دفاع مقدس | سینمای دفاع مقدس
تجلیل از پیشکسوتان سینمای دفاع مقدس در آیین اکران "هیوای" ترمیم‌شده
در آیین بزرگداشت رسول ملاقلی‌پور، از خانواده این کارگردان فقید و همکارانش با اهدای "نشان رسول" تقدیر شد.
در آیین بزرگداشت رسول ملاقلی‌پور، از خانواده این کارگردان فقید و همکارانش با اهدای "نشان رسول" تقدیر شد.
همزمان با اکران نسخه ترمیم‌شده فیلم «هیوا» به کارگردانی زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور در موزه سینما، از جمال شورجه، فرهاد قائمیان و خانواده مرحوم ملاقلی‌پور تجلیل شد. دختر رسول ملاقلی‌پور در بخشی از این مراسم گفت: تمام سال‌های کودکی من، از زمان از دست دادن پدرم، همراه با روزهای توقیف طولانی فیلم‌های او گذشت. پدرم برای آثارش، برای هنرش، زجرهای زیادی کشید و بسیار اذیت شد.
به نقل از پایگاه خبری موزه سینمای ایران، در سومین شب از ویژه‌برنامه «شب‌های سینما، روایت» که روز چهارشنبه دوم مهرماه برگزار شد، نسخه ترمیم شده فیلم «هیوا» اثر زنده یاد رسول ملاقلی‌پور به تهیه‌کنندگی بنیاد سینمایی فارابی و سازمان سینمایی سوره، با حضور حسین طلابیگی، حمید زرگرنژاد، مهاجر توحیدپرست، دانش اقباشاوی، اتابک نادری، امیرحسین شریفی، جلال غفاری، جهانبخش سلطانی، محمدعلی باشه‌آهنگر، علی غفاری، محسن علی‌اکبری، ابراهیم اصغری و خانواده معظم شهدا در موزه سینما به نمایش درآمد.
در این آیین که با اجرای مژده لواسانی برگزار شد، از هنرمندان برجسته‌ای، چون فرهاد قائمیان، جمال شورجه و خانواده مرحوم رسول ملاقلی‌پور به پاس سال‌ها تلاش و نقش‌آفرینی در اعتلای سینمای دفاع مقدس، با اهدای «نشان رسول» تقدیر شد.
روایت‌هایی که از دل رسول ملاقلی‌پور بیرون آمده‌اند
در ابتدای مراسم فاطمه محمدی، مدیرعامل موزه سینما روی صحنه حاضر شد و ضمن خیر مقدم گفت: از همه سروران، اساتید هنر و سینمای کشور ایران سپاسگزارم. افتخار می‌کنم که در موزه سینما میزبان برگزاری این دوره از برنامه هستیم و قرار است جایزه‌ای به خانواده آقای رسول ملاقلی‌پور به پاس سال‌ها تلاششان اهدا شود. شخصیتی که به ویژه در سینمای دفاع مقدس و سینمای ارزشی این کشور، خدمات شایانی انجام داده است.
او ادامه داد: اکثر کسانی که در حوزه سینمای دفاع مقدس فعالیت داشته‌اند، ناگفته‌هایی درباره آقای ملاقلی‌پور دارند و هرقدر گردهمایی برگزار شود تا از ایشان سخن گفته شود، باز هم حرف‌های بسیاری باقی می‌ماند و باید قدردان همه این عزیزان بود و قدرشان را تا زمانی که در قید حیات هستند، دانست.
او با اشاره به اهمیت روایت در سینمای رسول ملاقلی‌پور گفت: نکته‌ای که برای من بسیار اهمیت دارد و لازم می‌دانم یادآوری کنم، موضوع روایت در سینمای ایشان است. روایت‌هایی که در سال‌های اخیر در سینمای دفاع مقدس شاهد آن هستیم، نه فقط مربوط به جنگ هشت ساله، بلکه دفاع از وطن و میهن در گستره‌ای وسیع‌تر، چه در دوران ۱۲ روز، چه در تمام سال و چه در شرایط مختلف تاریخی، سیاسی، اجتماعی و سینمایی است.
محمدی در ادامه بیان کرد: این روایت‌ها برگرفته از همان روایتی است که در دوران آقای ملاقلی‌پور شکل گرفته است. به نظر من باید به این عنصر اساسی در سینمای ایشان بیشتر پرداخته شود و پژوهش‌های دانشگاهی در این حوزه فعال‌تر باشند. همچنین انتظار می‌رود اساتید و پیشکسوتان در کارگاه‌های خود به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند.
