دیپلماسی به سبک بابانوئل

۵۵آنلاین :

سید محمد حسین کاظمی

دانشجوی علوم سیاسی

رفتار و منش ديپلماتیک از ديرباز تاكنون تابع تشريفات، مقررات و اصولی بوده است.مبنای كلی اين اصول را در چند نكته می توان خلاصه كرد، از جمله؛برابری ذاتی دولت ها و احترام متقابل،رعايت نزاكت و احترام متناسب ميزبان و مهمان، رعايت سطح و شان هر یک از طرف های رابطه، تعيين وظايف كارگزاران مراسم و تشريفات به شكلی كه مانع از سوء تفاهمات شود و بالاخره تسهيل وظايف نمايندگی برای ديپلمات ها.

تشریفات دیپلماتیک و عرف و آیین دیپلماسی در دنیای کنونی، دارای معنا و مفهوم خاصی است که به مرور زمان شکل و قاعده مشخصی به خود گرفته است، رفتار و آدابی که میزان آگاهی رفتارهای سیاسی و دیپلماتیک یک کشور را نشان می دهد.بنابر تاریخچه روابط، تشریفات معمول در میان کشورها قرن ها بود که بر مبنای زورمداری و قدرتمندی تعریف و اعمال می شد.

اما با اصلاحات به وجود آمده در کنوانسیون های مختلف بین المللی، چهارچوب و مبنای قاعده مندی به خود گرفت.یکی از آداب و فنون دیپلماسی در دیدارهای رسمی، هدیه دادن و نحوه اهدا آن است که شیوه و انجام آن بار معنایی خاصی دارد. به طور کلی هدیه دیپلماتیک، هدیه ای است که یک دیپلمات، سیاستمدار یا رهبر سیاسی هنگام دیدار از کشور خارجی به همتا یا شخصیت سیاسی میزبان تقدیم می کند که میزبان با احترام آن را می پذیرد.هر کشوری پروتکل و مقررات دیپلماتیک ویژه خود را دارا است اما در تشریفات دیپلماتیک، برای رفتار در دیدارهای رسمی اصول خاصی درنظر گرفته شده است. این مقررات به این معنا نیست که در هر شرایطی، دولتمردان مطابق آن عمل کنند چرا که ممکن است برخی از میزان آن عدول کنند یا بگذرند.

به عنوان نمونه، هدیه هایی که از طرف کشورهای کم وزنتر به کشورهای قدرتمند اهدا می شود، از نوع و جنس ویژه ای است و نباید توقع جبران متقابل را داشت. هدیه دادن، نوعی تلطیف فضای دوستی و مسالمت جویی در برابر طرف مقابل است. در برخی موارد این روش ها برای ایجاد لابی در کشور مقابل به کار گرفته می شود. پس به این صورت نیست که هدایا دوطرفه باشد بلکه بستگی به موقعیت اهداکننده و روحیه هدیه پذیر دارد. همچنین این فرایند در برخی موارد به قدرت و موقعیت 2 طرف بستگی دارد.در برخی کشورها، ممکن است هدیه هایی که دریافت می شود در موزه های خاصی نگهداری شوند، همانند آنچه در موزه های ریاست جمهوری و وزارت خارجه کشورمان موجود است.

گاهی اما مقام ها و شخصیت های حقوقی به هدیه ها به چشم اموال شخصی می نگرند. مثال دیگر اینکه حجم، نوع و سبک این هدیه ها همه در چارچوب پروتکل های متعارف قابل احصا است اما ممکن است در برخی کشورها به این مقررات عمل نشده و هدایای گرانقیمتی ردوبدل شود که هیچ کجا نیز ثبت نشود. قانون کشور ما استفاده شخصی از هدایا به ویژه هدیه هایی با ارزش بالا را منع کرده است و هر مقامی باید آن هدیه را اعلام کند و به دستگاه متبوعش انتقال دهد تا در موزه قرار گیرد یا به فروش برسد، مگر در مواردی که به صورت شخصی نام یا نشانی از پذیرنده هدیه حک شده باشد.این مساله متعارف نیست که کشوری هدیه را رد کند،مگر در حالتی که میان 2 کشور مخاصمه و درگیری وجود داشته باشد. در این صورت، ممکن است هدیه پذیرفته نشود یا برگردانده شود.نوع هدیه دیپلماتیک بر اساس نوع فرهنگ و علایق کشورها و مقام های آن ها تهیه می شود. بنابراین، در انتخاب هدیه هوش و ذکاوت دولتمردان و مشاوران آنان بسیار اهمیت دارد تا منجر به تحکیم روابط مودت بخش میان دولت ها شود.

