کرونا جان اژدهای زرد را می‌گیرد؟

ویروس کرونا برای اولین بار در ووهان چین کشف شد. این ویروس خطرناک مرز نمی‌شناسد؛ حالا بیش از 100 کشور را درگیر خود کرده است. از آسیای شرقی و خاورمیانه گرفته تا اروپا و آمریکا. این ویروس تا کنون بیش از 119 هزار و 220 نفر را درگیر خود کرده و جان 4299 نفر را هم گرفته است. علاوه بر تلفات جانی که به آن اشاره شد، کرونا بازارهای بین‌المللی را هم زمین‌گیر کرده است. اگر طلا را فاکتور بگیریم، این روزها هیچ یک از بازارها نتوانسته‌اند از تبعات کووید-19 در امان بمانند. بنگاه‌های تولیدی نیز به دلیل نگرانی از ابتلا به ویروس کرونا یا کسب‌وکار خود را تعطیل کرده‌اند و یا به حالت نیمه‌تعطیل به فعالیت خود ادامه می‌دهند. شرکت‌های خدماتی فقط باید منتظر بمانند تا شاید کرونا دست از جان بشریت بردارد. بسیاری از فعالان این حوزه که در هتل‌ها، رستوران‌ها، تالارها، صنایع گردشگری، شرکت‌های نظافتی و ... فعالیت دارند با کمترین میزان درآمد چند سال اخیر مواجه شده‌اند. در این میان به نظر می‌رسد چین، به‌عنوان مبدا شیوع این ویروس که اتفاقا بیشترین شمار مبتلایان را هم دارد، در حوزه اقتصادی نیز بیش از سایر کشورها زیان ببیند. این کشور که طی سال‌ها تلاش در حوزه تولید توانسته بود عنوان «قطب دوم اقتصاد جهان» را روی خود بگذارد، حالا این لقب خود را در خطر می‌بیند. بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که چین نتواند عقب‌ماندگی اقتصادی خود طی ماه‌های اخیر را جبران کند. حتی گروهی از تحلیلگران پا را فراتر گذاشته و از همین حالا قدرت اقتصادی چین را بر باد رفته می‌دانند. در همین زمینه ولادیمیر سگنورلی، رئیس شرکت تحقیقات سرمایه‌گذاری کلان «تحقیقات برتون وودز»، گفته است: «به نظر من استفاده از عبارت «قطب اقتصادی جهان» برای چین، در هفته گذشته مُرد.». مجله مالی «فوربس» نیز در این زمینه نوشته است: کرونا موجب افول سلطه اقتصادی چین و از‌دست‌رفتن موقعیت برتر این کشور در عرصه تولید جهانی شده است. آثار کابوس کرونا الزاما محدود به آسیب‌های اقتصادی کوتاه‌مدت نیست، بلکه چالش‌های بلندمدتی است که برای زنجیره عرضه ایجاد می‌شود که آثار این اختلالات شدید در سراسر بخش‌های خودروسازی، الکترونیک، زنجیره عرضه دارو در جهان و... در ماه‌های آتی احساس می‌شود. کرونا موجب شده فعالیت اقتصادی در کشور چین مقرون‌به‌صرفه نباشد و این کشور دیگر نمی‌تواند موقعیت خود را به‌عنوان تولیدکننده ارزان جهان حفظ کند. نااطمینانی شرکت‌ها به‌واسطه جنگ تعرفه‌ها نیز چالش دیگری است؛ ‌طوری‌که نگرانی‌ها پیرامون شکست چین و آمریکا در نهایی‌سازی فاز دوم توافق تجاری، شرکت‌های فعال در چین را مضطرب کرده است، البته برخی از تحلیلگران داخلی نظیر کمیل طیبی آسیب کرونا به کشورهایی که اقتصاد کوچک‌تری دارند را بیشتر می‌دانند. این گروه از کارشناسان اعتقاد دارند که آسیب ویروس کووید-19 به اقتصادهای بزرگی نظیر آمریکا و چین بستگی به دوام کرونا در این کشورها دارد. اگر تا یکی دو هفته آینده کرونا از این کشورها رخت بربندد، آسیب آن به همین مقطع کوتاه‌مدت محدود می‌شود و این کشورها بلافاصله به بازیابی نقش خود در بازارهای بین‌المللی می‌پردازند؛ اما در صورتی که شیوع کرونا به درازا بکشد، باید منتظر سقوط اقتصاد چین باشیم. همچنین در این زمینه نباید نقش ایالات متحده و شخص دونالد ترامپ، رئیس جمهوری این کشور را فراموش کرد. ترامپ که از ابتدای نشستن بر صندلی کاخ سفید آرزوی افول اژدهای زرد را در سر داشت، حالا بیش از هر زمان دیگر به تحقق آرزوی خود می‌اندیشد. اتفاقی که می‌تواند ریاست‌ جمهوری او را برای یک دوره دیگر تمدید کند. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که در صورت ابقای ترامپ در کاخ سفید سقوط اقتصاد چین شتاب بیشتری هم به خود می‌گیرد و به هر حال باید منتظر شکل‌گیری قطب جدیدی در اقتصاد جهان باشیم. به هر حال آنچه امروز مشاهده می‌کنیم، به زانو درآمدن اقتصاد چین در مقابل کروناست. شهزاد قاضی، رئیس بزرگ‌ترین شرکت اطلاعات اقتصادی چین در یادداشتی که روز جمعه در مجله آمریکایی «بارون» به چاپ رساند مدعی شد که تولیدکنندگان خودرو و محصولات شیمیایی بیش از بخش‌های دیگر خطوط تولید خود را تعطیل کرده‌اند. نیرو‌های کاری که در بخش فناوری اطلاعات این کشور مشغول هستند نیز همانند بخش‌های دیگر اقتصاد هنوز از هفته گذشته به مشاغل خود بازنگشته‌اند. شرکت‌های کشتیرانی و لجستیکی نیز یکی از بالاترین درصد تعطیلی خطوط تولیدی را در این کشور داشته‌اند. اثرات نامتناسب این اختلالات شدید در سراسر بخش‌های خودروسازی، الکترونیک و زنجیره عرضه دارو جهان در ماه‌های آتی احساس خواهد شد.

