وزیر اقتصاد: اینکه بنگاه‌های ما الان دچار قطعی برق شده‌اند، رکود اقتصادی ایجاد می‌کند

اقدام دوّم اقداماتی از جنس پدافند غیرعامل بود، به طوری که ما در طیّ این حمله‌هایی که داشت صورت می‌گرفت ــ چه حمله‌‌های نظامی و چه حمله‌های سایبری ــ بتوانیم برای کشور و بخش‌های اقتصادی کشور مصونیّت ایجاد بکنیم که در این زمینه نیز اقدامات امنیّتی و در واقع تأمین امنیّت سایبری قابل توجّهی صورت گرفت. حتّی بعد از اینکه آن اتّفاق ناگوار برای بانک سپه افتاد و متأسّفانه بانک سپه و یکی دو تا از بانک‌های دیگر ما از مدار خارج شد، تلاش‌های شبانه‌روزی توسّط اعضای خود بانک و بقیّه‌ی نهادهای درگیر صورت گرفت تا بتوانند هر‌چه سریع‌تر فعّالیّت بانک را به حالت اوّلیّه برگردانند. بنابراین، در تمام مجموعه‌ی وزارت اقتصاد و زیرمجموعه‌ها و سازمان‌های تابعه ــ از اداره‌ی مالیّات گرفته تا گمرک و مناطق آزاد و سایر مجموعه‌ی شبکه‌ی بانکی ــ همه بسیج شده بودند که با حمله‌های سایبری‌ای که اتّفاق می‌افتاد مقابله کنند و همین‌طور ضعف‌های احتمالی‌ای را که وجود داشت بپوشانند.

 

یکی از استراتژی‌هایی که از همان ابتدا با همه‌ی همکاران جدیدمان در وزارت اقتصاد مطرح کردیم، این بود که ما باید تلاش بکنیم این تهدیدی که به وجود آمده و این شرایط بحرانی‌ای را که به وجود آمده تبدیل به فرصت بکنیم. بنابراین، بعضاً آسیب‌های بلندمدّتی داشتیم و مشکلات مزمن و طولانی‌مدّتی وجود داشت ــ چه در حوزه‌های امنیّت سایبری و چه در مسائل دیگر ــ که با این نگاه تلاش شد این‌ها را تبدیل به فرصت کنیم و تغییرات جدّی و اساسی‌ای را بتوانیم رقم بزنیم که بحمدالله در خیلی از موارد این اتّفاق افتاد و خدا را شکر، ماحصل این‌گونه بود که این آسیب‌ها برطرف شد و آن خدماتی که به مردم داده می‌شد، با کیفیّت بهتری ارائه شد.

 

البتّه یک سری اقدامات دیگر هم در راستای همین پدافند غیرعامل انجام شد. یک بُعد از خطراتی که متوجّه ما بود، خطر حمله‌های نظامی به انبارها و گمرکات کشور بود؛ لذا یک هماهنگی دسته‌جمعی بین نهادها و سازمان‌ها و وزارتخانه‌های داخل دولت شکل گرفت و همه بسیج شدند و با هماهنگی با همدیگر، این اتّفاق بزرگ را رقم زدند که ما ظرف بازه‌ی دوازده روز، خروج کالا از گمرکات را توانستیم به‌سرعت رقم بزنیم که نسبت به مدّت مشابه قبلش، تقریباً دو برابر حجم کالا را ما توانستیم خارج بکنیم تا مایحتاج و کالاهای اساسی مردم به دست آن‌ها برسد. از سوی دیگر، فعّالیّت گمرک و همچنین فعّالیّت تمام دستگاه‌هایی که باید می‌آمدند نظارت می‌کردند، حتّی شعبه‌های بانکی، بیست‌وچهار‌ساعته شد. تعداد خط‌های ورود و خروج نیز چند برابر شد تا این انتقال کالاهای اساسی اتّفاق بیفتد. بنادر خشک ــ که همیشه آرزوی گمرک ما بود ــ الحمدلله محقّق شد. یک اقدام دیگر نیز استفاده از انبارهای اختصاصی و تخصّصی بود. این‌ها همه از جمله‌ی مواردی بود که مدّت‌های طولانی دوست داشتیم در دستور کار قرار بگیرد و محقّق بشود که به لطف خدا این اتّفاق افتاد.