نسل‌ها طول می‌کشد تا ارزش رسول ملاقلی‌پور درک شود
در ادامه مراسم جلال غفاری قدیر، دبیر جشنواره مقاومت بیان کرد: بیان سخن در محضر هنرمندان بزرگوار بسیار دشوار است. اخیراً که سخن از شهید بزرگوار شهید سلامی به میان آمد، خاطره‌ای را بازگو می‌کنم. تقریباً دو هفته پیش از شهادت ایشان، به مناسبت جشنواره و موضوعات مرتبط، جلسه‌ای با حضور ایشان داشتیم. البته این موضوع دستور اصلی جلسه نبود، اما من به جشنواره فیلم مقاومت اشاره کردم. در آن جلسه، دختر ایشان که دکترای معماری از دانشگاه تهران دارند، بیان کردند که شهید سلامی ساعت‌ها درباره هنر والا مطالعه می‌کردند تا سخنرانی ویژه‌ای ارائه دهند.
او ادامه داد: در آن جلسه آقای درویش نیز بیان کردند که شهید سلامی حامی سینما بودند و به ویژه از سینمای جنگ و دفاع مقدس حمایت می‌کردند. شاید این سخنان وصیت ایشان به ما باشد. شاید این وصیت شرط استمرار مسیر باشد؛ یعنی موفقیت در عرصه هنر، به ویژه سینمای دفاع مقدس، مستلزم استمرار چنین محافل، جلسات و برنامه‌هایی است که در آنها ایده‌های اساسی به اشتراک گذاشته می‌شود.
غفاری افزود: دراهمیت و برجستگی سینمای دفاع مقدس باید همایش‌ها و محافل علمی متعددی برگزار شود. باور من به عنوان عضوی کوچک از این جامعه هنری این است که تمام دستاوردهای برجسته سینما برگرفته از سینمای دفاع مقدس است؛ سینمایی که رسول ملاقلی‌پور و شاگردانش پایه‌گذاری کردند.
دبیر نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت گفت: درجلسات شورای سیاست‌گذاری که محضر بزرگان بودیم، تصمیم گرفتیم جایزه سینمای دفاع مقدس به نام رسول ملاقلی‌پور نامگذاری شود. اهمیت و برجستگی این شخصیت پیشرو، جای پاسداشت فراوان دارد. هدف این جلسه، بزرگداشت بزرگان بود. همتی که عزیزان موزه سینما داشتند بسیار قابل تقدیر است.
من معتقدم سینمای دفاع مقدس وطنی‌ترین ژانر سینمای ایران است و باید پاسداشت‌های متعددی برای کسانی که این سرمایه بزرگ را برای کشور ایجاد کردند برگزار شود. این سرمایه‌ای است که شاید نسل‌ها طول بکشد تا به درستی درک شود.
او اضافه کرد: ما به وجود شما افتخار می‌کنیم و این کمترین کاری است که می‌توانیم انجام دهیم. در تلاشیم تا در کارگروه هنر شورای تحول علوم انسانی و هنر شورای انقلاب فرهنگی، رشته دکترای سینمای دفاع مقدس در دانشگاه‌های کشور تصویب شود. با پشتوانه این شخصیت‌ها، هنرمندان و داشته‌ها، من معتقدم مسیر جدی و متفاوتی را در سینما آغاز خواهیم کرد.
فیلمسازی در حوزه جنگ شغل نیست، یک تکلیف است
محمدعلی باشه‌آهنگر نیز با حضور روی صحنه گفت: من سخنران نیستم؛ اگر بشود، فیلم می‌سازم و خواستم بگویم فیلم ساختن بسیار سخت‌تر از گذشته شده است. هر چند در دوره رسول ملاقلی‌پور نیز، هر وقت گفت‌وگویی بود، یا من که جز نسل بعدی بودم، گوش می‌کردم، متوجه می‌شدم که همه با سختی فیلم می‌ساختند. همه دوستانی که اینجا حضور دارند، فیلمسازی را با سختی تجربه کرده‌اند.
او افزود: ما نباید فراموش کنیم که از روز اول فیلمسازی در حوزه جنگ را به عنوان شغل انتخاب نکردیم. همه ما این کار را به عنوان یک وظیفه و تکلیف می‌دیدیم. اگر اینجا این را بگویم، کسی مسخره نمی‌کند، اما اگر جای دیگری بگویم، شاید ریشخند ببینم. اما باور دارم که این فیلم‌ها باید ساخته شوند.
