بیمه بیکاری فقط به ۷۰۳ هزار نفر تعلق گرفت

شیوع کرونا در ایران که از اوایل اسفند 98 اتفاق افتاد تعطیلی خواسته و ناخواسته بسیاری از اصناف را در پی داشت. با تعطیلی کارگاه‌ها و بعضی از مشاغل تاثیرپذیر از کرونا دولت مبلغ  5000 میلیارد تومان اعتبار برای کمک به صندوق بیمه بیکاری تصویب کرد تا در اختیار کارگران آسیب‌دیده از کرونا قرار گیرد که از این مبلغ تاکنون 1288 میلیارد تومان در مرحله اول تخصیص یافته که برای مقرری بیکاری اسفند و فروردین پرداخت می‌شود. به گفته مقام‌های ذی‌ربط مراحل بعدی این منابع نیز جذب می‌شود که با پالایش اطلاعات کارگران بیکار شده در آینده پرداخت می‌شود. حال اگر نگاهی به یافته‌ها و داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس داشته باشیم، گزارش این پژوهشگاه نشان می‌دهد که کرونا شغل شش میلیون نفر را تحت‌تاثیر قرار داده است که اگر این 5000 میلیارد تومان فقط برای یکبار بین این شش میلیون نفر تقسیم شود سهم هر فرد حدود 833 هزار تومان خواهد بود. رقمی که حتی به نیمی از حداقل حقوق مصوب سال 99 هم نمی‌رسد. حال اگر مطالعات موسسه مطالعات بازرگانی را مبنا قرار دهیم، سه میلیون نفر شاغل به جرگه بیکاران می‌پیوندند که در این صورت هم رقم 5000 میلیارد تومان کفاف پرداخت دو ماه بیمه بیکاری را به تمام بیکارشدگان می‌دهد. با این حال آن‌طور که مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید فقط 703 هزار نفر تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گرفته‌اند. با توجه به غربالگری‌هایی که این وزارتخانه انجام می‌دهد بسیاری از افراد بیکارشده خود به خود حق دریافت بیمه بیکاری خود را از دست می‌دهند. بیمه‌شدگانی مانند رانندگان، کارگران ساختمانی، قالیبافان و... که در واقع کارفرمایی ندارند و خویش‌فرما هستند طبق قانون مشمول بیمه بیکاری و صندوق بیمه بیکاری نمی‌شوند و براساس قانون باید رابطه مزدبگیری و کارگر و کارفرمایی حاکم باشد. البته برای بیمه‌شدگان خویش‌فرما ساز و کار دیگری در حوزه رفاهی وزارت کار در نظر گرفته خواهد شد که دولت به آنها شکل دیگری از تسهیلات را می‌پردازد.

کارگران رستوران‌ها در صف بیمه بیکاری

گذشته از غربالگری‌های مشخص وزارت کار برای پرداخت بیمه بیکاری افرادی که شغل خود را از دست داده‌اند، دولت 10 گروه شغلی و زیربخش اقتصادی مشخص را برای بهره‌مندی از مقرری بیمه بیکاری مشخص ساخته است. ازجمله این 10 رسته شغلی می‌توان به مراکز تولید و توزیع غذاهای آماده اعم از رستوران‌ها، بوفه‌ها، طباخی‌ها، تالارهای پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها و موارد مشابه (به تشخیص وزارت صمت) اشاره کرد. این گروه شغلی ازجمله گروه‌هایی بود که از همان ابتدای پیدایش کرونا با مشکل مواجه شدند. بسیاری از کارگرانی که در رستوران‌ها، فست‌فودها و کافه‌ها فعالیت داشتند در این مدت به‌طور کامل شغل خود را از دست داده‌اند. اکنون هم که دولت مجوز بازگشایی مشاغل را داده، این کارگران در گروه‌های تعدیل‌شده قرار گرفته‌اند. البته بسیاری از کارگران رستوران‌ها و فست‌فودها، به‌ویژه پیک‌هایی که با موتور غذا حمل می‌کنند، در زمره گروه‌های روزمزد قرار می‌گیرند و بیمه‌ای برای آنها پرداخت نمی‌شود که بتوانند از مزایای دریافت حق بیمه بیکاری بهره‌مند شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در مدت شیوع کرونا در ایران 70 درصد رستوران‌ها تعطیل شده‌اند. باقی رستوران‌ها نیز به‌صورت بیرون‌بر فقط فعالیت دارند و معدود رستوران‌هایی را در شهر می‌توان یافت که پذیرای مشتری باشند و در داخل رستوران خدمات ارائه دهند. چنین معضلی باعث شده تا بسیاری از کارگران رستورانی هم گوشه‌چشمی به دریافت بیمه بیکاری داشته باشند. از این‌رو 60 درصد کارگران رستوران‌ها و فست‌فودها برای دریافت حق بیمه بیکاری در سامانه وزارت‌کار ثبت‌نام کرده‌اند که البته آمار دقیقی وجود ندارد، چند درصد از این افراد مشمول این طرح شده‌اند. آن‌طور که مدیر روابط عمومی اتحادیه دارندگان رستوران و سلف‌سرویس تهران گفته است هر کدام از رستوران‌ها حداقل متحمل زیان 500 میلیون تومانی شده‌اند. به هر حال آمار دقیقی فعلا از زیان اصناف مختلف وجود ندارد و تا ریشه‌کن‌شدن کووید19 نمی‌توان رقم دقیقی را در این زمینه اعلام کرد؛ اما درنهایت کارگران اولین و مهمترین قربانیان این زیان‌‌ها به‌حساب می‌آیند. شاید صاحبان مشاغل اکنون غم سرمایه داشته باشند، اما کارگران غم نان دارند و معیشت خود را در خطر می‌بینند. به هر حال از دولت انتظار می‌رود علاوه بر ثبت‌نام کارگران در صف دریافت بیمه بیکاری، تسهیلات دیگری هم برای آنان در نظر بگیرد. پیش از این فست‌فودها و غذاهای رستورانی طرفداران پر و پا قرص خود را داشتند، اما به‌دلیل ترس عمومی حاکم در جامعه و بی‌اعتمادی به رعایت بهداشت از سوی اغذیه‌فروشان، تقاضای رستوران‌ها به حداقل خود رسیده است. به‌ویژه آنکه شاغلان کنونی به‌عنوان خریداران اصلی غذای رستوران‌ها و فست‌فودها دورکار شده‌اند و یا گرسنگی را بر ریسک ورود کرونا به بدن خود ترجیح می‌دهند. دانشجویان به‌عنوان مشتریان اصلی کافه‌ها فعلا به‌صورت مجازی بر اندوخته‌های علمی خود می‌افزایند و دیگر خبری از حضور گسترده‌ها آنها در کافه‌ها نیست. البته این روزها کارگران بیکارشده رستوران‌ها خود آستین همت را بالا زده‌اند و در حوزه‌های دیگری مشغول شده‌اند تا آمار بیکاری آنچنان هم که پژوهشگاه‌ها پیش‌بینی می‌کنند ناامیدکننده نباشد. اما این امر نباید باعث غفلت دولت از معیشت کارگران شود.