 

این‌ها از جنس اقدامات مربوط به پدافند غیرعامل بود که با توجّه به شوک‌هایی که احتمال می‌دادیم اتّفاق بیفتد، در دستور کار قرار گرفت تا از قبل  فکر کرده باشیم و بتوانیم جلوی آسیب را بگیریم. مضافاً اینکه سناریوهای محتملی را که پیش روی کشور بود طرّاحی کردیم و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کردیم که بدانیم تحت هر شرایطی چه کاری باید صورت بگیرد. این‌ها مجموعه‌ی اقداماتی بود که در ذیل حوزه‌ی وزارت اقتصاد قابل تعریف بود.

 

 

* در مورد اقداماتی که در درون وزارت اقتصاد انجام شد، توضیحاتی ارائه کردید. خوب است با توجه به اینکه وزارت اقتصاد و دارایی نسبت به اداره‌ی کل اقتصاد کشور هم مسئولیت دارد، در مورد اقدامات اقتصادی دولت در میانه‌ی جنگ تحمیلی اخیر هم توضیح دهید. 

 

* بله؛ وزارت امور اقتصادی و دارایی نسبت به اداره‌ی اقتصاد کلّ کشور هم مسئولیّت دارد؛ از این جهت، ما برای برطرف کردن آسیب‌های وضعیّت کلّی اقتصاد نیز یک سری برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی را شروع کردیم. خب در آن ایّام، ما گروه‌های مختلفی از کسبه، اصناف و حتّی صنایع، کارخانجات تولیدی و صنایع کوچک، بزرگ و متوسّط را داشتیم که فعّالیّت‌های این‌ها بعضاً‌ متوقّف شده بود. حالا یا به دلیل مسافرت‌های جدّی‌ای که اتّفاق افتاده بود تقاضا کاهش پیدا کرده بود، یا به دلایل مختلف مانند ترسی که ممکن بود مردم داشته باشند تقاضای خیلی از کالاها کاهش پیدا کرده بود؛ خب معنی‌اش این بود که خیلی از تولیدکنندگان یا بخش‌های خدماتی کشور، کاهش تقاضای شدید داشتند و در نتیجه درآمد نداشتند و در آخر ماه به لحاظ پرداخت‌ها به کارگرها و کارمندهایشان، به لحاظ پرداخت حقّ بیمه‌هایشان و حتّی پرداخت مالیّات، دچار آسیب جدّی می‌شدند. ما آن زمان، ‌ انواع و اقسام تودیع‌های مالیّاتی را داشتیم یا خیلی افراد در آن شرایط نمی‌توانستند چک‌هایشان را پاس کنند یا حتّی به خاطر شرایط امنیّتی ممکن بود اصلاً نتوانند به سمت بانک بروند که بخواهند چکشان را پاس بکنند. خلاصه، شرایط خیلی خاصّی پیش آمده بود و چه در همان دوره‌ی دوازده‌روزه، چه تا چند روز بعدش، وضعیت کلّ اقتصاد در یک وضع ناپایداری قرار گرفته بود. از این رو با سیاست‌ها و تدبیرهایی که اتّخاذ شد و با اختیاراتی که از طرف آقای رئیس‌جمهور به وزرا و استاندارها تفویض شده بود ــ که حالا توضیحش را عرض خواهم کرد ــ خوشبختانه توانستیم اقدامات قابل توجّهی را در آن بازه‌ی زمانی رقم بزنیم که ادامه هم دارد.

