روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس در سال جدید چگونه خواهد بود؟

نصرت الله تاجیک ،  در پاسخ به سوالی در مورد مناسبات ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس در سال گذشته اظهار کرد:

ایران در جریان تعامل با همسایگان جنوبی خود با دو مشکل روبرو است. مشکل اول، مشکل ساختاری است که مربوط به درون منطقه است و مشکل دوم، دخالت کشورهای فرامنطقه‌ای در روابط کشورهای منطقه با یکدیگر دارند. در واقع می‌توان گفت "روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس تابعی از متغیرهای درون و برون منطقه‌ای است".

برای حل مشکلات موجود بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، روابط مطلوب درون منطقه‌ای لازم هست ولی کافی نیست

وی با بیان اینکه کشورهای فرامنطقه ای اعم از شرق و غرب دارای منافعی در منطقه خلیج فارس هستند و در همین راستا تلاش می‌کنند که در این منطقه جهت حفظ منافع‌شان حضور مستمر و پایداری داشته باشند، تصریح کرد: با توجه به این موضوع برای حل مشکلات منطقه، روابط مطلوب درون منطقه ای لازم هست ولی کافی نیست. چرا که قدرت‌های تاثیرگذار فرامنطقه‌ای نقش جدی در تحولات این منطقه دارند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه خلیج فارس بخشی از خاورمیانه محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد:‌ یکی از مهمترین مشکلات ایران و آمریکا تامین منافع ایران در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس است چراکه  آمریکایی‌ها نمی‌خواهند نقش منطقه‌ای ایران را به رسمیت بشناسند و در همین چهارچوب مانع تراشی می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه منطقه خلیج فارس منطقه توسعه یافته‌ای نیست و فرهنگ طایفه‌ای و قبیله‌ای بر سیاست کشورها اعم از عرصه داخلی و خارجی حاکم است، گفت: بطور مثال عربستان سعی می‌کند به عنوان یک برادر بزرگتر در قبال سایر کشورهای منطقه خلیج فارس ایفای نقش کند و در همین چهارچوب در رقابت با سیاست خارجی ایران قرار گرفته است و این باعث امنیتی شدن اهداف سیاست خارجی در منطقه خلیج فارس شده است.

توازن ژئوپلتیک در منطقه خلیج فارس تغییر کرده است  

تاجیک با بیان اینکه در این منطقه، کشورها به جای اینکه مسائل موجود خود را از طریق مصالحه و گفت‌وگوی سیاسی حل کنند بر اساس خوی قبیله گری و نگاه امنیتی به پیش می‌برند، ادامه داد: در چند سال اخیر شاهد به هم خوردن توازن ژئوپلتیک در خلیج فارس هستیم، چنان که پس از برجام به دلیل اینکه عربستان فکر می‌کرد مشکلات ایران با غرب حل شده و این موضوع باعث افزایش هژمونی تهران در منطقه می‌شود، در برابر ایران قرار گرفت و در همین راستا تلاش کرد که جلوی نفوذ منطقه‌ای ایران را بگیرد.

 گفتمان غالب در منطقه خلیج فارس، گفتمان امنیتی است 

سفیر پیشین ایران در اردن با بیان اینکه گفتمان غالبی بین ایران و کشورهای منطقه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود ندارد و تنها گفتمان غالب، گفتمان امنیتی است، گفت: در همین چهارچوب آنها هرگونه تحول در سیاست خارجی ایران نسبت به این کشورها را به ضرر خود قلمداد می‌کنند.

ایران در عرصه سیاست منطقه‌ای خود دچار بلاتکلیفی است 

تاجیک با اعتقاد بر اینکه ایران در عرصه سیاست منطقه‌ای خود دچار بلاتکلیفی است، ادامه داد: هنوز نتوانسته ایم بین اولویت‌مان جهت همکاری با کشورهای منطقه و یا حل مشکلات‌مان با غرب یک انتخاب استراتژیک داشته باشیم و مانند یک پاندول بین غرب و کشورهای منطقه در حرکت هستیم.

این دیپلمات پیشین کشورمان با بیان اینکه ما چاره‌ای جز این نداریم که با همسایگان خود همکاری و تعامل داشته باشیم، افزود:‌ می‌توانیم با تعریف الگوی همکاری‌های مشترک در عرصه‌های اقتصادی، تجاری و فرهنگی مشکلات موجود بین کشورهای این منطقه را تا حدودی کاهش دهیم و این الگوی همکاری مشترک را مقدمه‌ای برای حل دیگر مشکلات قرار دهیم.

بعد از برجام توفیقی در جذب کشورهای منطقه به سمت خود نداشتیم 

وی با بیان اینکه ما بعد از برجام توفیقی در جذب کشورهای منطقه به سمت خود نداشتیم و در شش هفت سال گذشته بیشترین تلاش ما در عرصه سیاست خارجی موضوع برجام و مدیریت مسائل مرتبط با آن بوده است، اظهار کرد: در همین چهارچوب نه تنها مشکلاتمان با غرب حل نشد، بلکه به نحوی کشورهای منطقه را نیز از دست دادیم و این باعث افزایش گسل بین ایران و کشورهای منطقه شد.

روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس در سال جاری مانند سال گذشته خواهد بود، مگر...

تاجیک با بیان اینکه در طول سال گذشته برخی رفت وآمدهای مقطعی بین ایران و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس صورت گرفت ولی این رفت و آمدها تبدیل به کار و همکاری مشترک نشد و سطح همکاری‌ها افزایش پیدا نکرد، گفت: ما در سال 1398 نتوانستیم یک روابط شکوفا و قدرتمند با همسایگان جنوبی خود داشته باشیم و چندین تنش جدی را از سر گذراندیم و به نظر می‌رسد که نمی‌توان انتظار تحولی جدی در این عرصه در سال 1399 داشته باشیم. در واقع باید گفت بعید است که در سال جاری اتفاق خاصی بین ایران و کشورهای این منطقه رخ دهد و احتمالا وضعیت روابط ایران با این کشورها به مانند سال گذشته خواهد بود. مگر اینکه یک حرکت اساسی در انتخاب راهبرد خود در تعامل با کشورهای منطقه داشته باشیم.

 اگر ترامپ همچنان رییس جمهور امریکا بماند

وی در بخش پایانی صحبت‌های خود با اشاره به تنش موجود بین ایران و آمریکا و تاثیر آن بر روابط تهران با کشورهای حاشیه خلیج فارس گفت: اگر ترامپ همچنان در قدرت بماند نمی‌توان امیدی داشت که در سال جاری که در روزهای آغازین آن قرار داریم، تحولی در روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس به وجود آید.