فرمان سازندگي

۵۵آنلاین :

جنگ سوريه يكي از پرهزينه‌ترين جنگ‌هاي چند دهه اخير در منطقه بوده است. رويدادي كه اگر به پايان نمي‌رسيد مي‌توانست تمام خاورميانه را به آتش بكشد و هر روز انسان‌هاي بيشتري براي خودخواهي‌هاي سياسي برخي سران و شيوخ منطقه جان خود را از دست بدهند. امروز بعد از حدود 9 سال درگيري همچنان برخي مناقشات در اين كشور وجود دارد ولي به نظر مي‌رسد باقي‌مانده ‌هاي اين درگيري نيز به پايان رسيده و فرمان سازندگي در اين كشور صادر شده است. در همين حال روز گذشته بعد از مدتي برخي از مقامات جمهوري‌اسلامي ايران با شخصيت‌هاي سياسي و اقتصادي سوريه با يكديگر به گفت‌وگو نشستند تا براي آينده اين كشور برنامه‌هايي را تنظيم كنند.

سند سازندگي

در راستاي اين تصميمات روز گذشته محمد اسلامي، وزیر راه و شهرسازی گفت: امروز با حضور وزیر اقتصاد و تجارت سوریه، سند راهبردی همکاری‌های بلند‌مدت اقتصادی دو کشور ایران و سوریه به امضا رسید. محمد اسلامی در حاشیه همایش فعالان اقتصادی دو کشور ایران و سوریه در محل اتاق بازرگانی اظهار کرد: با فراهم شدن شرایط اقتصادی برای بازسازی و از سر گرفتن فعالیت‌های اقتصادی سوریه، زمینه‌اي فراهم شده که بخش خصوصی ایران به‌طور جدی در صحنه حضور یابد. وی افزود: 20 محور برای انجام فعالیت‌های اقتصادی در کشور سوریه شناسایی شده است که به‌صورت سرمایه‌گذاری دو کشور یا از طریق واگذاری کار توسط دولت سوریه به پیمانکاران انجام می‌شود. وزیر راه و شهرسازی گفت: کمیسیون مشترک دو کشور نیز در ماه جاری یا اوایل ماه آینده با حضور مقامات عالی دو کشور در دمشق برگزار می‌شود. وی با بیان اینکه مشکلات پیشِ‌روی فعالان اقتصادی احصا شده است، گفت: ما این امور را پیگیری می‌کنیم و خوش‌بینم بخش خصوصی ما فرصت سازندگی پیش‌آمده در سوریه را از دست ندهد. وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: تولیدات، صنعت و زیرساخت‌های نیروی انسانی باکیفیت ایران، امکان فعالیت را در سوریه دارد و باید از شرایط موجود استفاده کرد. اسلامی گفت: اتاق بازرگانی نیز فعالیت خود را آغاز کرده و اتاق مشترکی در دمشق در حال ایجاد است. وزیر راه و شهرسازی با ابراز اینکه در گذشته همکاری‌های فرهنگی و سیاسی داشته‌ایم، گفت: امیدواریم امروز نیز فعالیت‌های اقتصادی ما مانند موارد یادشده توسعه یابد که این امر به تولیدات داخلی و اشتغال‌زایی در کشورمان شتاب می‌دهد. اسلامی همچنین در خصوص مشکلات ترانزیت میان ایران و سوریه گفت: دو مشکل اصلی پیشِ‌روی تجارت دو کشور نقل و انتقال پول و حمل‌ونقل است که ما در این ارتباط چهار گزینه ترانزیتی را مدنظر قرار داديم. وی در پایان گفت: امیدواریم با تفاهمی که میان ایران، سوریه و عراق صورت‌مي‌گيرد، همکاری‌های ترانزیتی کشورها توسعه یابد که ما در حال پیگیری این موضوع هستیم.

