی تهران نشان می‌دهد. براساس این پیمایش، ۵۷.۹‌درصد از ‏تهرانی‌ها به ترک این شهر و زندگی فکر می‌کنند‎.‎‏ پاسخ‌دهنده‌های تهرانی برای این میل به مهاجرت ‏خود دلایلی دارند و قطاری از مشکلات را دلیل این علاقه به گریز خود اعلام کردند. نتایج این ‏پیمایش می‌گوید که مشکل تهران از نگاه مردم سه دسته اصلی است؛ حادترین مسائل شهر آلودگی ‏هوا و ترافیک است که بیش از ۹۳‌درصد از پاسخگویان، حاد بودن آن را زیاد می‌دانند‎.‎‏ فاصله ‏طبقانی میان شمال و جنوب، جمعیت زیاد، بی‌تفاوتی مردم نسبت به یکدیگر و آسیب‌پذیری در برابر ‏زلزله مشکلات دیگری است که شهروندان تهرانی معتقدند به حادی آلودگی هوا و ترافیک نیستند.‏‎ ‎علاوه‌براین، چهار مشکل جرم و جنایت، ناامنی هنگام تردد در شهر، کمبود امکانات تفریحی و ‏ورزشی و کمبود وسایل حمل‌ونقل عمومی در رده سوم اهمیت است‎.‎‏ ‏ ‏عیب می‌جمله چو گفتی هنرش نیز بگو ‏ ماجرا اما به مجموعه‌ای از مشکلات خلاصه نمی‌شود و حتی بی‌علاقه‌ترین شهروند کنونی این شهر، ‏مزیت‌هایی برای شهر دود و ترافیک ردیف می‌کند. براساس همین پیمایش پژوهشگاه فرهنگ‌، هنر و ‏ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بسیاری از تهرانی‌ها امکان داشتن «شغل و درآمد» را ‏مهمترین مزیت این شهر می‌دانند. تهرانی‌ها در پاسخ به پرسش این پیمایش درباره نکات خوب زندگی ‏درتهران گفته‌اند که مهمترین ویژگی‌های خوب این شهر به ترتیب فرصت شغلی و درآمد بیشتر ‏‏(٣٦,٥‌درصد)، امکانات بیشتر نسبت به سایر شهرها (٣١.٨‌درصد) امکان پیشرفت بیشتر ‏‏(١٣‌درصد) و پایتخت‌بودن (١١.٢‌درصد) است. دراین بین اما ٣‌درصد پاسخگویان معتقدند تهران ‏هیچ خصوصیت خوبی ندارد و ٤.٤‌درصد هم هیچ‌کدام از موارد یادشده را مزیت تهران نمی‌دانند. ‏یکی از موارد جالب دیگر این پیمایش، پاسخ شهروندان به این پرسش است که «اگر شهردار شوید ‏نخستین اقدام برای شهر چه خواهد بود؟» ‏‎١٢.١‎‏ تهرانی‌ها گفته‌اند که اقدامی ‏برای کاهش ترافیک انجام می‌دهند. علاوه‌براین ١٠.٣‌درصد از پاسخ‌دهنده‌ها رسیدگی به مناطق ‏فقیرنشین را نخستین اقدام خود درصورت شهردارشدن، اعلام کردند. مبارزه با فساد اداری (١٠ درصد) ‏ساماندهی متکدیان، معتادان، کارتن‌خواب‌ها و کودکان کار (٧.٩‌درصد) و اقدام برای کاهش آلودگی ‏هوا (٧.٢ درصد) و توجه به نظافت و زیباسازی شهر (٦.٣ درصد) هم بخش دیگری از پاسخ ‏شهروندان به این پرسش بود. از دیگر نکات جالب این پیمایش به میزان رضایت ساکنان مناطق ‏مختلف از زندگی تهران برمی‌گردد که براین اساس، ساکنان منطقه یک و ٢٢ بیشتر از سایر مناطق، ‏جمعیت زیاد را مسأله‌ای برای شهر تهران می‌دانند، ساکنان مناطق عمدتا فقیرنشین ١٩ و ٢٠ به ‏همراه ساکنان مناطق ٢١ و ٢٢ بیشتر از سایرین فاصله بین شمال و جنوب را مسأله‌ای برای تهران ‏تصور می‌کنند. ساکنان منطقه ٢٢ کمتر از دیگران جرم و جنایت را مسأله‌ای حاد برای شهر تهران ‏می‌دانند درحالی‌که ساکنان مناطق ١٢، ٦ و ١٤ در نقطه مقابل قرار دارند‎.‎‏ ‏