تغییرات زیست‌محیطی که بناهای تاریخی جهان را تهدید می‌کنند

۵۵آنلاین :

این تهدیدات جهانی بر همه موارد همچون شیوه‌های فرهنگی محلی تا بناهای نمادین با ارزش جهانی بالا تاثیر مستقیم می‌گذارند و از این رو ضروری‌ست تا رابطه میراث جهان با تغییرات جوی با دقت عمل بیشتری مورد بحث و بررسی قرار گیرند. طوفان‌های قدرتمندتر، جاری‌شدن سیل، بیابان‌زدایی و حتی ذوب شدن آب‌های فراگیر در حال حاضر میراث و بناهای مهم و ارزشمند را با سرعت نگران‌کننده‌ای از بین می‌برند. بنابراین می‌بایست تدابیری اندیشیده شود تا پیش از آن‌که بناها از بین بروند، حفظ یا ضبط شوند. می‌توان برای این بناها شرایط نگهداری را به وجود آورد که سازگار با محیط شوند و تغییرات آب و هوا تاثیرات منفی بر روی آن‌ها نگذارند. با تکیه بر توافقنامه پاریس که به اهمیت دانش سنتی و بومی در حفظ میراث فرهنگی و همچنین سازگاری آن با تغییرات زیست‌محیطی توجه دارد، در این گزارش هم درنظر داریم بر فوریت و ضرورت حفاظت از میراث و بناهای تاریخی در مقابل تغییرات آب و هوا به‌عنوان یک دارایی ارزشمند و مهم تاکید داشته باشیم. با این امر می‌توان استراتژی‌های سازگاری را برای آینده تدوین کرد که به نگهداری کامل از بناهای تاریخی در سال‌های آینده اطمینان خاطر داشت.

ذوب پراکنده در زمین، تهدید جدی بناهای تاریخی گنجینه‌های فرهنگ پازیریک روسیه، تپه‌های خاکسپاری (کورگان) و حکاکی‌های سنگی که در کوه‌های آلتای واقع شده‌اند و از فرهنگ عشایری سکاتی در 2 هزار و 500 سال پیش نشات گرفته است؛ همگی میراث ارزشمندی هستند که به دلیل شرایط آب و هوایی و ذوب پراکنده زمین ناشی از افزایش دما، در خطر جدی هستند. در گذشته نیز تعداد کمی از تپه‌های سنگی دو تا چهار متری کاوش شده‌اند که آنها مجموعه‌ای باورنکردنی از آثار باستانی هستند و مشهورترین افراد آن زمان را نیز در خود جای داده‌اند. از این رو حفاظت و نگهداری از آن‌ها بسیار ضروری بوده و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از عوامل تاثیرگذار در این زمینه، ذوب پراکنده در زمین به دلیل افزایش دما است که این امر تاثیر بسزایی در مقبره‌های یخ‌زده در مناطق مختلف جهان می‌گذارد. زوال شیمیایی و بیولوژیکی محتوای آلی و معدنی، که قبلا توسط شرایط انجماد مهار می‌شد، به سرعت رشد می‌یابد، در حالی که حرکت زمین همواره می‌تواند باعث آسیب ساختاری به خود مقبره‌ها شود. تهدید این مقبره‌ها از افزایش دما موجب شده تا محافظت از آن‌ها با جدیت بیشتری انجام شود. در حالی که بسیاری از افراد بومی و محافظان میراث قصد دارند تا بدون ایجاد مزاحمت، آن‌ها را برای دفن حفظ کنند، از این رو هنوز مشخص نیست که آیا می‌توان به این نتیجه رسید یا خیر.