همگرايي‌هاي پس از جنگ

در ادامه اين رايزني‌ها عدنان محمود، سفیر سوریه در ایران نيز گفت: ما به دولت و فعالان اقتصادی ایران برای حضور در پروژه‌های اقتصادی کشورمان اولویت داده‌ایم تا برای بازسازی و همکاری‌های اقتصادی فعالیت داشته باشند. محمود كه در همایش مشترک فعالان اقتصادی دو کشور ایران و سوریه در محل اتاق بازرگانی حضور داشت، اظهار کرد: فرصت مناسبی برای تاجران و فعالان اقتصادی وجود دارد تا در سوریه سرمایه‌‌گذاری داشته باشند. سفیر سوریه در ایران افزود: تمام درها به روی شرکت‌های ایرانی باز است و تسهیلات دولتی به شرکت‌های ایرانی داده می‌شود تا در زمینه‌های مختلف تولیدی و کشاورزی وارد عمل شوند. جواد ترک‌آبادی سفیر ایران در سوریه نیز در این مراسم گفت: مطمئن هستم که مردم و دولتمردان سوریه به فعالان اقتصادی ایران خوشامد خواهند گفت و دست آن‌ها را به گرمی می‌فشارند. وی افزود: سفارت ایران در سوریه نیز به روی فعالان اقتصادی کشورمان همیشه باز است.

در ادامه واكنش‌هاي مثبت به روابط دو كشور بعد از درگيري‌هاي 9 ساله، محمد سامرالخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت کشور سوریه امروز در نشست مشترک فعالان اقتصادی دو کشور در محل اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: کمیته مشترک دو کشور هفت سال پیش برگزار شده و براساس آن همکاری‌های اقتصادی و مشترک دو کشور انجام شود و ما برای تحقق آن اشتیاق داریم. وی افزود: امیدواریم که روابط اقتصادی دو کشور به اندازه فعالیت‌های سیاسی دو کشور توسعه یافته و پیشرفت کند. وزیر اقتصاد و تجارت کشور سوریه با اشاره به از بین رفتن زیرساخت‌های اقتصادی سوریه در زمان جنگ با داعش گفت: سرمایه‌گذاری در سوریه فرصت بزرگي برای تجار و فعالان اقتصادی است زیرا زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی کشور ما در زمان جنگ از دست رفته و کارخانه‌های ما خراب شده است که امیدواریم فعالان اقتصادی ایران برای حضور و بازسازی آن‌ها در کشور ورود کنند و همکاری‌های اقتصادی مشترک داشته باشیم. وی گفت: امروز توافقنامه مهمی میان دو کشور امضا می‌شود که براساس آن همکاری‌های اقتصادی دو کشور افزایش خواهد یافت. سامرالخلیل در پایان اظهار داشت: سوریه یکی از کشورهای ارزان دنیاست و هزینه نیروی کار در آن پایین است که این امر موضوعی جذاب برای سرمایه‌گذاران به حساب می‌آید. وی گفت: یکی از مشکلات تجاری میان دو کشور نقل و انتقال پول است. در زمان جنگ بانک‌های سوریه دچار تحریم شدند؛ همان‌گونه که بانک‌های ایرانی اکنون در تحریم هستند اما با این وجود نقل و انتقالات مالی با سوریه ادامه داشت و سوریه توانست در سال 2017 به 103 کشور صادرات داشته باشد و مبالغی را برای صادرات و واردات خود به دست آورد. وزیر اقتصاد و تجارت سوریه افزود: یکی از بندها در موافقتنامه‌ای که امروز به امضا رسید، ایجاد کانال مالی ویژه میان دو کشور بودکه موضوع نقل و انتقالات مالی بر این اساس حل می‌شود.

