پهباد ناخوانده، غافلگیری دشمن، تغییر مبادلات منطقه ای

۵۵آنلاین :

معین حافظی زاده؛ پژوهشگر علوم سیاسی

بامداد ۲۰ ژوئن سال ۲۰۱۹ (۳۰ خرداد) پهپاد آمریکایی گلوبال هاوک ظاهرا از امارات به قصد اعمال جاسوسی به پرواز در فراز آسمان ایران درمی آید‌. این پهباد ساعت ۴ دقیقه بامداد شروع به پرواز و در حدود ساعت ۴ در نزدیکی خاک ایران توسط پدافند سوم خرداد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سرنگون میشود.

این پهباد یقینا برای جاسوسی وارد خاک سرزمینی ایران شده است و نمیتوان انگیزه دیگری برای حضور پهبادی با این امکانات و تعلق به کشور ایالات متحده در خاک ایران متصور شد. حال با صرف نظر از نیت پلید آمریکا از این عمل خود، این کار میتواند زمینه های گوناگونی برای تحلیل و واکنشهای متقابل میان دو کشور و جوامع بین المللی را فراهم کند. عملی که میتواند پتانسیل تنش های بسیار فاجعه آمیز و سخت را از سوی هر دو طرف و مجامع بین المللی را داشته باشد.

پهباد گلوبال هاوک چیست؟

نورثروپ گرومن آر کیو-۴ گلوبال هاوک (به انگلیسی: RQ-4 global Hawk) پهپاد ساخت شرکت نورثروپ گرومن است که توسط نیروی هوایی ایالات متحده و نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان یک هواپیمای شناسایی کار برده می‌شود. این پهپاد به نام گلوبال هاوک نیز شناخته می‌شود. این نام‌گذاری از سوی گروه نگهداری این پهپاد به سبب زمان درازی که در روی زمین بابت نگهداری از آن صرف می‌شود انجام شده‌است. این پهپاد حدود ۱۴ تن وزن دارد و یکی از پهپاد های رادار گریز و مخفی است که در عملیات های جاسوسی به کار میرود همچنین توانایی تصویر برداری از فاصله ۷۰ کیلومتری دارد که حاکی از فناوری پیشرفته و منحصر به فرد آن است. هزینه ساخت و نگه داری این پهپاد چیزی در حدود ۲۰۰ میلیون دلار معادل سه برابر بودجه سپاه قدس ایران است!!!

اما این کار از سوی ایالات متحده آمریکا چه چیزی را نشان میدهد و چه ثمرات و واکنش هایی خواهد داشت؟

آمریکا به گفته ترامپ و کاخ سفید به دنبال منافع خود در خاورمیانه است. در همین راستا در چند وقت اخیر به دنبال بهانه ای برای نزدیکی به ایران به عنوان مهمترین بازیگر منطقه ای است. این نزدیکی در چند وقت گذشته به صورت مسالمت آمیز و دعوت به مذاکره بود. اما اکنون پس از بی نتیجه ماندن راه مذاکره، آمریکا دست به بد جلوه دادن چهره ایران در مجامع بین المللی است‌. نمونه اخیر آن مقصر دانستن ایران در قضیه حمله به نفت کش های ژاپنی آن هم در زمان حضور شینزو آبه در ایران بود که نماد بارز تخریب چهره ایران در جهان است که در دیپلماسی ایران هرگز چنین چیزی امکان رخ داد ندارد. اکنون نیز با سرنگونی پهباد فوق پیشرفته آمریکایی، تهدیدات علیه ایران و کری خوانی های نامربوط در مورد ایران از سر گرفته شده است.

به لحاظ حقوق بین الملل هر شی خارجی ای از جمله هواپیما، خودرو، کشتی و مانند آنها بدون اجازه وارد آب های سرزمینی، خاک و فضای جوی یک کشور شود، دفاع در برابر آن مشروع است. ماهیت پهپاد های این چنینی مشخص و بلاشک جاسوسی است. اینکه ایران در مقابل جاسوسی نیرو های خارجی دست به دفاع و انهدام پهپاد زده است امری طبیعی و مقبول است. در واقع با اصرار آمریکا بر سر این موضوع که در آب های بین المللی این اتفاق افتاده است به زبان ساده زورگویی و عدم تقبل اشتباه از سوی این کشور است. این عمل نقض بارز و آشکار قوانین بین المللی است. همواره آمریکا ایران را به نقض قوانین بین المللی محکوم کرده، اکنون خود بزرگترین ناقض، آن هم به قصد جاسوسی است. نکته قابل توجه این است که با وجود روشنی در اشتباه بودن این کار، ایران را مقصر قضیه ای میدانند که در هیچ کدام از قوانین بین المللی مذموم نیست.

