شفافیت سیاست، مانع کج فهمی عمومی

۵۵آنلاین :

معین حافظی زاده؛ پژوهشگر علوم سیاسی

در هر جامعه، سیاستگذاری توسط دولت یا سایر سازمانهای وابسته به دولت و یا حتی سازمانهای خصوصی انجام میپذیرد. این سیاستگذاری ها در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، سلامت، قضایی، عمومی و ... صورت میگیرد.

سیاستگذاری و اتخاذ سیاست همواره دارای دو جنبه است و از این لحاظ میتوان آن را نوعی ارتباط خواند. در یک سوی آن نهادهای سیاستگذار هستند و در سوی دیگر افرادی هستند که سیاستگذاری در راستای منافع آنان یا در جهت رفاه و توسعه سطح زندگی این افراد، قرار میگیرند. در یک نگاه کلی میتوان گفت سیاستگذاری و اتخاذ سیاست از سوی دولت و نهادهای غیر دولتی کلان به نفع گروه ها، نهادها، ارگانها و به طور کلی جامعه است.

طبیعتا این سیاستگذاری های در سطح کلان صورت میگیرد و طرف دیگر آن، یعنی جامعه، باید از نوع و کم و کیف آن با خبر باشند. لزوم آگاهی از سیاست های اتخاذ شده، مانع کج فهمی و همچنین حمایت ها یا مقابله ها میگردد. بنابراین یک سیاستگذاری، زمانی موفق تلقی میشود که افراد مورد توجه آن بتوانند درک درست و صحیحی از این سیاستها داشته باشند تا بدانند که دقیقا چه اتفاقی خواهد افتاد و کمیت و کیفیت آن چه تاثیری بر روی زیست آنها خواهد گذاشت.

حال گاها یک تعداد سیاستگذاری ها تحت تاثیر عوامل مختلف رسانه ای، ابهام، امنیتی بودن و غیره مورد کج فهمی واقع میشود. قصد داریم به دو نکته در این خصوص برای حل این مشکلات و جلوگیری از کج فهمی و جذب حمایت های عمومی اشاره کنیم.

در مرحله اول باید بدین نکته اشاره کرد که ما در مرحله سیاسگذاری توان بروز نداریم. در واقع یک سیاست اتخاذ شده است و در مرحله اجراست آنگاه باید دید که از دو سوی این سیاستگذاری چه عواملی باعث جلب حمایت و عدم مقابله خواهد شد.

نکته اول بعد رسانه ای است. یک سیاستگذاری زمانی موفق میتواند باشد و توان جلب حمایت های گسترده دارد که رسانه ای باشد و مردم نسبت به آن جبهه منفی نداشه باشند. به بیان دیگر یک عمل در سیاست خارجی، در مسئله بهداشت، درمان، کشاورزی، اقتصادی نباید زمانی اطلاع رسانی گردد که در مراحل پایانی و حتی در وهله اجرا است. این امر بدین دلیل باعث کج فهمی میشود که این مورد را به جامعه القا میکند که اولا جامعه توان تحلیل و فهم این سیاست را ندارند و دوما جامعه آنرا به دلیل مخفی بودن منفی تلقی میکند و معتقد به ضرر رسانی این سیاست میشود. یک سیاستگذاری زمانی درست و موفق خواهد بود که در تمامی مراحل در ارتباط با جامعه باشد و مردم به طور کامل از طریق رسانه ها در جریان کم و کیف آن باشند‌. طبیعتا تمامی سیاست ها به دلایل گوناگون توان این امر را نخواهند داشت اما زمانی که یک عمل سیاسی در راستای منافع و زندگی افراد جامعه باشد، لزوم این امر قطعی است. بنابراین رسانه ها در این امر نقش بسیار مهمی دارند که مردم بتوانند از آن سیاست ها حمایت کنند یا اگر نقاط منفی ای در آن احساس میشود از طریق احزاب و یا نمایندگان مختلف که در مرتبه سیاستگذاری و قانون گذاری دارند، را گوشزد کنند. طرف دوم این سیاست ها، مردم هستند بنابراین نمیتوان بدون در نظر گرفتن آنان تصمیم به انجام اعمالی در مقابله یا در تضاد منافع آنان انجام شود.

نکته مهم دوم که در این مسئله به نظر می آید، توجیه و اقناع در رابطه با سیاست ها است. طبیعتا هر تصمیمی در سطح کلان توان فهم توسط جامعه را به طور دقیق ندارد. علت این امر نیز عدم تخصص در مسئله مورد نظر توسط عموم و همچنین عدم تفهیم صحیح از سوی نهادهای سیاستگذاری است. این امر کاملا بدیهی است. سیاستی که در مرحله اول مشخص نباشد و تنها عنوانی از آن در جامعه زمزمه گردد برای همگان و حتی متخصصان آن حوزه مورد ابهام است. بنابراین نهاد های سیاستگذار باید بتوانند سیاستهای عمومی خودرا که در راستای جامعه و برای جامعه است به خوبی در جامعه جا افتاده کنند.

شاید این پرسش مطرح گردد که لزومی برای این کار وجود ندارد و طبیعتا سیاستگذاری باید در سطح بالای جامعه و در سطح خواص و سیاستمداران باشد. این مسئله تا حدودی درست است اما طبیعتا در یک جامعه دموکراتیک حضور مردم حداقل در صحنه هایی که آنها موضوع اصلی هستند ضروری مینماید. در سطح سیاست نیز این امر باعث اقناع افکار عمومی و همچنین جلب حمایت ها در سطح مردمی میشود که دوام نظام سیاسی و همچنین امکان تداوم سیاستگذاری ها در آینده را نیز فراهم میکند.

به طور کلی باید گفت که نظام سیاسی باید به گونه ای عمل کند که اولا عملکردهای مثبت و در جهت بهبود کمیت و کیفیت زندگی بیشتر از عملکردهای ناصحیح باشد تا بتواند در آینده مسیر سیاستگذاری را برای خود هموار کند و دوما امکان حضور مردم را در روند سیاستگذاری های عمومی از طریق همه پرسی ها، شرکت در احزاب، ارتباط با نمایندگان و ... فراهم نماید