افزایش سطح آب از دیگر خطراتی که میراث را تهدید می‌کند افزایش سطح دریا و آب‌های زمینی از دیگر عواملی هستند که تاثیر مستقیم بر بناهای تاریخی می‌گذارند و نباید از کنار آن به راحتی گذشت. به عنوان مثال، ویرانه‌های Kilwa Kisiwani در تانزانیا، از اثر افزایش سطح آب که با از بین رفتن جنگل‌های حرا در جزیره تشدید می‌شود، در معرض خطر قابل توجهی قرار دارند. این بنا در قرن نهم تاسیس شده و تا قرن سیزدهم به یک مرکز تجاری مهم تبدیل شده است. از این رو تلاش‌های مستمر در اینجا برای تقویت دیوار دریایی در محافظت از بنا و ایجاد راهبردهای جایگزین بهره‌وری از زمین برای افزایش حفاظت طبیعی انجام می‌شود. در این میان، در جزیره عید پاک، افزایش سطح دریا و شدت طوفان‌ها، سکوهایی (هاله) که بر روی آن‌ها مجسمه‌های معروف (موای) ایستاده است را از بین می‌برد. چراکه تقریبا تمام این مجسمه‌ها در ساحل هستند. کاملا واضح است که تغییرات آب و هوا تاثیر منفی و بدتری بر روی این بناها و آثار تاریخی می‌گذارد. این آسیب بخشی از منابع باستان‌شناسی از جمله رسوبات باستان‌شناسی زیرسطحی را از بین می‌برد. از بین رفتن این مجسمه‌ها می‌تواند تاثیر منفی قابل‌توجهی بر اقتصاد گردشگری جزیره عید پاک داشته باشد و بر معیشت و تاب‌آوری جزایر اثر بگذارد.

درس‌هایی از میراث سازگار شده با محیط‌زیست در این میان ما می‌توانیم چیزهای زیادی از واکنش برخی جوامع در مورد تهدید چنین مکان‌هایی در مطالعه مقاومت در برابر تغییرات آب و هوا بیاموزیم. در حالی که افزایش طغیان و شرایط شدید آب و هوایی نشان‌دهنده یک چالش قابل‌توجه در سطح جهان است، اما برخی از جوامع ساحلی و رودخانه‌ای قرن‌هاست که با ایجاد شرایط سازگاری، در چنین رویدادهای مشابه زندگی می‌کنند. نمونه خوبی از این سازگاری را می‌توان در جزیره رودخانه ماجولی در برهماپوترا در کشور هند یافت. ماجولی منظره‌ای است که از اهمیت طبیعی و فرهنگی برخوردار است. این جزیره همچنین دارای بیش از 30 صومعه باستانی، معروف به ساتراس‌ها است که مخزن هر دو فرهنگ ملموس و نامشهود است. اما شرایطی برای حفاظت از این میراث ارزشمند در نظر گرفته شده که طی سال‌های گذشته تغییرات سنگین آب و هوایی نتوانسته به آن آسیبی وارد کند. در این‌جا، جاری‌شدن سیل سالانه منجر به فرسایش قابل‌توجه رودخانه و جابجایی بناهای آن شده است که بسیاری از آن‌ها در خارج از اهرم‌های حفاظتی ساخته شده در سال‌های اخیر ایجاد شده است. طی صدها سال، جوامع موجود در ماجولی تکنیک‌های ساختمانی ماژولار و قابل حمل را با استفاده از مواد محلی از جمله ساخت‌‌وساز بر روی استیل ایجاد کرده‌اند. بنابراین در حال حاضر رودخانه و جاری‌شدن سیل سالانه، به بخشی از تجربه روزمره زندگی در ماجولی تبدیل شده که این امر بخشی از جهان‌بینی محلی است.

همچنین سازه‌های ماندگارتر ساتراس نیز از اثر رودخانه مصون نیستند و برخی در طی 300 سال گذشته تا 5 برابر جابه‌جا شده‌اند. اما این مکان‌ها و میراث فرهنگی مرتبط با آن‌ها حفظ شده و حتی تکامل پیدا کرده‌اند. از این رو می‌توان گفت در اینجا یک مهارت ارزشمند زیست‌محیطی رخ داده است. البته باید تاکید داشت که حتی با وجود این سازگاری‌ها، سرعت فعلی تغییرات آب و هوایی بی‌سابقه است و تاثیر آن بر جوامع رودخانه‌ای و ساحلی فاجعه‌بار خواهد بود. با این حال، با درک بهتر مکان‌هایی مانند ماجولی، می‌توان در مورد مقاومت و انطباق با تاثیرات اجتناب‌ناپذیر تغییرات آب و هوا مسائل زیادی آموخت و از آن‌ها بهره‌مند شد.