 

یک بخش از این اقدامات مربوط به بحث چک‌های برگشتی بود که جریمه‌ها و مجازات‌هایی که در این زمینه به طور معمول وجود داشت، برداشته شد. در خصوص مالیّات، تقسیط‌هایی که باید اتّفاق می‌افتاد انجام شد. همچنین، یک سری مواعید مالیّاتی هست که طبق قانون، افراد باید مالیّات پرداخت کنند؛ ما زمان همه‌ی این‌ها را عقب انداختیم که مردم در این شرایط، دیگر یک مواجهه‌ی این‌چنینی نداشته باشند و بتوانند اوضاع را مدیریّت کنند. در بحث پرداخت‌های تأمین اجتماعی نیز اقدامات مشابهی صورت گرفت. این‌ها همه مواردی بود که تلاش شد در خصوص آن‌ها همراهی حدّاکثری با مردم اتّفاق بیفتد و این واقعاً در دستور کار ما بود. البتّه یک وقت ممکن است یک جایی مثلاً یک مأمور مالیّاتی یا یک مأمور گمرکی رفتاری را که بر اساس دستور به ایشان گفته شده بود، باید می‌داشته و نداشته، ولی به طور کلّی تلاش شد که این رویکرد به عنوان یک ابلاغیّه به کلّ دستگاه‌های وزارت اقتصاد و دولت باشد که این همراهی‌ها اتّفاق بیفتد و در تمام استان‌ها ساری و جاری باشد.

 

در حوزه‌ی مالیّات، به طور مشخّص تلاش کردیم که با مردم خیلی همراهی بکنیم و حتّی بعضاً تا یکی دو ماهِ آینده هم بعضی از این همراهی‌ها وجود خواهد داشت؛ علی‌رغم اینکه این منجر خواهد شد به یک کاهش درآمد جدّی مالیّاتی کشور که عواقبی هم برای ما دارد، ولی از آن طرف هم ما نمی‌توانستیم وقتی در یک چنین شرایط جنگی هستیم و اقتصاد کشور دارد آسیب می‌خورد، حالا در این شرایط رکود بخواهیم یک تحمیل هزینه‌ی مازادی هم به مردم داشته باشیم. پس در نتیجه، در حوزه‌ی مالیّات، بیمه، بانک و مانند این‌ها تلاش شد که مراعات‌های جدّی صورت بگیرد. در واقع، انگار ما به لحاظ اقتصاد کلان، یک نوع سیاست تسهیل را به کار بردیم و به نوعی سرمایه‌ی در گردشی در آحاد اقتصادی گذاشته شد تا بتوانند با این شوک مقابله کنند.

 

از طرف دیگر، تلاش شد که دولت تمام تعهّداتش به کارکنان و پرسنل را انجام دهد یا مثلاً در بحث گندم و اوراق، همه‌ی مبالغ را تا جای ممکن پرداخت بکنیم که تعهّدی بر دوش دولت نباشد و مردم هم حسّ منفی نداشته باشند که به لطف خدا، انسجام ملّی‌ای که الحمدلله بعد از این جریان و در حین این جریان و بعدش اتّفاق افتاد، در واقع توانست به نوعی سایه‌ی جنگ را از روی کشور بردارد. یک اقدام دیگر هم در حوزه‌ی تسهیل کسب‌و‌کارها بود که مجوّزها به صورت خودکار تمدید شوند.

 

به طور کلّی، تلاش کردیم که همراهی‌های جدّی را با بدنه‌ی اقتصادی کشور داشته باشیم که از این ایّام جنگ و حتّی از روزهای پس از جنگ عبور بکنیم و کمترین فشار به مردم بیاید. کالابرگ الکترونیکی در آن زمان توسّط سازمان برنامه و بودجه هماهنگ شده بود و با برنامه‌ریزی‌هایی که از قبل شده بود پرداخت شد که یک مقداری کمک معیشتی به مردم هم داشته باشد و پوشش نسبتاً خوبی را برای دهک‌های پایین داشت. حالا ممکن است یک جاهایی ضعف در سیستم‌های پیاده‌سازی وجود داشته باشد ولی در کل، گزارش‌هایی که به دولت رسیده خدا را شکر موفّقیّت‌آمیز بوده. بنابراین، این هم یک بُعد دیگری از سیاست‌های حمایتی بود که از مردم و معیشت مردم داشتیم. آقای رئیس‌جمهور هم همیشه تأکید به حمایت از معیشت محرومین دارند و تأکید دارند که در هر سیاستی و در هر اقدامی که انجام می‌شود، حتماً این موضوع دیده بشود.