در مورد نتایج این عمل، واکنشهای متفاوتی از جای جای جهان به گوش میرسد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند ترامپ و کابینه آمریکا با این عمل تمامی مبادلات را برهم زده است و با توجه به توان نظامی ایران در این امر که نشان دهنده تکنولوژی پیشرفته و خود ساخته ایران است، ترامپ کمی از مواضع خود مجبور به عقب نشینی باشد. در واقع این واکنش نشان میدهد که ترامپ عملا نمیتواند دست به کار بزرگی در منطقه بزند. واکنشهای دوگانه در آمریکا و همچنین توان فوق العاده نظامی ایران در سرنگونی پهپاد، دولت آمریکا را در خصوص امکان فعالیت های نظامی را در ایران محتاج به ارزیابی مجدد خواهد کرد‌.

ترامپ در حال حاضر وجهه مناسبی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده ندارد‌. همچنین با خروج از برجام چهره خوب و متعهدی از خود و آمریکا نشان نداده است و به تبع آن مجامع بین المللی و اتحادیه اروپا را نیز از دست داده است. این عمل ممکن است تنش ها را میان دو کشور افزایش دهد اما نیاز مبرم به تجدید نظر در خصوص فعالیت نظامی در ایران با توجه به نکته های ذکر شده، احساس میشود.

واکنشهای دوگانه در خصوص اقدامات ترامپ به خوبی در بیانیه ها و واکنشهای توییتری دو طرف جمهوری خواه و دموکرات در آمریکا کاملا مشخص است.

بیانیه جمهوری خواهان آمریکا:

بیانیه‌ی رهبر جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان کوین مک‌کارتی و اعضای رده‌بالای جمهوری‌خواه کمیته‌های مجلس، نماینده مایکا مک‌کال (کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان)، دوین نونز (کمیته اطلاعات مجلس)، مک تورنبری (کمیته نیروهای مسلح مجلس)، بیانیه‌ی زیر را پس از جلسه‌شان در کاخ سفید به دنبال افزایش خشونت ایران منتشر کردند:

«ایران به طور مستقیم به دارایی ایالات محتده در آب‌های بین‌المللی حمله کرد.

این حرکت تحریک‌آمیز دو هفته پس از حمله‌شان به دو نفت‌کش تجاری و تخریب آن در آب‌های بین‌المللی اتفاق می‌افتد.

باید راه حساب‌شده‌ای برای پاسخ به این حرکات باشد. رییس‌جمهور ترامپ و تیم امنیت ملی‌ش با چشمان باز موقعیت و آن‌چه که باید در پاسخ به خشونت افزایش‌یافته‌ی ایرانیان دهند را دنبال می‌کنند.

در کنگره، آماده‌ایم که مردان و زنان یونیفرم‌پوش، کشور و متحدینمان در منطقه را حمایت کنیم. »

تیم کین، سناتور آمریکایی:

فاجعه است که آمریکا یک توافق دیپلماتیک را پاره کند و بعد نگاهش به نظامیان ما باشد و به آنها بگوید باید وارد جنگی دیگر شوید.

الیزابت وارن، نماینده سنا و کاندید دموکرات برای انتخابات ۲۰۲۰:

ترامپ این بحران را بالاآورد، و سیاست خارجی بی‌ملاحظه‌ی توییتری‌ش فقط وضع را بدتر کرده‌است. من در لایحه‌ای قانونی همکاری کرده‌ام که از جنگ با ایران جلوگیری می‌کند.

ما نیاز داریم تنش‌زدایی کنیم، و اجازه ندهیم جنگ طلبان این کابینه ما را به یک جنگ بکشانند.

نه به جنگ با ایران

فاکس نیوز:

منظور ترامپ از توئیت «ایران اشتباه بزرگی مرتکب شد» تهدید ایران به اقدام تلافی‌جویانه نظامی نبوده است.

او ظاهراً قصد داشته این را بگوید که پهپاد آمریکا به صورت اتفاقی توسط ایران هدف قرار گرفته است.

توئیت اشتباه ترامپ می‌توانست باعث خطای محاسباتی مرگبار شود.

حال ترامپ با این کار خود و سعی در مقصر نشان دادن ایران آن هم به زور و نه با منطق و مستندات، وجهه او را بیش از پیش تخریب کرده است. خروج از برجام نیز امکان اعتماد دوباره به مذاکرات را از بین برده است. گزینه نظامی نیز با توجه به آنچه گفته شد و توانایی نظامی ایران و دوگانگی در داخل ایالات متحده، عملا نیازمند محاسبات جدید و ارزیابی های دوباره و پیچیده است. اعضای دیگر برجام نیز خواهان تشکیل جلسه برای حفظ امنیت ایران در ۲۸ ژوئن (۶ تیرماه) در وین شده اند. علاوه بر این روسیه نیز با واکنش خود تنش در منطقه و با ایران را فاجعه بار خوانده است.

جمهوری اسلامی ایران نیز توسط وزات خارجه در صدد شکایت و پیگیری از طریق سازمان ملل متحد است.

تمامی این گفته به خوبی نشان میدهد که ترامپ با اعمال متناقض و متضاد خود عملا راهی را در پس و پیش خود در رابطه با ایران نمیبیند و این یکی از اشتباهات بزرگ وی در این زمینه است. اقداماتی که بوی فاجعه میدهند. حال باید منتظر بود و دید که در نهایت تنش های میان دو کشور چگونه و به چه طریقی حل و فصل خواهد شد...