دست‌انداز همكاري

غلامحسین شافعی، ريیس اتاق بازرگانی ایران نيز ديروز در همایش مشترک ایران و سوریه اظهار کرد: بخش خصوصی ایران آمادگی همکاری‌های اقتصادی و تامین مایحتاج عمومی و کالاهای اساسی و کشاورزی این کشور را در تمامی زمینه‌ها دارد. وی افزود: نهاد بازسازی سوریه در اتاق بازرگانی ایران تشکیل شده است و به دنبال آن هستیم که مقدمات و اقدامات عملی را برای ایجاد اتاق مشترک ایران و سوریه در ایران ایجاد کنیم که امیدواریم طرف سوری نیز این اقدامات را انجام دهد. ريیس اتاق بازرگانی ایران افزود: امیدواریم با تشکیل اتاق مشترک، همکاری‌های دو کشور جنبه عملی بیشتری پیدا کند و فعالان اقتصادی ایران نیز بتوانند سرمایه‌گذاری و همکاری‌های مشترکی در کشور سوریه برای ایجاد زیرساخت‌ها داشته باشند. شافعی با بیان اینکه ایران آمادگی ارائه خدمات فنی و مهندسی را به سوریه دارد، گفت: ما می‌توانیم در زمینه‌های مختلفی از جمله پتروشیمی، معدن، محصولات غذایی و کشاورزی، حمل‌و‌نقل، گردشگری، سلامت و ...همکاری داشته باشیم که الزام آن اجرایی شدن تجارت آزاد است و باید مورد توجه قرار گیرد. وی گفت: موضوع تجارت آزاد میان دو کشور چندین سال است که مورد توافق قرار گرفته وبه دلیل شرایط جنگی سوریه، امکان استفاده از آن در گذشته وجود نداشت اما در شرایط فعلی افزایش سطح همکاری‌های دو کشور قابل تحقق است. ريیس اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه مشکل فعلی میان همکاری‌های دو کشور، حمل‌ونقل و انتقال پول است، گفت: از جمله مشکلات پیش‌روی همکاری‌های میان دو کشور همین حمل و نقل و انتقال پول است؛ اتاق بازرگانی ایران آمادگی دارد از تمام امکانات خود برای سرمایه‌گذاری و مبادلات کالا از کشور سوریه استفاده کند.

