ارسال به دیگران پرینت

گردافشانی بنزین بر بازار

تجربه تاریخی پیامدهای تورمی ناشی از افزایش قیمت سوخت

گردافشانی بنزین بر بازار

۵۵آنلاین :

شرق: سازمان برنامه‌و‌بودجه اعلام کرده است افزایش 200درصدی قیمت بنزین حداکثر تورم 2واحددرصدی به همراه دارد و رئیس‌کل بانک مرکزی نرخ تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین را در حدود 4 واحد درصد در سال برآورد کرده است. حساب‌و‌کتابی که به‌نظر کارشناسان حوزه اقتصاد، بسیار عجیب می‌آید. تجربه تاریخی اقتصاد ایران نشان می‌دهد بعد از هر دوره افزایش قیمت سوخت، نرخ تورم به‌ویژه در گروه کالاهای عمومی و بخش حمل‌ونقل با افزایش همراه بوده است. احسان خاندوزی، پژوهشگر اقتصادی در گفت‌وگو با «شرق» معتقد است پیامدهای تورمی اعلامی از سوی بانک مرکزی و سازمان برنامه‌وبودجه درباره بنزین 3هزارتومانی با کم‌برآوردی همراه است. او می‌گوید: پیامد تورمی دو قیمت کلیدی اقتصاد، سوخت و ارز را اگر با مدل‌های اقتصادی داده‌و‌ستانده یا کلان‌سنجی فقط به عدد بکاهیم، بسیار ساده‌انگارانه با مسئله برخورد کرده‌ایم؛ همچنان‌که در‌حال‌حاضر مشاهده می‌کنیم، دولت در توجیه افزایش قیمت سوخت، اعدادی برای نرخ تورم اعلام می‌کند که نه واقعی است و نه بیانگر نگرشی چندسویه. دولت در سال 98 سیاستی را به اجرا گذاشت که در سال 89 یک‌ بار اجرا شده و موفق نبوده است. با این تفاوت که در آن زمان از اعلام طرح هدفمندسازی یارانه تا اجرای آن 22 ماه زمان برد تا زیربنای بوروکراتیک و ارتباطی آن با جامعه فراهم شود و اکنون در یک نیمه‌شب بنزین هزارتومانی می‌شود 3هزارتومان و بعد تازه به‌دنبال توجیه و هماهنگی دستگاه‌ها برای اجرای آن هستیم. پیامد تورمی را به عدد نکاهیم به گزارش «شرق»، در پی اعلام افزایش قیمت بنزین، بحث بر سر آثار تورمی آن داغ شده است. کارشناسان با توجه به تجربه‌های پیشین افزایش قیمت سوخت معتقدند آثار تورمی اسمی و همچنین انتظاری بنزین 3هزارتومانی بسیار گسترده خواهد بود. احسان خاندوزی، پژوهشگر اقتصادی در گفت‌و‌گو با «شرق» دراین‌باره توضیح داد: درباره پیامدهای تورمی سیاست‌های اخیر دولت یک جواب ساده‌انگارانه وجود دارد که از مدل‌های اقتصادی بخواهیم این افزایش قیمت چه تغییراتی روی قیمت دیگر کالاها دارد. این همان روشی است که سازمان برنامه در پیش گرفته است. قیمت سوخت یکی از قیمت‌های کلیدی اقتصاد ایران است و تأثیرات بسیار فراگیر تولیدی، سرمایه‌ای و مصرفی در اقتصاد دارد و در اقتصاد ایران به‌طور خاص در کنار نرخ ارز یکی از دو لنگر اقتصاد تورمی است. مردم در برابر جهش‌های قیمت سوخت و ارز برخورد متفاوتی به نسبت قیمت پفک و کفش دارند. جهش قیمت بنزین آن‌هم افزایش 200درصدی در یک روز موجب می‌شود فعالان اقتصادی وارد بی‌اطمینانی شوند و تا نشستن غبار نااطمینانی فعالیت خود، خرید‌و‌فروش را به حالت تعلیق دربیاورند. خطاهای تحلیلی تیم اقتصادی او ادامه داد: با این مقدمه می‌گویم پیامدهای افزایش قیمت بنزین را نباید بر اساس مدل داده و ستانده و کلان‌سنجی به عدد فروکاست و ذهنیت سیاست‌مداران را آسوده کرد که پیامد جدی نخواهد داشت. این عدم دقت از سوی کارشناسان برنامه‌و‌بودجه سابقه دیگری هم دارد. چند ماه پیش برآورد کردند بیش از هزار هزار میلیاردتومان یارانه پنهان در اقتصاد ایران وجود دارد؛ درحالی‌که بسیار بیش‌برآورد بوده است. چنین خطاهای تحلیلی سیاست‌گذار را به خطر می‌اندازد. ابتدا ما یک بزرگ‌نمایی اقتصاد به تعبیر من تخته‌سیاهی درباره حجم یارانه انجام می‌دهیم و از طرف دیگر هم پیامد تغییر قیمت را تقلیل می‌دهیم و خیال سیاست‌گذار را با تورم برآوردی 1.5 و حداکثر 2درصدی راحت می‌کنیم. ثمره این دو خطای کارشناسی بزرگ‌نمایی یارانه پنهان و کم‌برآوردی پیامد تورمی