نوبت نقش‌آفرینی مکزیک رسید؟

کدام کشور جای چین را در اقتصاد جهان می‌گیرد؟ این پرسشی است که شاید نتوان به‌راحتی پاسخی برای آن یافت، چراکه هیچ کشوری در سطح جهان ساختار و مجموعه لجستیکی چین را ندارد. به‌علاوه تنها تعداد معدودی از کشورهای جهان هستند که نرخ‌های مالیات آنها به اندازه چین پایین باشد. برای مثال اقتصاد برزیل این ویژگی را ندارد و هند که چنین ویژگی‌ای دارد از وضعیت لجستیکی بسیار وخیمی رنج می‌برد. در این میان «فوربس»، مکزیک را محتمل‌ترین گزینه برای جانشینی چین در بازارهای جهانی دانسته است. دونالد ترامپ از ابتدای روی کارآمدن خود سیاست خصمانه‌ای نسبت به این همسایه آمریکا داشت و حتی تا دیوارکشی در مرزها پیش رفت؛ اما دیپلماسی مذاکره به کمک دولت مکزیک آمد و این کشور به جای مقابله بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، پای میز مذاکره نشست تا پیمان نفتای جدیدی را با آمریکا و کانادا به مرحله امضا برساند. حالا به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی مکزیک در آن قرار گرفته، بسیاری از فعالان فضای کسب‌وکار به همکاری با این کشور علاقه نشان داده‌اند. چراکه مکزیک تنها کشوری است که با هزینه‌های تولید پایین در مرز آمریکا، توافق تجارت آزاد با این کشور دارد. علاوه بر این، مکزیک در طول سال‌های گذشته توانسته به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات خودرویی، الکترونیک، تلویزیون و کامپیوتر جهان تبدیل شود. فقط کافی است مقایسه‌ای بین چین و مکزیک داشته باشیم. در حالی که ارسال محموله‌های کانتینری از شانگهای به پایتخت نیویورک گاه بیش از 40 روز زمان می‌برد، این امکان برای مکزیک طی پنج روز مقدور است. همه امکانات باعث شده‌اند تا شرکت‌های چندملیتی نظیر بوئینگ، کیا، جنرال الکتریک و ... در این کشور حضور فعال داشته باشند. حال باید دید کرونا تمرکز اقتصاد جهان را در آمریکای شمالی متمرکز می‌کند، یا چین همچنان می‌تواند نقش آسیا در بازارهای بین‌المللی را حفظ کند؟