این کارگردان با نگرانی ادامه داد: یکی از خطراتی که این سینما را تهدید می‌کند، کپی‌برداری از فیلم‌های دیگر است؛ فیلم‌هایی که بوی کهنگی می‌دهند و به‌روز نیستند. تا قبل از جنگ ۱۲ روزه، حتی وقتی با فرزندانم که در فیلم‌ها نویسندگی، تدوین، دستیاری یا بازیگری دارند، درباره جنگ صحبت می‌کردم، نقطه اشتراکی با آنها وجود نداشت یا اگر بود، بسیار اندک بود؛ زیرا آنها جنگ را ندیده بودند. اما جنگ ۱۲ روزه حداقل بین ما و نسل جدید یک احساس مشترک درباره جنگ ایجاد کرد.
باشه آهنگر گفت: چون بعد از جنگ ۱۲ روزه همه ما تصمیم گرفتیم وفاق را محکم‌تر کنیم؛ احساس کردیم کشورمان ممکن است قربانی تشدد شود و باید بسیار مراقب باشیم. به خاطر دارم فیلم «سر به زیر آب» مدت‌ها به دلیل تجلیل من از شهدای زردتشتی مجوز نمی‌گرفت. پنج سال معطل شدم و در نهایت نمایش یافت، اما هیچ‌کس حمایتی نکرد؛ حتی در جشنواره‌ها و اکران نیز حمایت نشد. مانند فیلم «متروپل» که امروز هم کسی حمایتش نمی‌کند.
او افزود: روزی می‌خواستم به آتشکده بروم که در خیابان ۳۰ تیر بود؛ مردد بودم و دنبال راهی بودم تا با این فضا آشنا شوم و درباره شهدا صحبت کنم و بفهمم آیا آنها نیز شهید داده‌اند. وقتی وارد آتشکده شدم، روز پنج‌شنبه قبل از طلوع آفتاب بود و آنها دعا می‌خواندند؛ دعاهایی شبیه آنچه ما روز پنج‌شنبه و جمعه صبح می‌خوانیم. وقتی وارد اتاق موبد موبدان شدم، دیدم دور تا دور عکس شهدای زردتشتی نصب شده است؛ حتی فرزند موبد موبدان هم به شهادت رسیده بود. آنجا واقعاً حیرت زده شدم.
این کارگردان اظهار کرد: چیزی که در فیلم به نمایش گذاشتم درباره شهیدان جهانگیر و جهانبخش بود. مدت‌ها درباره این اسم‌ها چالش داشتم و می‌گفتم: «والله جهانگیر و جهانبخش دومیرایی دو برادر شهید زردتشتی هستند؛ چه کار دارید با این اسم‌ها؟» این حرف را می‌زنم تا بگویم آن جهان وطنی که امروز می‌گویید و ایران وطنی که آقای غفاری اشاره کردند، باید به آن باور داشته باشیم. بزرگان این مملکت به ما می‌گویند که باید به این امر اقتدا کنیم.
این هنرمند در پایان افزود: فهمیدم که ادیان و قومیت‌ها دوشادوش هم می‌جنگند، اما کسی از آنها مطلع نیست. سینما نیاز به نگاه نو دارد و نباید ما را به دلیل عدم اکران مناسب، سختی در کار، نبود بودجه یا حمایت دلسرد کنند وبه باور من همه این موارد مقدس هستند. من این حرف‌ها را به گوش شنیده‌ام، حتی گاهی در خانواده می‌شنوم که چرا فیلم نمی‌سازیم. من به عنوان شغل فیلمسازی را انتخاب نکردم، رزق از خدا است. فیلمسازی عشق من است.
جمال شورجه: از جانبازان جنگ تبیین هستم
در ادامه مراسم فاطمه محمدی، جلال غفاری، جهانبخش سلطانی و محسن علی‌اکبری با حضور روی صحنه از جمال شورجه، کارگردان پیشکسوت سینمای ایران تقدیر کردند.
جمال شورجه پس از دریافت نشان رسول روی صحنه حاضر شد و گفت: هفته دفاع مقدس را به همه عزیزان تبریک عرض می‌کنم. از برگزارکنندگان این مراسم و بانیان بزرگداشت این هفته گرامی صمیمانه قدردانی می‌کنم. هفته دفاع مقدس، نه از یاد رفته و نه خواهد رفت؛ چراکه هنوز رزمندگان آن دوران در کنار ما زندگی می‌کنند، به این سرزمین افتخار می‌بخشند و همچنان افتخارآفرین‌اند.