چند ماه پيش ولید معلم، معاون نخست‌وزیر و وزیرخارجه سوریه گفت که سوریه در جنگ با تروریست‌ها از دوستان خود ایران و روسیه کمک خواست؛ بنابراین در روند بازسازی نیز اولویت به این کشورها داده خواهد شد و این امر به منظور تقدیر از فداکاری‌های‌شان در سوریه خواهد بود. همچنین این دو کشور به علاوه برخی کشورهای دوست از جمله چین، هند، مالزی، برزیل و جنوب آفریقا از امکانات مناسبی برای شرکت در بازسازی برخوردارند. پیشتر حموده یوسف صباغ ريیس مجلس سوریه در دیدار با علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری گفته بود روند سازندگی سوریه باید به‌صورتی باشد که ایران یکی از شریک‌های اصلی در بازسازی سوریه بعد از جنگ باشد. حسین عرنوس وزیر مسکن سوریه نیز در جریان نشست با هیات اقتصادی ایران در ۲۴ مرداد ۱۳۹۷، از ورود جدی بخش‌خصوصی ایران به روند بازسازی مناطق ویران‌شده در این کشور خبر داده بود. در جریان نشست مذکور توافق شد که بخش‌خصوصی ایران پروژه ساخت ۳۰ هزار واحد مسکونی در استان‌های دمشق، حلب و حمص را به دست بگیرد.همزمان با اظهارات ولید معلم، نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز گفت پس از شکست تروریست‌ها در ادلب، دنیا باید به بازسازی سوریه و بازگشت آوارگان کمک کند. غلامعلی خوشرو که در نشست ویژه شورای امنیت برای تشریح دستاوردهای اجلاس سران کشورهای ضامن روند آستانه در تهران سخن می‌گفت، اعلام کرد: پیام روشن روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه در تهران به‌عنوان سه کشور ضامن روند آستانه، تاکید بر ضرورت احترام جامعه جهانی به حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و استقلال سوریه، ادامه مبارزه جدی با گروه‌های تروریستی در این کشور و کمک به روند گفت‌وگوهای سیاسی سوری-سوری بود. در یک سال اخیر و پس از تغییر معادلات میدانی در مناطق مختلف سوریه که منجر به کنترل دولت اسد بر بخش‌های زیادی از این کشور شده، موضوع بازسازی سوریه بیش از گذشته درحال مطرح شدن است. به‌نظر می‌رسد ایران نیز موضوع بازسازی، حضور موثر در بازار آینده سوریه و اتصال اقتصادی به دریای مدیترانه را در راهبرد خود در سوریه گنجانده است و این را می‌توان از مواضع مقامات نظامی و سیاسی ایران به خوبی مشاهده کرد. در همین خصوص اولین مقام ایرانی که خواهان مشارکت ایران در بازسازی سوریه و برگرداندن هزینه‌ها شده بود، سرلشگر رحیم صفوی مشاور عالی مقام معظم رهبری بود. دستیار و مشاور عالی فرمانده کل قوا ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ در نشست «بررسی بحران سوریه، آخرین تحولات میدانی و سیاسی» که در موسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام برگزار شد، با بیان اینکه بازسازی سوریه چندین سال طول خواهد کشید و حداقل به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار احتیاج دارد، گفت: «جمهوری اسلامی ایران هم باید هزینه‌هایی را که در سوریه کرده است بازگرداند و سوری‌ها این آمادگی را دارند که از نفت، گاز و معادن فسفات سوریه این هزینه‌ها را بازگردانند» . رحیم صفوی با اشاره به قرارداد ۴۹ ساله روسیه با سوریه گفت‌:«ایران هم می‌تواند با دولت سوریه قرارداد طولانی‌مدت سیاسی و اقتصادی داشته باشد و هزینه‌هایی را که کرده است، بازگرداند و هم اکنون هم ایران از معادن فسفات سوریه درحال صادرات است». قرارداد نظامی که سال ۲۰۱۷ میلادی میان دمشق و مسکو امضا شده، به روسیه این امکان را می‌دهد که ۱۱ ناو جنگی، از جمله ناوهای اتمی را در طرطوس در سوریه مستقر کند. مدت زمان این قرارداد ۴۹ ساله است و می‌تواند تمدید شود. پیشتر نیز خبرگزاری رویترز در گزارشی مدعی شده بود که از سال ۲۰۱۳ به این سو، بانک مرکزی ایران چند خط اعتباری به ارزش پنج میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در اختیار همتای سوری خود قرار داده که برای واردات نفت ایران از سوی دمشق مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خبرگزاری اضافه کرد که ایران و سوریه همچنین توافقنامه‌های متعددی را در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه نفت، برق، انرژی و دیگر حوزه‌های صنعتی به امضا رسانده‌اند. در همین حال خبرگزاری بلومبرگ نیز سال ۹۴ مدعی شد که براساس برآورد‌ها و تحقیقات صورت گرفته، تهران سالانه ۶ میلیارد دلار در جنگ سوریه هزینه کرده است. به گزارش رسانه‌هاي داخلي، سردار عبد‌ا... عبداللهی، فرمانده وقت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) نیز دیگر مقام نظامی است که ۲۲ آذر ۱۳۹۶ درباره مشارکت احتمالی در بازسازی سوریه گفت: «چنانچه تدبیر دولت بر این امر قرار بگیرد،‌ قرارگاه خاتم به‌عنوان یک مجموعه پیشگام برای بازسازی در سوریه آمادگی این کار را دارد».

