ارسال به دیگران پرینت

دست پیش زدن ترامپ برای فروپاشی کامل برجام

محمدحسین لطف‌الهی: چند ماه بیشتر تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا باقی نمانده و نظرسنجی‌های ملی در سطح ایالات‌متحده نشان می‌دهد «جو بایدن» نامزد دموکرات‌ها از وضعیت بهتری نسبت به دونالد ترامپ رئیس‌جمهور کنونی این کشور برخوردار است و با روی کار آمدن معاون اول دولت باراک اوباما، احتمال نجات توافق هسته‌ای از وضعیت فعلی افزایش می‌یابد. با این وجود تلاش‌هایی جدی از سوی دولتمردان آمریکایی در جریان است که تا پیش از نوامبر، برنامه جامع اقدام مشترک که در سال 2015 میان ایران و کشورهای 1+5 به امضا رسیده به بن‌بست برسد. در روزهای اخیر وزیر امور خارجه آمریکا با تمرکز بر موضوع پرتاب ماهواره نظامی از سوی ایران و مرتبط دانستن این موضوع با محدودیت‌های موشکی مندرج در برجام، رفتار نیروهای مسلح ایران را «خطرناک» توصیف کرده و می‌کوشد از این طریق راهی برای افزایش فشارها بر ایران بیابد. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا شنبه 25 آوریل طی بیانیه‌ای که در سایت رسمی وزارت خارجه آمریکا منتشر شده، ادعا کرده که برنامه فضایی ایران، برنامه‌ای «خطرناک و غیر‌صلح‌آمیز» است. پمپئو در ابتدای این بیانیه آورده است: «سال‌هاست که ایران ادعا می‌کند که برنامه فضایی آن کاملاً صلح‌آمیز و غیرنظامی است. دولت ترامپ هرگز این داستان را باور نکرده است. پرتاب این ماهواره نظامی توسط سپاه پاسداران ایران به مثابه یک سازمان تروریستی خارجی، درستی آنچه را ما در طول این مدت گفته‌ایم، روشن می‌سازد که، برنامه فضایی ایران نه صلح‌آمیز است و نه کاملاً غیرنظامی». به گفته او، مرتضی براری رئیس آژانس فضایی ملی ایران در فوریه 2020 گفته بود که ایران طرفدار «استفاده صلح‌آمیز از فضای خارجی» است. او همچنین تصریح کرده بود: «همه فعالیت‌های ما در حوزه فضای خارجی، دارای شفافیت است». وزیر خارجه آمریکا با اشاره به گفته‌های این هفته وزیر اطلاعات ایران که ادعا کرده «برنامه فضایی ایران، صلح‌آمیز است»، افزود: «تازه‌ترین پرتاب ماهواره نظامی، که به صورت مخفیانه توسعه‌یافته و اجرا شده است، اثبات می‌کند که این گفته‌ها دروغی بیش نبوده است». او اضافه کرد که «این وسیله ماهواره‌بر و سایر پرتاب‌ها قبل از آن، فنا‌وری‌های یکسان و قابل‌تعویض با موشک‌های بالستیک، از جمله سیستم‌های برد طولانی‌تر مانند موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای را شامل می‌شوند. هیچ کشوری به جز در راستای حمل تسلیحات هسته‌ای، این‌گونه توانمندی‌های بالستیک را دنبال نکرده است».

دست پیش زدن ترامپ برای فروپاشی کامل برجام

ارتباط بیشتر

این مسأله زمانی ارتباط بیشتری با توافق هسته‌ای و آینده آن پیدا می‌کند که در انتهای بیانیه، وزیر امور خارجه آمریکا از دیگر کشورها خواسته است «از گسترش تحریم تسلیحات متعارف اعمال شده از سوی سازمان ملل در مورد ایران، که قرار است در ماه اکتبر پایان یابد، حمایت کنند».

بر اساس توافق هسته‌ای قرار است این تحریم در اکتبر 2020 برداشته شود و پس از آن ایران می‌تواند به خرید و فروش سلاح‌های متعارف بپردازد.

امکان خرید سلاح و تجهیزات از دیگر کشورها می‌تواند ایران را که سال‌های سال تحریم را تجربه کرده با رشد ناگهانی قدرت نظامی مواجه کند.

با این وجود اگر کشورهای اروپایی این درخواست دولت آمریکا را بپذیرند و مانع از لغو اتوماتیک تحریم تسلیحات متعارف علیه ایران شوند، ماهیت توافق هسته‌ای عملا دچار مشکل شده و خروج ایران از برجام ناگزیر به نظر می‌رسد.

دولت‌های اروپایی تاکنون واکنشی رسمی نسبت به این درخواست دولت ترامپ نداشته و تأکید کرده‌اند که به توافق هسته‌ای پایبند خواهند بود. با این حال روز گذشته «نوبرت روتگن» رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان آلمان در مصاحبه با روزنامه «ولت» خواستار یک توافق هسته‌ای جدید با ایران شد.

