فخر فروشی های سیاه

۵۵آنلاین :

سید محمد حسین کاظمی

پژوهشگر

تجمل گرایی یکی از معضلات جوامع کنونی است که جدا از قشر مرفه، قشر متوسط جامعه را نیز به طور گسترده ای در برگرفته و می توان حتی سایه آن را بر قشر فقیر نیز مشاهده کرد. این روز‌ها قشر متوسط بیشتر از باقی قشر‌ها و لایه های جامعه با پدیده تجمل گرایی درگیر است. قشری که در برخی موارد شاهد آن هستیم که از پس هزینه های سنگین زندگی بر نمی آیند، اما با مقایسه نادرست زندگی خود با دیگران، خود را وادار می کنند تا با هزینه ها و قرض های هنگفت پا به پای دنیای مدرن و قشر مرفه پیش روند و متاسفانه بدون توجه به راه بی پایانی که در پیش گرفته اند گاهی به ورطه تظاهر و خودنمایی سقوط می کنند. زندگی تجملاتی و افراط در آن، اسراف و معضلات اقتصادی را به دنبال دارد که علاوه بر خود شخص، به خانواده و جامعه وی نیز آسیب می رساند.

با توجه به حرکت جامعه به سمت زندگی ماشینی که به نوعی می توان آن را سوغات نوعی سبک زندگی غربی دانست تجمل و مصرف گرایی در لایه های مختلف اجتماع در حال شکل گیری است و در سال های اخیر نیز شاهد هستیم که این رویه به مجالس ترحیم هم رسوخ کرده است و مراسم ها از شکل سنتی خودشان خارج شده و شیوه نوینی را در پیش گرفته است. به این ترتیب که مراسم های ترحیم به شکل های پر‌ زرق و برق در برخی مساجد و مجالس بر گزار می شود. حلوابار، گل آرایی سنگ قبر، شمع آرایی مسجد، میز یاد بود، اجرای موسیقی و پخش کلیپ یاد بود در مراسم های ترحیم از جمله تجملاتی هستند که به مراسم ترحیم اضافه شده اند. این نوع مراسم اشرافی اگرچه با هزینه های زیادی همراه است اما موضوع حائز اهمیت این است که یادآوری می کنند که مراسم ترحیم سنتی با همه آئین ها و فرهنگ های خودش رو به زوال است.‌ اگر تمام این هزینه ها را جمع بزنید، می شود تعداد بسیاری از خانواده های بی بضاعت را از فقر و آسیب های ناشی از آن که بنیان خانواده را از هم می پاشاند نجات داد.

برگزاری مراسم  های عزاداری تجملاتی در حالی روز به روز در میان مردم در حال افزایش است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این رفتارها کم کم در حال تبدیل شدن به یک خرده فرهنگ نامناسب و غیرمنطقی در میان خانواده های ایرانی است که می تواند در دراز مدت تاثیرات مخربی را بر باورها و نگرش های مردم نسبت به ماهیت عزاداری بگذارد.

این موضوع مانند برخی سنت های رایج غلط دیگر می  تواند به معضلی بزرگ تبدیل شود و تا چند وقت دیگر این مشکل نیز به مشکلات دیگر شهروندان اضافه می شود که هزینه های این تجملات را چگونه باید تامین کنند. تشریفات اضافه ای که به بهانه آبروداری و حفظ ظاهر انجام می شود، نه تنها هیچ تاثیری بر مقبولیت آن ندارد بلکه از میزان حال و هوای معنوی ناشی از مراسمات عزاداری به شدت می کاهد.

متاسفانه احترام به ارزش ها و سنت های دیرینه، فدای تجملات ساختگی در زندگی ها شده است.در چند سال گذشته ارزش هایی همانند تکریم و احترام به متوفی جای خود را به تجملاتی همچون تالارهای آنچنانی و خرج و مخارج بالا داده است. صداو سیما با پخش تصاویر مختلفی از تجمل گرایی در سریال ها و فیلم های خود، عامل اصلی رشد اینگونه نگرش منفی است.

اما شاید تنها راه مقابله با تجمل گرایی در جامعه، فراگیر شدن آموزش های ساده زیستی می باشد. خانواده به عنوان اولین نهاد نقش مهم و بسزایی در این زمینه دارد. ‌بعضی از خانواده ها مجلس ترحیم را برای آبرو و اعتبار برگزار می کنند که با هدف طلب مغفرت و رحمت برای متوفی از طرف بازماندگان است، که متاسفانه این موضوع به مرور زمان به دست فراوشی سپرده شده است. اقدامات فرهنگی برای مقابله با این موضوع در ابتدا باید در خانواده انجام شود و در مرحله بعدی این صدا و سیما است که با برنامه های آموزشی و پرهیز ازنشان دادن تجملات می تواند نقش بسزایی داشته باشد.

اما این روزها مراسم های ترحیم دیگری نیز بسیار رواج یافته و آن مراسم ترحیم اینترنتی است، بنابراین اگر روزی با این پیام در گوشی همراه خود مواجه شدید که با نهایت اندوه و تاثر به اطلاع می رسانیم که مراسم مرحوم در نشانی اینترنتی زیر برگزار می شود،تعجب نکنید. این نهایت سوگواری افرادی است که شاید آنقدر گرفتارند که وقتی برای سوگواری حضوری هم ندارند و دوست دارند مانند باقی کارهایشان این یکی هم در فضای مجازی برگزار شود.

بین این همه رسوم غلط که کم کم دارد به رسوم عادی و شاخص جامعه اسلامی ما بدل می شود، هنوز هم هستند، افرادی که مراسم ختمی با کم ترین هزینه برگزار می کنند و هزینه فیلمببرداری های خاص و یا غذاهای خاص مراسم ختم را به لبخند یک یتیم و یا شادی دل های نیازمندان می بخشند و این همان اصلی است که اسلام به دنبال آن است.

این افراد در زمان فعلی راه سختی را در پیش دارند، آن ها باید در مقابل رسومی ایستادگی کنند که افراد مرفه جامعه سال هاست آن را پایه ریزی کرده اند، آن ها به سمت اصول اسلامی اما در خلاف جهت افراد لاکچری جامعه حرکت می کنند و جامعه به این افراد نیاز دارد.