نظر روحاني درباره بازسازي

برخي مي‌گفتند كه مقامات دولتي راضي به فعاليت‌هاي سازندگي در سوريه نيستند ولي حسن روحانی، ريیس‌جمهور ایران نیز ۱۵ فروردین ۱۳۹۷، در نشست سران ایران، روسیه و ترکیه تاکید کرد که ایران آمادگی دارد که به‌صورت موثر در بازسازی سوریه مشارکت داشته باشد. روحانی در بند دوم سخنرانی خود ابراز کرد: «تلاش واقعی برای پایان بحران سوریه و ایجاد بسترهای لازم برای بازسازی این کشور و فراهم کردن زمینه‌های بازگشت آوارگان به محل زندگی خود باید مورد اهتمام ما و جامعه جهانی قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران آماده حضور موثر در بازسازی سوریه است». روحانی ۴ آذر ۱۳۹۶ نیز در گفت‌وگو با بشار اسد با اشاره به همکاری چند ساله دو کشور گفت: «جمهوری اسلامی ایران آماده مشارکت فعال در روند بازسازی سوریه است». وزیر امورخارجه ایران نیز دیگر مقامی است که در سفر اخیر خود به دمشق، موضوع بازسازی سوریه را مطرح کرده است. محمد جواد ظریف در سفر ۱۲ شهریور به دمشق در دیدار با عماد خمیس، نخست‌وزیر سوریه ضمن استقبال از برگزاری نمایشگاه بازسازی دمشق، آن را نشانه و اراده قوی شروع بازسازی توصیف کرد. عماد خمیس نخست‌وزیر سوریه نیز ضمن تشکر از حمایت‌های ایران گفت که با مشارکت و همکاری کشورهای دوست به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران و روسیه و شرکت‌های خصوصی این کشورها،بازسازی را دنبال خواهیم کرد. همچنین از مشارکت شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه دمشق استقبال می‌کنیم. ظریف همچنین از مشارکت شرکت‌های خصوصی ایرانی در بازسازی سوریه استقبال کرد و وظایف سفارتخانه‌های ایران و سوریه را تسهیل حضور شرکت‌های خصوصی ایرانی دانست. ظریف ۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ در دومین اجلاس اتحادیه اروپا درباره سوریه در بروکسل نیز گفت که ایران پیش از این همکاری خود را با سوریه به منظور بازسازی این کشور آغاز کرده‌ و در این زمینه آماده تعامل با دیگران نیز هستیم. این کنفرانس با حضور ۸۰ کشور به ریاست مشترک اتحادیه اروپا و سازمان ملل در بروکسل برگزار شد. دستیار ارشد وزیرخارجه ایران در امور ویژه سیاسی نیز دیگر مقام سیاسی است که درخصوص بازسازی سوریه ابراز نظر کرده است. وی با بیان اینکه به مرور همراه با پیشرفت تحولات میدانی، بازسازی سوریه به آرامی آغاز خواهد شد، ادامه داد: منظور از مشارکت ایران در بازار بعد از جنگ سوریه، گرفتن طرح‌ها در بازسازی سوریه از سوی شرکت‌های دولتی و خصوصی ایران است. حسین جابری‌انصاری گفت: « بخشی از گفت‌وگوهای سفر اخیر وزیرخارجه ایران با مقامات عالی سوریه در ارتباط با مشارکت ایران در بازسازی سوریه بوده است، نه به معنای کمک خیریه‌ای، بلکه به این معنا که شرکت‌های ایرانی از فرصت اقتصادی ایجاد شده در شرایط پس از جنگ سوریه استفاده کنند و فرصتی برای صدور خدمات فنی و مهندسی و کالاها باشد».

کمال دهقانی‌فیروز‌آبادی نایب‌ريیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز 11 آذر 1396، در گفت‌وگو با سایت دیپلماسی ایرانی بیان داشت که در دوران نوین سوریه، جمهوری اسلامی ایران علاوه بر تلاش برای به نتیجه رسیدن نشست‌های آستانه می‌تواند در بازسازی سوریه تخریب شده نقشی جدی را ایفا کند. پیشتر نیز علاءالدین بروجردی دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته بود که ایران علاقه‌مند است تا تخصص‌های خود را در حوزه پروژه‌های عمرانی با دولت سوریه به اشتراک بگذارد. پایگاه خبری و تحلیلی «موسسه خاورمیانه» که یک موسسه تحلیلگر در حوزه خاورمیانه و شمال آفریقاست در گزارشی به بررسی نقش ایران در بازسازی و ترمیم اقتصادی سوریه پرداخته و با اشاره به سخنان حسین سلاح‌ورزی، نایب‌ريیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن نوشته است: «این مقام بخش خصوصی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده کشورش آماده است تا نیازهای تجاری سوریه را برآورده کند و شرکت‌های ایرانی مشتاق کمک به بازسازی این کشور ویران شده‌اند». سلاح‌ورزی یکم شهریور ۱۳۹۶ در دیدار با محمد سامرالخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه در دمشق، از دولت سوریه خواست تا نماینده ویژه‌ای برای ترتیب اجرای توافقنامه تجارت آزاد بین دو کشور معین و به ایران اعزام کند.

