۵۵آنلاین :
تشکیل کمیتهای برای پیشگیری از منفیشدن آهنگ رشد جمعیت. وزیر بهداشت روز گذشته در نامهای به رؤسای دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی سراسر کشور، با نگرانکننده توصیفکردن وضعیت، تشکیل کمیته ویژه برای پیشگیری از منفیشدن آهنگ رشد جمعیت در کشور را ابلاغ کرد. جمعیت کشور رو به پیری است و سالهاست مسئولان بهداشتی و اجتماعی نسبت به کاهش رشد جمعیت هشدار میدهند و هر یک به نوعی با سیاستها و شعارهای مختلف سعی داشتند جلوی کاهش رشد جمعیت در کشور را بگیرند؛ سیاستهایی که تاکنون به نتیجه نرسیده است و شواهد نشان میدهند روزبهروز تمایل جوانان برای ازدواج و فرزندآوری کمتر میشود. از یکسو مسئولان نسبت به پیرشدن جمعیت هشدار میدهند و از سوی دیگر جوانان از شرایط بد اقتصادی و نبود امکانات رفاهی برای ازدواج و فرزندآوری گله میکنند. هرچند بحرانهای اخیر در یک سال گذشته مانند کمبود شیرخشک، پوشک بچه و گرانیها و سختترشدن شرایط زندگی در بیانگیزهترشدن جوانان برای تشکیل زندگی و فرزندآوری زوجهای جوان بیتأثیر نبوده است، بااینحال وزارت بهداشت سعی دارد همچنان سیاستهای افزایش جمعیت را پیش بگیرد. شهلا کاظمیپور، جامعهشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، شرایط کشور را با سایر کشورها متفاوت میداند و درباره آهنگ رشد جمعیت در کشور به «شرق» میگوید: «از طرفی رشد جمعیت رو به کاهش است و از طرفی وضعیت اقتصادی رونقی ندارد، این وضعیت منحصربهفرد است، چون در سایر کشورها کاهش جمعیت ناشی از توسعهیافتگی است. وقتی در قرن گذشته با توسعهیافتگی وضعیت اقتصادی برخی کشورها بهبود پیدا کرد، شهرنشینی و میزان تحصیلات افزایش پیدا کرد و میزان مرگومیر به دلیل توسعه امکانات بهداشتی و درمانی کاهش پیدا کرد، متعاقب آن باروری نیز کاهش پیدا کرد. تغییرات جمعیت در کشورهای صنعتی درونزا بود؛ یعنی از درون امکانات بهداشت و درمانی اشاعه پیدا کرد و مرگومیر کاهش و سطح رفاه افزایش پیدا کرد، اما تغییرات رشد جمعیت در کشورهای درحالتوسعه، از جمله کشور ما برونزاست؛ یعنی امکانات بهداشتی و درمانی وارداتی بود و بهسرعت مرگومیر کم شد، اما توسعهای که لازم بود به دست نیامد. به همین دلیل هنگامی که از سیاستهای افزایش رشد جمعیت سخن میگوییم، بیشتر افراد مخالف هستند و معتقدند چطور میتوان در شرایطی که کیفیت جمعیت افزایش پیدا نکرده است آن را افزایش دهیم». این استاد دانشگاه در ادامه میافزاید: «در قرنهای گذشته بر اساس نظریه مالتوس پیشبینی شده بود با کاهش مرگومیر رشد جمعیت افزایش چشمگیری پیدا میکند و اگر به همین شکل جمعیت جهان افزایش پیدا کند، با بحران غذایی روبهرو خواهیم شد که این نظریات باعث شد سیاستهای کنترل موالید اتخاذ شود و به تدریج میزان باروری کاهش پیدا کرد، چنانکه درحالحاضر میزان موالید در کشورهای توسعهیافته کاهش پیدا کرد و رشد جمعیت بسیاری از این کشورها در 50 سال گذشته منفی شد که با منفیشدن رشد جمعیت، این کشورها سیاستهای معکوس را اتخاذ کردند و سیاست افزایش موالید را اتخاذ کردند؛ هم افزایش موالید و هم سیاستهای مهاجرتپذیری. درحالحاضر کشور ما شرایط صد سال پیش کشورهای توسعهیافته را دارد؛ یعنی مرگومیر کاهش و ولادت هم متعاقب آن سیر کاهنده پیدا کرده است و رشد جمعیت رو به کمشدن است، اما تاکنون منفی نشده، اما دولتمردان نگران هستند رشد جمعیت در سالهای آینده منفی شود و سیاستهایی که کشورهای صنعتی در دهههای اخیر برای افزایش جمعیت اتخاذ کردهاند و معمولا دیر به نتیجه میرسد را در پیش گرفتهاند تا رشد جمعیت منفی نشود. درواقع بهجای اینکه صبر کنند رشد جمعیت منفی شود، سیاستهای افزایش موالید را از همین حالا شروع کردهاند تا با این بحران مواجه نشویم». به گفته این جمعیتشناس، برای اینکه رشد جمعیت افزایش پیدا کند دو اقدام باید در کشور صورت بگیرد. با توجه به اینکه جمعیت کشور در پنجره فرصت حداکثری قرار دارد؛ یعنی بیشترین سهم جمعیت کشور در سنین فعالیت هستند، دولتمردان باید از این پتانسیل استفاده و بتوانند از آن بهرهبرداری کنند تا از طرفی هم کاهش رشد اقتصادی را جبران کنند و از سوی دیگر خانوادهها با افزایش رفاه انگیزه بیشتری برای فرزندآوری داشته باشند. البته عدم تمایل