اما شاید جالب باشد که بدانید،هدایای عجیب و غریب هم میان سیاستمداران رد و بدل می شود.در سال 2009 ،باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا در طی دیدار با نخست وزیر انگلیس،گوردون براوون ، یک سی دی از مجموعه فیلم های مورد علاقه اش را به او هدیه داد. این هدیه بسیار عجیب بود زیرا در پاسخ به هدیه گرانقیمتی که از او دریافت کرده بود، سی دی را اهدا کرده بود.علاوه بر این با توجه به محدودیت های منطقه انگلیس ،سی دی در انگلستان توسط دستگاه ها قابل خواندن نبود و عملا یک هدیه بلا استفاده بود.در سال 1997 حیدر علی اف رئیس جمهور سابق آذربایجان هدیه بسیار عجیب و غریبی برای رئیس جمهور آن زمان آمریکا و همسرش تهیه کرد. او یک فرش پرتره از بیل و هیلاری کلینتون در قاب یک قلب بعنوان هدیه به زوج سیاستمدار آمریکایی داد.در سال 2009 هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در طی یک سفر دیپلماتیک به مسکو ،سرگی لاوروف همتای روس خود را با دکمه قرمز «راه اندازی مجدد » غافلگیر کرد. معنی این هدیه پیشنهاد فراموش کردن ناراحتی های گذشته و جنگ سرد و شروعی مجدد برای یک رابطه دوستانه بود. اما این هدیه آنقدر که برای آمریکایی ها جذاب بود به مذاق روس ها خوش نیامد. چون مترجم کلمه reset را درست به روسی ترجمه نکرده بود و از کلمه «перезагрузка» استفاده کرده بود که به معنی بارگیری بیش از حد است. البته به نظر کارشناسان سیاسی به نظر نمی آید که این اشتباه تصادفی بوده و از عمد رخ داده است.

در سال 2002 ملکه الیزابت انگلیس تصمیم گرفت برای اولین بار هدایایی را که در طول حکومتش دریافت کرده است به نمایش بگذارد. در مجموع هدایا ،شی ای عجیب توجه خبرنگاران را جلب کرد.این وسیله عجیب شبیه ملخ غول پیکری بود که برای خنک کردن نوشیدنی ساخته شده بود.این هدیه در سال 1972 توسط ژرژ پمپیدو نخست وزیر فرانسه به ملکه اهدا شده بود.دوک ادینبورگ فلیپ همسر الیزابت دوم نیز هدایای غیر عادی زیادی دریافت کرد که یکی از آنها لباس ملی جمهوری وانواتو بود.این هدیه توسط ساکنان یکی از قبایل جزیره کوچک وانواتو به دوک داده شد که از لحاظ روابط دیپلماسی نوعی توهین است .چون این لباس نوعی پوشش آفریقایی و لباس زیر مردانه است که دادن چنین هدیه ای به مقام سیاسی دور از ادب است.در سال 2012 ،دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس به باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا میز تنیس هدیه داد.پس از آنکه اوباما در سفرش به فرانسه از دانش آموزان محلی در بازی پینگ پنگ شکست خورد ،نخست وزیر انگلیسی این هدیه را برای اوباما تهیه کرد.حیوانات معمولا یک هدیه عادی و معمول برای مقامات کشورهاست اما مسلما نه یک کوروکودیل.

در قرن نوزدهم مارکوس دو لافایت ،ژنرال معروف فرانسوی یک کروکودیل را به جان کوینسی آدامز ریس جمهور آمریکا هدیه داد و ریس جمهور نیز این جانور را در حمام کاخ سفید نگه داری می کرد.پنیر امروزه جزیی از مواد غذایی در آشپزخانه است اما صدها سال پیش این ماده غذایی آنچنان پر ارزش بود که دیپلمات های ایتالیایی برای تقویت روابط با دوستان خود به آنها پنیر هدیه می دادند. برای نمونه در سال 1502 میلادی یک هیئت دیپلماتیک ایتالیا به امیر شهر اسکندریه یک قطعه پنیر هدیه دادند.روسای قبایل در فیجی در سال 1977 یک دندان نهنگ سفید را به ملکه انگلستان به عنوان معذرت خواهی برای جمهوری شدن هدیه دادند. شاید این هدیه به عنوان یک هدیه دیپلماتیک عجیب برسد اما دندان نهنگ سفید در فرهنگ و جامعه فیجی از جایگاه بالایی برخوردار است.یکی از موارد هدایای عجیب دیپلماتیک در تاریخ اروپا هدیه سلطان محمد علی ، حاکم مصر به سال 1826 میلادی به شارل دهم پادشاه فرانسه بود. این هدیه که یک زرافه بود باعث شد تا در آن زمان چیزی نزدیک به 100 هزار نفر یعنی ، یک هشتم جمعیت آن زمان پاریس برای دیدن این حیوان جمع شوند.

روانشناسان معتقدند که هدیه می‌تواند گویای خیلی چیز‌ها درباره اهداکننده و دریافت کننده هدیه باشد. می‌گویند، هدیه بازتاب دهنده دنیای درون اهدا کننده است؛ حال باید دید در دنیای دیپلماسی این سبک هدیه دادن چه تعبیری را به همراه دارد؟