حسین راغب‌حسین، نایب‌‌ريیس گروه دوستی ایران و سوریه نیز درخصوص نقش ایران در بازسازی ویرانی‌های سوریه و آینده این کشور تاکید کرد: نکته نخستی که باید به آن اشاره کنم، این است که تمام کشورهای حامی تروریسم هیچ‌گونه جایگاهی در آینده سوریه و بازسازی ویرانی‌ها نخواهند داشت. اشاره راغب حسین به شرکت‌های ترکیه‌ای است که حضور فعالی در بازار سوریه دارند. همچنین حضور گسترده شرکت‌های چینی باعث شده تا کارشناسان زنگ هشدارها را درخصوص تعجیل در این موضوع به صدا در بیاورند. بررسی مبادلات تجاری تهران- دمشق نشان می‌دهد در سال ۸۹ بالاترین میزان مبادلات دو کشور به ۵۴۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار رسید که از این رقم سهم ایران ۶/ ۹۴ درصد و بقیه مربوط به طرف سوری بود. آغاز جنگ داخلی در سوریه باعث شد مبادلات دو کشور در سال ۹۳ تا حوالی ۱۰۰میلیون دلار نیز کاهش یابد.

هرچند سهم سوریه از تجارت ایران رقم کوچکی است اماایران همواره جزو شرکای اصلی تجاری سوریه بوده است. بر اساس آخرین اطلاعات سازمان توسعه تجارت (به‌روز شده در آبان ۱۳۹۵)، ایران پس از عربستان سعودی (با سهم ۸ / ۲۲‌درصدی) و امارات (با سهم ۲ / ۱۱درصدی) سومین صادرکننده عمده کالا به سوریه است و ۳/ ۸ درصد از بازار واردات این کشور را در اختیار دارد. اقلام عمده صادراتی ایران به سوریه شامل روغن‌های سبک، آرد گندم، مکمل‌های دارویی، سایر‌هادی‌های برقی، شیر خشک صنعتی به شکل پودر، مخمرهای فعال، اوره، بوتان، پروپان، شیرآلات بهداشتی و آنتی‌سرم‌ها می‌شود. اقلام عمده وارداتی ایران از سوریه نیز شامل روغن زیتون، فسفات، زیتون، نخ، قراضه و ضایعات باتری، اسیدهای چرب، پلی اور‌تان‌ها، پارچه، مصنوعات پلاستیکی و ورقه‌های داغ‌زنی است. بنابراین سوریه یکی از ۴۰ کشوری است که براساس رده‌بندی سازمان توسعه تجارت، در «اولویت اول در بازار هدف» تجارت ایران قرار گرفته است.

