ارسال به دیگران پرینت

هنر هفتم ؛ رسانه ای نافذ

در دنیای امروز، خیلی از ما شاید تصور یک روز بدون فیلم و سینما را هم نتوانیم بکنیم. در کشورهای توسعه یافته که مردم برنامه مشخصی برای سینما رفتن و فیلم دیدن دارند این وابستگی بیشتر مشهود و ملموس است. در کشور ما نیز به طبع سینما مخاطبان خاص خود را دارد اگر چه نسبت به گذشته و همچنین نسبت به سایر کشورها مخاطبان بسیار کمتری دارد ولی به هیچ وجه نمی توان تاثیر عمیق سینما را بر زندگی مردم و روابط اجتماعی نادیده گرفت. همانطور که فرانک کاپرا، کارگردان سرشناس ایتالیایی-آمریکایی درباره ی تاثیر سینما می گوید؛ نه یک قديس، نه یک پاپ، نه یک ژنرال و نه یک سلطان، هرگز قدرتی که يک فيلمساز دارد را نداشته اند، قدرت حرف زدن با صدها ميليون نفر، برای دو ساعت در تاريکی!

هنر هفتم ؛ رسانه ای نافذ

۵۵آنلاین :

سید محمد حسین کاظمی

پژوهشگر

در دنیای امروز، خیلی از ما شاید تصور یک روز بدون فیلم و سینما را هم نتوانیم بکنیم. در کشورهای توسعه یافته که مردم برنامه مشخصی برای سینما رفتن و فیلم دیدن دارند این وابستگی بیشتر مشهود و ملموس است. در کشور ما نیز به طبع سینما مخاطبان خاص خود را دارد اگر چه نسبت به گذشته و همچنین نسبت به سایر کشورها مخاطبان بسیار کمتری دارد ولی به هیچ وجه نمی توان تاثیر عمیق سینما را بر زندگی مردم و روابط اجتماعی نادیده گرفت. همانطور که فرانک کاپرا، کارگردان سرشناس ایتالیایی-آمریکایی درباره ی تاثیر سینما می گوید؛ نه یک قديس، نه یک پاپ، نه یک ژنرال و نه یک سلطان، هرگز قدرتی که يک فيلمساز دارد را نداشته اند، قدرت حرف زدن با صدها ميليون نفر، برای دو ساعت در تاريکی!

سینما به نسبت بقیه صنعت های غربی خیلی دیر وارد ایران نشد. ایرانی ها خیلی زود آموختند که چطور از صنعت سینما بهره ببرند. اولین فیلم ناطق ایرانی در سال ۱۳۱۲ شمسی یعنی ۱۹۳۳ میلادی ساخته شد، در حالی که اولین فیلم ناطق جهان فقط ۳۳ سال قبل تر از آن در پاریس به نمایش درآمده بود. در طول این سال ها سینمای ایران همیشه یکی از افتخار آمیزترین ارکان فرهنگ و هنر کشورمان بوده است.

برای فهم بهتر چیستی ها و چگونگی های سینمای امروز ایران می بایست سینما را به عنوان یکی از عناصر فرهنگی در کشور در نظر آورد و بعد در چارچوب فرهنگ ایران، به فهم مولفه ها و ویژگی های سینما دست یافت. روزانه صدها فیلم در سینماهای مختلف دنیا به روی پرده می رود و حاصل آن میلیاردها دلار درآمد برای شرکت های فیلم سازی و سرگرمی میلیون ها انسان در سراسر این کره خاکی است.

سرمایه، وقت و انرژی كه برای تولید فیلم در پیشرفته ترین كشورهای دنیا صرف می شود، حاكی از آن است كه نتیجه قطعی تاثیر سینما در حوزه های مختلف به اثبات رسیده است. با این وجود، برخی فكر می کنند که رشد صنعت فیلم در هالیوود یا دیگر كشورها تنها به واسطه سودآوری مالی آن است، در صورتی که بسیاری از گرایش ها، خواسته ها و راهبردهای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی امروزه جهان از طریق سینما اعمال می شود.

بنابراین بسیاری از دست اندركاران و سرمایه گذاران، از سینما بعنوان نقش هدایتگر و راهبردی در ایجاد ذهنیت افكار عمومی و ایجاد پشتوانه ذهنی و بسترسازی فرهنگی استفاده می کنند.

یک بحث کلی وجود دارد و آن این است که هیچ چیز به تنهایی نمی تواند در حل یک مسئله موثر باشد و سینما نیز از این قاعده مستثنا نیست، بنابراین جامعه و سینما در کنار هم معنی می دهند. تمام شاخه های هنری و علمی و سایر مباحث که می توانند در رابطه با جامعه کاری کنند، یکدیگر را تکمیل می کنند. اگر کسی فیلمی بسازد و در مورد موضوعی هشدار دهد ولی سایر بخش ها وظیفه خود را عمل نکنند طبیعتا کارایی لازم را ندارد. برعکس آن هم صدق می کند، یعنی اگر جامعه بخواهد قدم های مثبتی را به سمت حل یک مسئله بردارد ولی اهالی سینما نسبت به آن مسئله بی تفاوت باشد، نمی شود کاری را از پیش برد. سینما می تواند آن مواردی که سیاست های کلی کشور به دنبال آن است را با جذابیت هایی که دارد نزد عموم به نمایش بگذارد، ولی این که تصور کنیم سینما قرار است مشکلی از مشکلات جامعه را به خودی خود حل کند، انتظاری است که ممکن است بدون جواب بماند و از طرفی معمولا موضوعاتی که سفارش می شوند، کمترین تاثیر را دارد.

سینمای ایران همواره از تجربه ای اجتماعی برخوردار بوده است که در آن یک انتقال دو سویه معانی شکل گرفته است. از یک سو اجتماع برای سینما بعنوان یک منبع خام بوده است که داستان های خود را در درون آن جاری کند و سوژه های خویش را از بطن جامعه وام گیرد و در مقابل نیز این جامعه بوده است که با بازنمود های سینمایی به طریق خودآگاه یا ناخودآگاه اثرات سینما، تغییر پیدا کرده است.

تجربه اجتماعی سینما مفهومی بسیار فراتر از خود سینما در معنای پخش یک فیلم سینمایی است، تاثیر سینماها در جامعه، مکانیسم های تولید و باز تولید فیلم های سینمایی، تاثیرات رفتار سینما گران و دست اندکاران سینمایی در رفتار عمومی و ... نمودهایی از تجربه اجتماعی سینما در اجتماع است.

تجربه ای که با وجود مشهود بودنش به دلیل نبود ساز و کار لازم برای شناخت و سنجش آن در بین مخاطبین سینمایی و سطح عمومی جامعه، هیچ آماری از تاثیر گذاری آن در سطح ملی وجود ندارد. مشخص نبودن شاخصه ی تجربه ی اجتماعی سینما باعث می گردد که فاصله ساز و کار سینما از بدنه ی اجتماعی تقویت شود. این روند باعث شده است که سینمای معاصر نقش پر رنگی در معادلات اجتماعی خود نداشته باشد اگر چه جامعه ی ایران همواره به روز ترین آثار سینمای غیر وطنی را مشاهده می کند، در نتیجه باید تلاش شود تا با سیاست گذاری های اصولی از سوی مسئولین، بیش از پیش جامعه و سینما را به یکدیگر نزدیک کرد تا آثار سینمای داخلی در ذهن جامعه نسبت به آثار خارجی برتری داشته باشد.

با دوستان خود به اشتراک بگذارید:
کپی شد

پیشنهاد ویژه

    دیدگاه تان را بنویسید

     

    دیدگاه

    توسعه