«دیپلماسی بولدوزری» پومپئو / فعال کردن مکانیزم ماشه؟ چنین حقی برای آمریکا وجود ندارد

ابتسام عازم در العربی الجدید نوشت: پنجشنبه گذشته زمانی که روزنامه نگاران از سفیر روسیه در سازمان ملل در خصوص موضع کشورش در مورد اقدام آمریکا برای بازگشت تحریم های شورای امنیت علیه ایران سوال کردند، پاسخ وی این بود:« فعال کردن مکانیزم ماشه؟ چنین حقی برای آمریکا وجود ندارد.»

در ادامه این مطلب آمده است: آنچه سفیر روسیه به صورت علنی گفت، پاسخ حداقل چهار نفر از دیپلماتهای رده بالا از جمله سفرای برخی دولتهای حاضر در شورای امنیت، در گفتگو با العربی الجدید است، که خواستند نامشان افشا نشود.

از نظر بسیاری از دولتها، بازگشت تحریمهای ایران و فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا، ممکن نیست، به این دلیل که واشنگتن رسما از توافق هسته ای با ایران خارج شده است. اغلب دولتها تلاش می کنند طی اظهاراتی غیر رسمی، مواضع خود در این باره را روشن کنند، بویژه آنکه دولتهای اروپایی نیز در این زمینه وارد نبردهای رسانه ای با طرف آمریکایی شده اند.

در همین رابطه، پمپئو در جریان یک نشست مطبوعاتی در سازمان ملل در نیویورک، گفت:«دوستان ما در آلمان و فرانسه و انگلیس، طی صحبتهایی به ما گفته اند که خواهان رفع تحریمهای تسلیحاتی ایران نیستند، اما هیچ جایگزین و راه حلی برای ان ارائه نمی دهند. ایالات متحده به تنهایی در این باره شجاعانه عمل کرده و خواستار بازگشت تحریمهای ایران شده است. اما هم پیمانان غربی ما به جای حمایت، کنار آیات الله ها ایستاده اند و این اقدام آنها، تعدادی از ملتهای منطقه از جمله عراق، یمن و لبنان و سوریه را در معرض خطر قرار می دهد.»

دیپلماسی واشنگتن در قبال پرونده ایران و تمام دولتهایی که با آمریکا همراه نیستند را می توان «دیپلماسی بولدوزری» نامید. طرف آمریکایی می خواهد دیدگاه خود را به همه تحمیل کند، از جمله به نزدیکترین هم پیمانانش یعنی دولتهای اروپایی. دولت ترامپ و جنگ طلبان همراه او، که برایان هوک هم در بین انهاست، به دنبال به تسلیم واداشتن ایران از طریق اعمال فشارهای شدید و همچنین، بازگشت تحریمهای بین المللی علیه این کشور و حتی وارد کردن آن به جنگی فراگیر هستند. اما این سیاستها و تحریمهای بین المللی، که چند دهه پابرجا بود، نه تنها منجر به تضعی عناصر قدرت در ایران یا کاهش نفوذش در منطقه نشد، بلکه نتیجه ای کاملا برعکس داشت.

طرف آمریکایی به جای تلاش برای رسیدن به راه حل میانه ای با هم پیمانان اروپایی خود، تلاش می کند خود را تنها دولتی نشان دهد که خواهان ادامه تحریمهای تسلیحاتی ایران و محدود شدن توان موشکی اش است. آمریکایی ها برای اثبات این مهم، مخالفت تمام دولتها با طرح خود علیه ایران، به جز جمهوری دومنیکن را مثال می زنند.

در این میان، تعدادی از منابع غربی بلند پایه در شورای امنیت که خواستند نامشان فاش نشود، تاکید می کنند که طرف آمریکایی در حالی پیش نویس طرح خود علیه ایران را تنظیم می کرد که هیچ امادگی برای ارائه راه حل میانه نشان نمی داد. همچنین طرف اروپایی تا حدی تمایل خود برای ادامه تحریمهای تسلیحاتی ایران را نشان داد، اما تلاش کرد در نهایت ساز و کاری ارائه دهد که هر دو طرف روسیه و آمریکا را راضی کند. در این شرایط، آمریکایی ها در جریان مذاکره بر سر پیش نویس طرح خود، اعلام کردند که اگر شورای امنیت به تصمیم آنها در مورد ایران توجه نکند، مکانیسم ماشه را فعال می کند.

برایان هوک در گفتگو با العربی الجدید رسما اعلام کرد که هیچ یک از دولتهای اروپایی یا دیگر دولتها، درخواست یا پیشنهادی برای تمدید تحریمها علیه ایران حتی برای مدتی محدود، نداشته اند. با این حال، بیانیه سه دولت عضو شورای امنیت، یعنی فرانسه، المان و بریتانیا، نشان دهنده موافقت این دولتها با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است، هر چند که این دولتها اعتقادی به «دیپلماسی بولدوزر» ندارند و علیرغم برخی انتقاداتی که به ایران دارند، مخالف تهدیدات آمریکا علیه آن هستند.

برخی تحلیلگران در این باره هشدار می دهند که اقدام اخیر آمریکا، از چارچوب توافق هسته ای با ایران نیز فراتر رفته و بر تمام توافق های آینده با هر دولت دیگری نظیر کره شمالی تاثیر بگذارد. شاید سوالی که در این جا مطرح می شود، مربوط به تاثیر منفی این موضوع بر اعتماد به عملیات مذاکره و گفتگو در خصوص پرونده های مهم باشد. اقدامات آمریکا باعث ایجاد نوعی بی اعتمادی در سطح دیپلماسی بین المللی در بین طرفهای مختلف می شود، همانطور که در دوره ریاست ترامپ، بحرانهای متعددی در این زمینه ایجاد شده است.

بیانیه دولتهای اروپایی، بیانگر پایبندی آنها به برجام، با وچود چالش هایی که آمریکا برای ان ایجاد می کند، است. اما به نظر می رسد لازم است موضوع عدم پایبندی ایران به برخی برندهای برجام، طی نشستی با حضور دولتهای حاضر در این توافق، که به زودی در وین برگزار می شود، حل شده و از ساز و کار موثری برای حل اختلافات استفاده شود. به نحوی که سه دولت اروپایی با عمل به تعهدات خود در برجام، ایران را تشویق به بازگشت به اجرای تمام بندهای آن کنند.

لازم به ذکر است که 13 عضو شورای امنیت، طی بیانیه های رسمی، مخالفت خود با موضع امریکا را اعلام نموده و تصریح کردند که درخواست ترامپ برای بازگشت تحریمهای ایران، هیچ اساس قانونی ندارد، به این دلیل که ایالات متحده دیگر عضو توافق هسته ای نیست.