او ضمن مطرح کردن درخواست یک توافق هسته‌ای جدید با ایران گفت: «هدف توافق هسته‌ای برجام، جلوگیری از دستیابی به توانمندی تسلیحات هسته‌ای ایران بود. بعد از خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از این توافق، ایران هم‌اکنون بار دیگر تهدید به از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای را آغاز کرده است بنابراین ضروری است که توافق جدیدی را آغاز کنیم که گسترده‌‌‌تر باشد و همچنین موضوعات مربوط به ثبات منطقه‌ای را نیز در‌بر‌بگیرد». رئیس‌جمهور ایران پیشتر اعلام کرده بود که اگر ایالات متحده حاضر شود به برجام بازگردد و تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند، آنگاه جمهوری اسلامی نیز آماده مذاکره با واشنگتن در چارچوب 1+5 خواهد بود. در این شرایط اگر دولت‌های اروپایی با دولت ترامپ همسو شده و توافق هسته‌ای از بین برود، ایران نیز دیگر دلیلی برای مذاکره مجدد نخواهد داشت و عملا وضعیت پیچیده تر از امروز خواهد شد.

چه باید کرد؟

همه چیز به رفتار ایران و اروپا در شش ماهه باقی مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بستگی دارد. اگر در ماه‌های پیش‌رو ایران و اروپا با همکاری یکدیگر بتوانند توافق هسته‌ای را زنده نگه دارند و مانع از فروپاشی آن با فشارهای دولت ترامپ شوند، در آن صورت می‌توان امید داشت که در آینده گفت‌وگوهایی برای انعقاد یک توافق پسابرجامی شکل گیرد و تحریم‌ها برداشته شود. اما اگر دو طرف مرتکب اشتباهاتی شده و توافق هسته‌ای از بین برود، نه‌تنها سطح تنش‌ها افزایش می‌یابد بلکه تمام نگرانی‌های امنیتی اروپا که در پی آن توافق هسته‌ای به امضا رسیده، چند برابر افزایش یافته و دو طرف در وضعیت خصمانه‌ای نسبت به یکدیگر قرار می‌گیرند. کارشناسان برای کنترل شرایط در این وضعیت، علاوه بر تأکید بر لزوم حفظ برجام معتقدند باید از وقوع درگیری نظامی میان ایران و آمریکا جلوگیری کرد؛ چرا که روند اتفاقات و تحریک‌های اسرائیل و افراد تندرویی نظیر مایک پمپئو سبب شده است دو کشور با افزایش تنش در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه در آستانه تقابل مستقیم نظامی قرار بگیرند. در همین راستا «گروه بین‌المللی بحران» در واکنش به اوج‌گیری دوباره تنش‌ها بین ایران و آمریکا ضمن ابراز نگرانی از احتمال درگیری بین دو طرف خواستار برقراری یک کانال ارتباطی نظامی بین تهران و واشنگتن شده است. این کانال ارتباطی نظامی در واقع یک راه ارتباطی مانند «خط تلفن قرمز» خواهد بود که آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد برای جلوگیری از مناقشه اتمی از آن استفاده می‌کردند. هدف از ایجاد «خط تلفن قرمز» جلوگیری از سوءتفاهم بین دو طرف و آغاز درگیری به دنبال یک محاسبه اشتباه بود. این کانال ارتباطی البته هرگز به شکل خط تلفن وجود نداشت. رهبران آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی از سال 1963 میلادی برای جلوگیری از مناقشه نظامی مستقیم با استفاده از تجهیزات تله‌تایپ (تله‌پرینتر) با یکدیگر در تماس بودند. وسیله این کانال ارتباطی از سال 1986 به دورنگار (فکس) تغییر پیدا کرد. ارتباط مستقیم بین مسکو و واشنگتن اکنون در سال 2020 نیز با گذشت نزدیک به سه دهه از پایان جنگ سرد همچنان از طریق رایانه‌های محافظت شده و ارسال ایمیل ادامه دارد. اندیشکده «گروه بین‌المللی بحران» پیشنهاد کرده است که کشور عمان که رابطه خوبی با تهران و واشنگتن دارد نقش «خط تلفن قرمز» را ایفا کند. مقامات عمان پیش از این اعلام کرده بودند که در صورت درخواست ایران و آمریکا حاضر به میانجیگری بین دو طرف هستند.

با دوستان خود به اشتراک بگذارید:
کپی شد

پیشنهاد ویژه

    • ناشناس ارسالی در

      وزیر امور خارجه امریکا تو شرایط بحران کرونا ، تحریم را ادامه دادین ما کرونا ویروس را شکست میدیم تروریست را هم شکست میدیم

    • ناشناس ارسالی در

      مطلب خوب وجامعی بودکه منافع ملی درنظر گرفته شده بود

    دیدگاه تان را بنویسید

     

    دیدگاه

    توسعه