است و سیاست‌گذار به‌سادگی تصمیمی می‌گیرد که جامعه واکنش زیادی به آن نشان می‌دهد. بنده بیشتر از آنکه روحانی را مقصر سیاست‌گذاری نابهنگام بدانم، تیم اقتصادی دولت را مقصر می‌دانم که زمینه چنین تصمیم شتابزده‌ای را فراهم کردند. این پژوهشگر اقتصادی درباره بازتوزیع منابع حاصل از افزایش قیمت سوخت تأکید کرد: باتوجه به اینکه سیاست پنجشنبه دولت درباره قیمت بنزین، تکرار سیاست سال 89 است؛ همان‌طورکه دولت قبل تمام منابع را صرف تولید نکرد، الان هم شبیه همان است. ممکن است با توزیع یارانه نقدی در برخی دهک‌های درآمدی شاهد خالص رفاه مثبت باشیم اما همین هم بعد از دو تا 3 فصل توسط تورم بلعیده می‌شود. همچنان که ضریب جینی سال 90 کمی بهبود یافت و سال 91 با تخلیه آثار افزایش قیمت‌ها ضریب جینی به‌شدت عمیق شد. پایه‌های افزایش قیمت سوخت سال 89 را امروز نداریم او ادامه داد: تغییر قیمت‌های کلیدی، در همه دنیا مبتنی بر دو پایه سیاست ارتباطی قوی و بوروکراتیک انجام می‌شود. در سال 89 هم دولت از زمانی که لایحه را به مجلس داد تا زمان اجرا 22 ماه گذشت و هم فرصت برای هماهنگی و اجرا داشت و از سیاست ارتباط قوی با مردم برای اجماع عمومی برخوردار بود. اگر آن تجربه به زعم برخی کارشناسان موفق ارزیابی شده بود که در سال 98 هم می‌توانیم آن را تکرار کنیم، باید می‌توانستیم چنین مقدماتی را هم طی کنیم. بعد از اعلام گرانی بنزین در ساعت 12 شب، تازه دستگاه‌ها شروع به تدابیر کردند که برای تاکسی‌داران چه کنیم و یارانه‌های نقدی را چطور و به چه کسانی بپردازیم. این نشان از عدم آمادگی بوروکراتیک دولت در برابر اجرای این سیاست دارد. درباره سیاست ارتباطی هم هیچ زمانی برای اقناع مردم و نخبگان صرف نشد، برای همین از فردای اعلام گرانی سوخت از نماینده‌ها و مراجع گرفته تا مردم، شروع می‌کنند به انتقاد از این سیاست. پیامد تورمی بنزین 3هزارتومانی بر حمل‌و‌نقل بررسی آمارهای رسمی بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد ضریب اهمیت سوخت در محاسبه تورم در دو بخش خود را نشان می‌دهد؛ یکی در بخش هزینه‌های حمل‌‌و‌نقل و یکی هم در بخش مصرف مستقیم انرژی خانوار. در بخش هزینه‌های حمل‌و‌نقل خانوار ضریب اهمیت این مؤلفه در محاسبه تورم به 10 درصد می‌رسد. در بخش مصرف انرژی هم ضریب اهمیت آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها به 4.3 درصد می‌رسد.مهم‌ترین و اولین بخشی که از افزایش قیمت بنزین تأثیر خواهد گرفت، حمل‌ونقل کشور است و هزینه‌ سوخت، همواره بزرگ‌ترین و مرئی‌ترین هزینه‌ حمل‌ونقل است؛ اما از آنجا که هزینه حمل‌ونقل برای تمامی صنایع وجود دارد، بنابراین افزایش قیمت سوخت و رشد هزینه‌های این حوزه به‌طور غیرمستقیم تمام بخش‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این افزایش با افزایش هزینه‌های مستقیم ارائه‌ خدمت در بخش حمل‌و‌نقل و از طریق افزایش قیمت کالاها و خدمات دریافتی این بخش، سبب افزایش قیمت تمام‌شده‌ ارائه خدمات می‌شود و از این طریق موجبات افزایش قیمت کالاهای حمل‌شده را فراهم می‌کند و ناگزیر همه‌ این افزایش قیمت‌ها بر دوش مصرف‌کننده‌ نهایی منتقل می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود قیمت بنزین، مخارج زندگی را برای تمامی خانواده‌های شهری و روستایی، چه فقیر و چه ثروتمند، افزایش دهد. این اصلاحات انرژی و مخارج زندگی و رفاه خانوار، آثار مستقیم و غیرمستقیمی دارد. همچنین قیمت‌های بالاتر، اولویت را به کالاها و خدماتی می‌دهد که کمتر نیازمند صرف انرژی هستند و این امر منجر به تغییر در سبد مصرف‌کنندگان خانگی می‌شود.

منبع : شرق
با دوستان خود به اشتراک بگذارید:
کپی شد

پیشنهاد ویژه

    دیدگاه تان را بنویسید

     

    دیدگاه

    توسعه