۵۵آنلاین :
حمله به اماکن فرهنگی چیزی فراتر از نابودکردن آجر و چوب است. حمله به اماکن فرهنگی، حمله به هویت نوع بشر محسوب می‌شود. آثار جنگ و مخاصمه بسیار فراتر از تراژدی‌های ملموس زمان وقوع درگیری و استفاده از سلاح‌هاست. رئیس‌جمهوری آمریکا اخیرا کشورمان را تهدید به هدف قرار دادن نقاط فرهنگی کرده است. رئیس‌جمهوری آمریکا بعد از صدور فرمان ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران و اجرای آن در عراق، درباره اقدام تلافی‌جویانه به ایران هشدار داد و در توییتی نوشت آمریکا ۵۲ مرکز ایرانی ازجمله مکان‌های فرهنگی را در تیررس خود دارد. تهدیدی که هویت ملی و فرهنگ غنی ایران اسلامی را نشانه رفت. اموال فرهنگی که می‌تواند شامل موزه‌ها، بناهای تاریخی یا اماکن باستان‌شناختی باشد، بخشی از هویت انسان‌ها محسوب می‌شود؛ هویتی که در جنگ‌ها نابود می‌شود.
حمله به اماکن فرهنگی چیزی فراتر از ویرانی خانه‌ها و آوار آجر و چوب است. حمله و آتش‌افروزی در اماکن فرهنگی حمله به هویت، حافظه و آینده نوع بشر است. سه‌سال پیش کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در راستای وظیفه ذاتی‌اش در حفاظت از کرامت انسانی غیرنظامیان، در طرحی از ١٧هزار شهروند در ١٦کشور پرسید که مشکل حمله به اماکن مذهبی، تاریخی و بناهای یادبود چیست. به‌طور متوسط حدود ٧٢درصد از پرسش‌شوندگان پاسخ دادند که این کار به باورشان بسیار غلط است. جالب توجه این است که در کشورهایی که درگیر جنگ بودند، حدود ٨٤درصد از سوال‌شوندگان این نظر را داشتند. این پژوهش نشان می‌دهد خواست مردم احترام و حفاظت از اموال تاریخی است و با نظر و عمل برخی دولت‌ها و گروه‌های مسلح متفاوت است. به ظن مردم، سرقت و ویران‌کردن اموال فرهنگی غیرقابل قبول است و به هر نحوی باید جلوی آن گرفته شود. بر اساس قوانین جنگ یا همان حقوق بین‌المللی بشردوستانه، هر مایملک قابل جابه‌جایی یا غیرقابل جابه‌جایی که دارای اهمیت زیادی به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی انسان‌ها باشد، اموال فرهنگی به حساب می‌آید. اموال در صورتی اموال فرهنگی به حساب می‌آیند که دارای ارزش خاصی باشند. در این بین هر مکان یا بنایی نمی‌تواند جزو اموال فرهنگی باشد، اما در این صورت هم آن اموال یا اماکن به‌عنوان اهداف غیرنظامی براساس حقوق بین‌المللی بشردوستانه حمایت می‌شوند.
مسئولیت حفاظت از اموال فرهنگی هنگام جنگ قوانین جنگ، طرفین درگیری‌ها را مکلف به حفاظت و احترام به اموال فرهنگی می‌کند. براساس حقوق بین‌المللی بشردوستانه، حمله به اموال فرهنگی یا استفاده از آنها برای مقاصد نظامی ممنوع است، مگر اینکه ضرورت نظامی قطعی وجود داشته باشد. علاوه بر این طرفین درگیری‌ها نباید اقدام به اشغال، ویرانی یا آسیب عمدی به اموال و اماکن فرهنگی کنند و موظفند از سرقت، غارت یا خرابکاری علیه این اموال و اماکن جلوگیری کنند. به منظور رعایت قوانین کلی مربوط به هدایت درگیری‌ها، طرفین درگیری باید توجه خاصی به جلوگیری از آسیب رساندن به اموال فرهنگی هنگام عملیات جنگی داشته باشند، زیرا حتی آسیب تصادفی به اموال فرهنگی به معنی این است که مردم و جوامع بخشی از هویت خود را از دست می‌دهند. حمایت‌های قانونی از اموال فرهنگی در مخاصمات مسلحانه، در معاهدات بین‌المللی و قوانین عرفی منعکس شده‌اند، ازجمله در کنوانسیون ١٩٤٥ لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه و دو پروتکل آن و نیز پروتکل‌های الحاقی به کنوانسیون‌های ١٩٤٩ ژنو.
حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه حفاظت و احترام به اموال فرهنگی برای بازسازی جوامع پس از پایان مخاصمات مسلحانه ضروری است. کاری که به حفظ کرامت قربانیان، جوامع محلی و جوامع در مقیاس بزرگتر در بلندمدت منتهی خواهد شد. این اموال فرهنگی می‌توانند باعث افزایش تاب‌آوری و کمک به جوامع پس از مخاصمات بشود. جامعه بین‌المللی وظیفه حفاظت از جان و کرامت انسانی غیرنظامیان هنگام جنگ و مخاصمات مسلحانه را به کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ سپرده است. این سازمان هر روز کشورهای بیشتری را تشویق به الحاق به توافقات بین‌المللی برای حفاظت از اموال فرهنگی می‌کند، تا به این ترتیب برای حفاظت از اموال فرهنگی در معرض خطر در مخاصمات مسلحانه گام برداشته باشد.
واکنش یونسکو به تهدید ترامپ تهدید رئیس‌جمهوری آمریکا واکنش یونسکو را به دنبال داشت، به‌طوری که این سازمان اعلام کرد آمریکا پیمان‌های تخریب‌نشدن میراث فرهنگی در جریان نبرد مسلحانه را امضا کرده است. یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد که نظارت بر اماکن تاریخی و فرهنگی جهان را برعهده دارد، گفته است براساس مفاد کنوانسیون‌های ۱۹۵۴ و ۱۹۷۲ کشورهای امضاکننده نباید مرتکب اقدام عمدی برای آسیب‌زدن به میراث فرهنگی و طبیعی در خاک کشورهای امضاکننده دیگر شوند. این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد تأکید کرده که آمریکا و ایران هر دو این کنوانسیون‌ها را امضا کرده‌اند. واکنش یونسکو را اودره آزوله، دبیرکل آن در دیدار با احمد جلالی نماینده ایران در این سازمان بیان کرده است. ایران پیشتر گفته بود که در ارتباط با توییت تهدیدآمیز ترامپ به یونسکو شکایت خواهد کرد. تهدید دونالد ترامپ به هدف گرفتن اماکن فرهنگی موجی از انتقاد را در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته است. بسیاری چنین تهدیدی را با اقدامات داعش در تخریب مراکز تاریخی و فرهنگی عراق و سوریه مقایسه کردند. گروهی از کاربران هم از توییتر خواستند این توییت ترامپ را به دلیل تهدیدآمیزبودن حذف کند. سیاستمداران و چهره‌های سرشناس هم به این تهدید ترامپ واکنش‌های عمدتا منفی داشته‌اند. سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا گفته کنوانسیون‌های بین‌المللی تخریب میراث فرهنگی را ممنوع کرده است و بریتانیا از چنین اقداماتی حمایت نخواهد کرد. جالب است که در مراسم اهدای جوایز سینمایی و تلویزیونی گلدن‌گلوب در لس‌آنجلس پاتریشیا آرکت، بازیگر هالیوود بشدت از رئیس‌جمهوری آمریکا انتقاد کرد: «آمریکا در آستانه جنگ است و رئیس‌جمهوری در توییتر تهدید می‌کند که ۵۲ نقطه ازجمله مراکز فرهنگی را هدف قرار خواهد داد... جوانان (سربازان آمریکایی) جان‌شان را به خطر می‌اندازند و به آن سوی جهان می‌روند و مردم (ایران) نمی‌دانند که آیا بمب بر سر فرزندان‌شان خواهد افتاد یا نه.»
بیانیه مشترک دو نهاد بین‌المللی فرهنگی در تقبیح تهدید ترامپ در پی تهدید ترامپ مبنی بر حمله به مراکز فرهنگی ایران دو نهاد ایکوم و ایکوموس جهانی بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند. شورای بین‌المللی موزه‌ها و شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های تاریخی با انتشار بیانیه مشترکی تصریح کردند که همواره میراث فرهنگی به منظور تأمین مالی جنگ یا تأثیر بر هویت و اعتمادبه‌نفس دشمنان غارت شده یا به عمد نابود شده است. موزه‌ها و همچنین اماکن فرهنگی در بسیاری از کشورهای جهان تحت تأثیر قرار می‌گیرند. شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM) و شورای بین‌المللی بناها و اماکن (ICOMOS) به‌عنوان نمایندگان جامعه میراث در جهان بسیار نگران این تحول به‌ویژه تحولات اخیر هستند. ایکوم و ایکوموس در بیانیه مذکور تأکید کرده‌اند که «خسارت به میراث فرهنگی متعلق به هر قوم به معنای آسیب‌رساندن به میراث فرهنگی همه بشریت است.» این دو نهاد بین‌المللی یادآور شده‌اند که هدایت حملات غیرقانونی علیه سایت‌ها و ساختمان‌های اختصاص داده شده به مذهب، آموزش، هنر، علم یا اهداف خیرخواهانه یا بناهای تاریخی ممکن است تحت شرایط خاص و مطابق با قوانین بین‌الملل تشکیل شود. یک جنایات جنگی را قانون و عاملان چنین حملاتی را باید محاکمه کرد.