جزييات يك طرح

درهفته پایانی مرداد سال جاري، امیر امینی معاون برنامه ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی در رأس یک هیات اقتصادی به نمایندگی از عباس آخوندی ريیس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و سوریه به سوریه سفر و با مقامات ارشد این کشور از جمله وزرای اقتصاد و مسکن سوریه دیدار کرد. سفر امینی به سوریه در راستای سفرهای دو جانبه مقامات دو کشور به تهران و دمشق در یک سال اخیر و پس از خروج بخش اعظم تروریست‌ها از خاک سوریه انجام شد که از جمله آن‌ها سفر اردیبهشت آخوندی وزیر راه و شهرسازی وقت به دمشق و دیدار با بشار‌اسد ريیس جمهور سوریه، عماد خمیس نخست وزیر این کشور و تعدادی از وزرای اقتصادی دولت سوریه در خصوص مشارکت شرکت ها، پیمانکاران و بخش خصوصی ایران در زمینه بازسازی سوریه در دوره پساداعش به شمار می‌رود. تیمور بشیرگنبدی، مدیرکل امور بین الملل وزارت راه و شهرسازی به عنوان یکی از اعضای اصلی این هیات که‌امینی معاون وزیر راه و شهرسازی را در سفر دمشق همراهی می کرد در خصوص جزيیات تفاهمات و همکاری های اقتصادی ایران و سوریه گفته بود كه اعضای کمیسیون های مشترک اقتصادی ایران و سوریه در این دور از مذاکرات در زمینه همکاری‌های اقتصادی، موافقتنامه دو جانبه بلند مدتی را تنظیم کردند تا آغازی برای تحول جدید در مشارکت اقتصادی ایران و سوریه در دوران پس از بحران داعش باشد. وی افزود: در دو نشست قبلی در ماه های گذشته در تهران و دمشق مشکلات بر سر راه امضای کلیات تفاهمنامه همکاری اقتصادی ایران و سوریه حل شده بود و در این دور از مذاکرات در طول سفر هیات ایرانی به دمشق به جزيیات آن پرداخته شد. به گفته بشیرگنبدی، همکاری‌های بانکی و گمركی در این مذاکرات بیشتر از هر موضوعی مدنظر قرار داشت تا تهران و دمشق بتوانند قوانین را به نحوی تنظیم کنند که سبب افزایش تجارت میان ایران و سوریه شود. ضمن اینکه همکاری های صنعتی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، ایجاد بنگاه های کوچک و متوسط (SME) در سوریه، مطالعه در خصوص شبکه آبرسانی، ایجاد پست های جدید خطوط انتقال برق، صادرات صنایع دستی و بازسازی زیرساخت‌های سوریه از جمله موضوعاتی بود که در سفر مرداد هیات ایرانی به دمشق بررسی و توافقنامه اولیه در خصوص آن‌ها امضا شد.

این مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی تصریح کرد: موضوع محوری این نشست، فراهم کردن مقدمات لازم برای برگزاری کمیسیون عالی مشترک اقتصادی دو کشور در سطح نخست وزیر سوریه و معاون اول ريیس جمهوری ایران بود که در هفته های آینده با حضور مسئولان عالی رتبه ایران و سوریه با هدف امضای اسناد قراردادهای مزبور و همچنین یک سند راهبردی بین دو کشور در تمامی زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی برگزار خواهد شد. وی با بیان اینکه در این سفر تهران و دمشق برای حرکت در مسیر توسعه اقتصادی بلندمدت و ماندگار متن تفاهمنامه راهبردی جدیدی را تهیه و برای امضای روسای کمیسیون مشترک اقتصادی ایران ـ سوریه آماده کردند، ادامه داد: سوریه در حال حاضر در آستانه بازسازی پس از بحران تروریستی است و بخش خصوصی ایران نیز تجربیات زیادی در حوزه بازسازی خرابی های هشت سال دفاع مقدس دارد؛ به همین دلیل بخشی از تفاهمنامه همکاری اقتصادی ایران ـ سوریه با محوریت بازسازی شهرها و دیگر مناطق سوریه در دوران پساداعش در حال تنظیم نهایی است. مدیرکل بین الملل وزارت راه و شهرسازی افزود: همه همکاری های اقتصادی ایران و سوریه نیازمند حضور بخش خصوصی ایران است. بازسازی اماکن تاریخی و زیرساخت های تخریب شده در بحران هشت‌ساله سوریه، محور مذاکرات و نشست‌های هیات ایرانی و سوری بود و قرار شد در تفاهمنامه جدید، بخش خصوصی ایران فعالیت گسترده ای داشته باشد. به گفته بشیرگنبدی، تفاهمنامه جدید اقتصادی ایران‌ـسوریه شامل دو بخش پوشش تمامی موافقتنامه های قبلی و همچنین توجه به موضوعات صنعتی، تجاری، بازرگانی و ... به صورت کلان می شود. وی یادآور شد: مقامات ارشد سوریه اعلام کردند با رفع مشکلات امنیتی سوریه و عادی شدن تدریجی شرایط و اوضاع این کشور شرکت های خارجی به دنبال از سرگیری مناسبات با دمشق برای اجرای طرح‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در این کشور هستند که در این میان با توجه اینکه ایران نقش برجسته‌ای در حل بحران سوریه داشته، باید از روابط خوب خود با دمشق در شرایط کنونی به سود شرکت های خصوصی و پیمانکاران ایرانی برای بازسازی سوریه استفاده کند. عضو هیات اقتصادی ایران در سفر به دمشق تاکید کرد: سامر الخلیل، وزیر اقتصاد سوریه در نشستی که با هیات ایرانی داشت بر لزوم انجام مبادلات تجاری دو کشور با ارز محلی به جای دلار در پاسخ به تحریم های آمریکا تاکید کرد. ضمن اینکه وی با اشاره به توانمندی های بسیار بالای شرکت های ایرانی اعلام کرد كه ایرانی ها می توانند نقش آفرینی ویژه ای در ارتباط با بازسازی زیرساخت های تخریب شده سوریه داشته باشند. همچنین این مقام ارشد سوری توافقنامه جدید بین سوریه و ایران را همکاری در زمینه های گمرکی، حل مشکلات تعرفه‌ها، مالیات، فعال کردن مبادلات تجاری، کاهش فهرست کالاهای غیر مشمول معافیت به حداقل، همکاری در زمینه نمایشگاه ها، تبادل تجربیات و مهم‌تر از همه سرمایه گذاری در بازسازی سوریه بيان کرد. وی مهم‌ترین بندهای توافقنامه همکاری اقتصادی ایران و سوریه را بازسازی زیرساخت‌های حمل و نقلی این کشور به خصوص حمل و نقل ریلی و همچنین احداث ۳۰ هزار واحد مسکونی در سوریه از سوی شرکت های ایرانی ذکر کرد. بشیرگنبدی در تشریح جزيیات اتصال ریلی ایران-سوریه اظهار کرد: مذاکراتی با کشورهای سوریه و عراق برای ارتباط ریلی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای شرق مدیترانه انجام شده و در سفر اخیری که به دمشق داشتیم در زمینه اتصال ریلی سه کشور نیز مذاکراتی انجام شد؛ به خصوص که اتصال ریلی خلیج فارس به دریای مدیترانه از طریق بصره عراق به «بوکمال» و از آنجا به «دیرالزور» سوریه از طرح های بزرگ تصویب شده در سازمان توسعه اقتصادی آسیا ـ اقیانوسیه است. از سوی دیگر وزارت راه نیز در سال های اخیر به موضوع اتصال شبکه های ریلی و جاده‌ای ایران به کشورهای همسایه اهتمام جدی داشته و یکی از برنامه‌های اصلی و استراتژیک این وزارتخانه شمرده می شود. وی درباره مزایای اتصال شبکه ریلی ایران به عراق و از آنجا به بنادر سوریه در دریای مدیترانه گفت: این شبکه ریلی سبب کاهش وابستگی به تجارت جاده‌ای و محدودیت‌های آن شده و تبادل گردشگری مذهبی بین سه کشور را افزایش می دهد. همچنین برقراری شبکه ریلی میان سه کشور ایران، عراق و سوریه گام اساسی دیگری برای اتصال ریلی چین به دریای مدیترانه از طریق این سه کشور خواهد بود که این موضوع نیز در سفر مرداد هیات ایرانی به سوریه مطرح و برنامه ریزی شد. با احداث این شبکه ریلی، بنادر جنوبی و شمالی ما می توانند از مزایای ارتباط با سایر کشورهای منطقه بهره ببرند.

آينده روشن‌تر

بسيار انتقاد داشتند كه در زمان بازسازي سوريه نيز مانند آن دوران جنگ ايران بايد در ميدان حضور داشته باشد و مسئولان نبايد اجازه دهند كه كشورهاي ديگر به راحتي بر سر سفره بنشينند و كشورمان را كنار بزنند. با اين برنامه‌هايي كه در پيش است، بايد منتظر رويدادهاي بهتري در زمينه همكاري‌هاي ايران و سوريه بود.