جدال بر سر حق مجلس برای عزل حقوقدانان شورای نگهبان

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی طرح اصلاح قانون آیین نامه داخلی درباره نحوه معرفی حقوقدانان شورای نگهبان مصوب کردند که چنانچه اعضای حقوقدان شورای نگهبان به عنوان منتخبان مجلس در طول تصدی مسئولیت، فاقد شرایط قانونی برای ادامه کار در منصب خود شوند، ادامه مسئولیت آنان با اعتراض ۲۵ تن از نمایندگان مجلس در هیاتی خاص رسیدگی می‌شود و مجلس اجازه عزل آنها را پیدا می کند.

این طرح که از سوی محمد جواد فتحی از نمایندگان حقوقدان مجلس ارائه شده بود. او در جریان بررسی طرح الحاق یک ماده به قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با ارائه یک پیشنهاد الحاقی به ماده یک این طرح گفت: در ماده ۲۴ آیین نامه داخلی مجلس آمده است که کسانی که توسط نمایندگان مجلس انتخاب می‌شوند برای نظارت یا عضویت در مجامع و شوراهای و به طور کلی منتخبان اعم از رییس مجلس یا اعضای هیات رییسه، اگر در وظایف قانونی خود تعلل کرده و سستی ورزیدند به موجب این ماده، ۲۵ نفر از نمایندگان حق دارند نسبت به این افراد و منصبی که اشغال کرده اند اعتراض کنند و موضوع در کمیسیونی که در ماده ۲۴ سازوکار آن مشخص شده است،  بررسی و تعیین تکلیف شود.

اگر حقوقدان شورای نگهبان آلزایمر گرفت تکلیف چیست؟

او با بیان اینکه حقوقدانان شورای نگهبان منتخب مجلس از جمله این افراد هستند، خاطرنشان کرد: اگر در طول دوره ای که ما به این اعضا رای دادیم اتفاقی بیفتد و مثلا عضوی دچار آلزایمر شود، قدرت انطباق مصوبات مجلس با قانون اساسی را ندارد، در اینجا تکلیف چیست؛ در مورد فقها منصوب مقام معظم رهبری هستند و عزل آن با رهبری است، اما اگر حقوقدانان فاقد شرایط شوند، تکلیف چیست.

نماینده اصلاح طلب مجلس تاکید کرد: پیشنهاد شده است طبق ماده ۲۴ آیین نامه آن عضو حقوقدان شورای نگهبان که در مدت تصدی مسئولیت فاقد شرایط قانونی شده است توسط ۲۵ تن از نمایندگان مجلس حق اعتراض  برای ادامه کار او وجود داشته باشد و موضوع به هیاتی که در ماده ۲۴ سازوکار آن آمده است، رسیدگی شود و ما در جریان این اصلاح، این خلاء قانونی را اصلاح کنیم. 

فتحی تلویحا حقوقدانان فعلی شورای نگهبان را مخاطب قرار داد و گفت: مطمئنم نسبت به اعضای فعلی حقوقدان شورای نگهبان این اتفاق نمی‌افتد و با همه ایراداتی که از حیث سیاسی با این دوستان داریم اما آنها را افراد صالحی می‌دانیم.

آیا به اجتهاد حقوقدان اعتراض دارید؟

در ادامه تریبون علیرضا سلیمی نماینده نزدیک به جبهه پایداری در مخالفت با این پیشنهاد باز شد که گفت: پیشنهاد شما در راستای اجرای اصل ۹۴ یا اصل ۹۹ است؛ پیشنهاد شما ابهام دارد در اصل ۹۴ بحث این است که مصوبات مجلس باید به شورای نگهبان ارسال شود در آنجا انطباق این مصوبات با موازین اسلام و قانونی بررسی شود. این اعتراض آیا در ارتباط با این اصل است یا خیر.

وی افزود: مباحث حقوقی اجتهادی است، شما آیا به اجتهاد یک حقوقدان اعتراض دارید؛ مفهوم اعتراض در این جا معنا ندارد، شما آیا به اجتهاد یک نفر اعتراض دارید، یا در اجرای اصل ۹۹ و بحث نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، خبرگان رهبری و ریاست جمهوری است.

شان حقوقدان اجل از مسائل اخلاقی است اما...

محمود صادقی اما از موافقان این پیشنهاد بود که گفت: این پیشنهاد و ماده ابهام ندارد و به اصل ۹۴ مربوط نیست و به نحوه ایفای وظایف مرتبط است اگر حوه ایفای وظایف آنان محل ایراد باشد صلاحیت‌آنان همانند اعضای هیات رییسه می تواند مورد اعتراض باشد و رسیدگی شود.

نماینده تهران گفت: در حالی که برخی مخالفان اشاره کردند شورای نگهبان جایگاه ویژه دارد درحالیکه اعتبار مجلس به وجود شورای نگهبان است اما مجلس هم در انتخاب نیمی از حقوقدانان دخالت دارد و از دو جهت انطباق با شرع مربوط به فقها و انطباق با قانون اساسی مربوط به حقوقدانان صلاحیت دارد.

صادقی با بیان اینکه هر جا در قانون اساسی به اشخاص و مردم حق انتخاب داده‌ایم حق نظارت برای منتخبان قائل شده‌ایم، گفت: چنانکه در مورد وزرا نمایندگان حق سوال و استیضاح دارند. ماده ۲۴ مورد به ایفای وظایف است اگر از لحاظ جسمی و ذهنی مشکل پیدا کنند- البته شان حقوقدانان شورای نگهبان اجل است که از حیث اخلاقی مشکل پیدا کنند اما انسان جایز الخطا است.

صادقی تاکید کرد: بعضی مخالفان درست به مفاد این طرح توجه نمی‌کنند و فکر می‌کنند که این طرح با حق رییس قوه قضاییه در تضاد است در حالی که در مورد اخیر رییس قوه قضاییه از انصراف یکی از حقوقدانان بی‌خبر بود.