خانوادهها به فرزندآوری تنها به دلیل مسائل اقتصادی نیست؛ بررسیهای ما نشان میدهد بیشتر افراد تحصیلکرده هستند که تمایل به فرزند کمتر دارند یا حتی تمایلی به فرزندآوری ندارند. این نشان میدهد علاوهبر شرایط اقتصادی، مسائل فرهنگی حاکم در جامعه باعث شده است خانوادهها تمایل کمتری به فرزندآوری داشته باشند، به همین خاطر دولتمردان برای افزایش جمعیت باکیفیت در جامعه باید خانوادههای تحصیلکرده و متمول را هدف قرار دهند تا کیفیت جمعیت کاهش پیدا نکند. با افزایش جمعیت خانوادههای پرجمعیت که شرایط مناسبی هم ندارند احتمال دارد کیفیت جمعیت کاهش پیدا کند. متأسفانه سیاستهای افزایش جمعیت در کشور معمولا سیاستهای کور هستند و هدفمند نیستند؛ یعنی دولتمردان به هر طریقی میخواهند رشد جمعیت افزایش پیدا کند، اما پس از چندسال متوجه میشوند کیفیت جمعیت کاهش پیدا کرده است. خانوادهای پرجمعیت که نتواند امکانات رفاهی برای فرزندش فراهم کند یا نتواند هزینه تحصیل فرزندش را پرداخت کند و بهداشت کافی نداشته باشد، کیفیت جمعیت را کاهش میدهد. کاظمیپور با بیان اینکه در کشور سالانه حدود یکمیلیونو 500 هزار تولد داریم میگوید: «ما نمیگوییم جمعیت افزایش پیدا کند، میخواهیم رشد جمعیت به همین صورت باقی بماند و رشد جمعیت منفی نشود تا کشور با بحران سالخوردگی روبهرو نشود. نگرانی ما برای 30 سال آینده است. در اصل اقداماتی انجام میدهند که رشد جمعیت را به همین میزان حفظ کنند. به اعتقاد من اگر بتوانیم رشد جمعیت را بین یک تا پنج درصد حفظ کنیم، بسیار خوب است. هنگامی که رشد جمعیت در کشورهای توسعهیافته منفی شده بود، آهنگ رشد در کشور ما در دهه 60 حدود چهار درصد در سال بود؛ البته بخشی از آن ناشی از مهاجرت بود، اما بهتدریج رشد جمعیت کاهش پیدا کرد. درحالحاضر رشد کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و... منفی یا نزدیک به صفر است، اما رشد جمعیت در کشور ما 24/1 درصد است که رشد خوبی است». این جامعهشناس در پایان اظهار کرد: «کمیتههای زیادی در دورههای مختلف تشکیل شد. مهم این است که به نتیجه برسد. امیدواریم وزارت بهداشت فقط روی باروری تمرکز نکند و به کاهش میزان مرگومیر نیز توجه کند؛ چون همچنان میزان مرگومیر بر اثر حادثه در افراد جوان و میانسال در کشور ما بالاست؛ درحالیکه در کشورهای توسعهیافته، میزان مرگومیر بیشتر به دلیل سالخوردگی و کهولت سن است». بر اساس نامه وزیر بهداشت به رؤسای دانشگاهها و دانشکدههای علومپزشکی سراسر کشور درباره تشکیل این کمیته ویژه، قرار است برخی اقدامات در دستور کار قرار گیرد. از آن جمله میتوان به این موارد اشاره کرد: «تشدید و توسعه مراقبتهای دوران بارداری در مناطق کمتر توسعهیافته و همچنین ایجاد زیرساخت لازم برای مراقبت از نوزادان در راستای افزایش و نگهداری مناسب از موالید»، «توسعه مراکز رایگان درمان ناباروری در خدمترسانی به زوجهایی که به دلیل مشکلات فیزیولوژیک نیازمند درمان هستند»، «ترغیب زوجهایی که سالهای پس از ازدواج از فرزندآوری امتناع میکنند» و «استفاده از ظرفیت روانشناسان و کارشناسان مجرب بهداشتی بهویژه در زمینه بهداشت روان، فواید و تأثیرات مثبت روانی حضور فرزند دوم در خانوادههای تکفرزند». بااینحال به گفته حامد برکاتی، رئیس اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، ازدواج در سالهای اخیر کاهش داشته است. او دراینباره میگوید: «در سال ۸۹، ۸۹۰ هزار ازدواج در کشور ثبت شد که این رقم سالانه حدود شش درصد کم شده و در سال ۹۶، تعداد ازدواجها به ۶۶۰ هزار رسیده است. باید توجه داشته باشیم در بازه زمانی هشتساله از سال ۸۹ تا سال ۹۶، ازدواج در کشور ۳۰ درصد کم شده است. در سال ۱۳۹۰، ۱۳ میلیون جوان در شرف ازدواج قرار داشتند و ازدواج نکرده بودند و این رقم در سال ۹۶ به بیش از ۱۱ میلیون رسیده و این موضوع نشاندهنده کاهش جمعیت است. در سالهای اخیر نیز شاهد افزایش سن ازدواج جوانان بودهایم. بررسیهای ما در سال ۹۵ نشان داد میانگین سن مناسب ازدواج دختران ۲۴ سال و پسران ۲۷.5 سال بوده که شاهد افزایش این عدد در سالهای گذشته هستیم. در کشور ما تولدها در سالهای اخیر بهشدت کاهش یافته که این موضوع به دلیل کاهش ازدواجهاست».
منبع : شرق
دیدگاه تان را بنویسید