دغدغه فعال حوزه میراث فرهنگی در مورد تهدید نظامی اماکن فرهنگی میراث فرهنگی هم تشکیلاتی مانند هلال‌احمر داشته باشد
یک فعال میراث فرهنگی به دنبال تهدید رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر در تیررس بودن اماکن فرهنگی کشور ما، بر لزوم ایجاد تشکیلات کمیته بین‌المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی در زمان جنگ و بحران با تشکیلاتی همچون صلیب‌سرخ یا هلال‌احمر تأکید کرد. به گزارش ایسنا، مجدالدین رحیمی، کارشناس حوزه میراث فرهنگی در متنی نوشت: «میراث فرهنگی دامنه وسیعی دارد که به‌طورکلی می‌توان در دو بحث میراث مادی و میراث معنوی بدان پرداخت. میراث مادی دارای دامنه متنوعی از آثار منقول و غیرمنقول است. میراث معنوی ریشه در رفتار، فرهنگ، باور و ... انسان‌ها دارد. توجه به میراث فرهنگی دو بُعد دارد، یک بُعد اجتماعی و مردمی و دوم بُعد حاکمیتی است. سردمداران و مسئولان حاکم باتوجه به قوانین و مقررات و کنوانسیون‌ها، ملزم به حفظ، نگهداری و معرفی میراث فرهنگی هستند. مردم نیز به‌عنوان امانت‌داران و بهره‌برداران از میراث فرهنگی نقش قابل توجهی در حفاظت، پاسداشت و معرفی میراث فرهنگی دارند. در گذر زمان رفتارهایی که با میراث فرهنگی شده دارای شواهدی است که سند گویای خیلی از واقعیت‌هاست. جامعه جهانی در یک هم‌اندیشی به این تفاهم رسیده‌اند که در زمان وقوع جنگ میراث فرهنگی را در امان نگاه دارند. این تصمیم تحت عنوان کنوانسیون بین‌المللی ١٩٥٤ لاهه در مورد حفاظت از میراث فرهنگی در زمان جنگ تدوین شد و به تأیید و تصویب بسیاری از کشورها رسید. نکته قابل تأمل در تحولات اخیر خاورمیانه بی‌توجهی به این مقوله مهم است. تخریب آثار تاریخی و میراث فرهنگی افغانستان، عراق، سوریه و یمن طی جنگ‌های اخیر بیانگر توجه نکردن با این کنوانسیون بین‌المللی است. متاسفانه همان‌گونه که داعش و گروه‌های تروریستی اقدام به تخریب میراث فرهنگی می‌کردند شاهد آن هستیم رئیس‌جمهوری آمریکا نیز تهدید به تخریب آثار فرهنگی را به زبان می‌آورد. ضرورت دارد سازمان ملل تأثیرات رفتارهای تخریبی در میراث فرهنگی کشورها را با اهمیت بیشتری مورد توجه قرار دهد. عاملان، کشورهای خاطی و حکومت‌های ناقض کنوانسیون بین‌المللی لاهه باید مورد مواخذه و تنبیه جامعه جهانی قرار گیرند. تلاش برای حفاظت و حمایت از میراث فرهنگی در زمان جنگ با اعتبارات بین‌المللی امری لازم و ضروری است. پیشنهاد ما به‌عنوان جامعه فعال در حوزه میراث‌فرهنگی، ایجاد تشکیلات کمیته بین‌المللی برای حفاظت از میراث فرهنگی در زمان جنگ و بحران با تشکیلاتی همچون صلیب‌سرخ یا جمعیت هلال‌احمر است.»
سه‌سال پیش کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در راستای وظیفه ذاتی‌اش در حفاظت از کرامت انسانی غیرنظامیان، در طرحی از ١٧هزار شهروند در ١٦کشور پرسید که مشکل حمله به اماکن مذهبی، تاریخی و بناهای یادبود چیست. به‌طور متوسط حدود ٧٢درصد از پرسش‌شوندگان پاسخ دادند که این کار به باورشان بسیار غلط است. جالب توجه این است که در کشورهایی که درگیر جنگ بودند، حدود ٨٤درصد از سوال‌شوندگان این نظر را داشتند. این پژوهش نشان می‌دهد خواست مردم احترام و حفاظت از اموال تاریخی است و با نظر و عمل برخی دولت‌ها و گروه‌های مسلح متفاوت است
منبع : شهروند
دیدگاه تان را بنویسید