او افزود: هر افتخار و جایگاهی که امروز کشور در سطح جهانی به آن دست یافته، بی‌تردید مرهون مجاهدت‌های رزمندگان دفاع مقدس و صبر و استقامت خانواده‌های شهدا و جانبازان است
شورجه در ادامه اظهار کرد: به تعبیر مقام معظم رهبری، بنده نیز از جانبازان جنگ «تبیین» هستم. در سال ۱۳۵۷، در دفتر آقای محسن علی‌اکبری و جمعی از دوستان، فضایی وجود داشت که می‌شد در آن نفس کشید؛ نفس انقلاب را. در همان فضا، آقای علی‌اکبری پیشنهاد همکاری دادند و من نیز با کمال افتخار دستیاری را پذیرفتم؛ البته پیش‌تر هم سابقه دستیاری در کارهای دیگر را داشتم.
این هنرمند گفت:پس از آن، افتخار همکاری با مرحوم رسول ملاقلی‌پور نصیبم شد. کار با ایشان دشوار، اما بسیار ارزشمند بود. خداوند رحمتشان کند؛ نقش اصلی فیلم «پرواز در شب» را برعهده داشتند. من در حضور ایشان در آن پروژه فعالیت کردم و از تجربیاتشان بهره‌مند شدم.
او افزود: در ادامه، با اعتماد جناب آقای شریفی و مرحوم رحیم رحیمی‌پور، موفق شدم دومین فیلم خود را بسازم؛ فیلمی با نام «شب دهم» که در اصفهان تولید شد.
رسول ملاقلی‌پور با من است و رفتنش را هرگز باور ندارم
فرهاد قائمیان نیز با حضور روی صحنه گفت: باعث افتخار من است که در کنار بزرگان سینمای ایران باشم و از انسان بزرگی همچون رسول سینمای ایران یاد کنیم؛ انسانی شریف، بی‌تکرار و ماندگار. همچنین عرض ادب دارم خدمت خانواده محترم ایشان و نیز تهیه‌کنندگان و فیلم‌سازان عزیز و بزرگواری که در این جمع حضور دارند. من سه همکاری با رسول ملاقلی‌پور داشتم و باید بگویم این همکاری‌ها، بهترین دوران زندگی هنری من بوده‌اند. نقطه عطف کارهای سینمایی‌ام با ایشان رقم خورد.
او افزود: ما انسانی شریف را از دست داده‌ایم و جایش همیشه خالی خواهد ماند. اما نظر من، ایشان هیچ‌گاه نرفته‌اند؛ از روزی که رفتند، هر شب و هر روز با من هستند. با ایشان حرف می‌زنم، فکر می‌کنم و یادشان همیشه زنده است. زمانی که «قارچ سمی» ساخته شد، به دلایلی امکان اکران آن فراهم نشد. آن روز، بیستم بهمن بود. با اینکه شرایط مهیا نبود، اما آقای ملاقلی‌پور با همه سختی‌ها این فیلم را ساخت. او و امثال ایشان برای سینمای ایران و به‌ویژه سینمای دفاع مقدس، رنج‌های بسیاری کشیده‌اند.
این بازیگر با طرح این سوال که چرا دیگر سینمای دفاع مقدس نداریم گفت: چرا جوانان ما نمی‌توانند از این میراث غنی و ارزشمند بهره‌مند شوند؟ اگر امروز در امنیت کامل اینجا ایستاده‌ایم و سخن می‌گوییم، به خاطر همان شهدا و همان مقاومت است. باید قدردان باشیم و مهم‌تر از آن، باید این رسالت را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.
قائمیان در ادامه گفت: این وظیفه ما است که از طریق فیلم‌هایی که این عزیزان، تهیه‌کنندگان و فیلم‌سازان گرامی خواهند ساخت، فرهنگ و تاریخ این سرزمین را حفظ و به نسل آینده منتقل کنیم.
این هنرمند با یادآوری خاطره‌ای گفت: شب اعلام نامزدهای جشنواره، در تالار حجاب بودیم. غروب آن روز، آقا رسول از پله‌ها پایین رفت و در تاریکی گم شد، اما واقعیت این است که او همیشه برای ما نورانی بود و خواهد ماند.
قائمیان در پایان با احترام خطاب به خانواده مرحوم رسول ملاقلی‌پور گفت: با اجازه خانواده محترم و شما بزرگان حاضر در جلسه، فقط خواستم یادآوری کنم که ما هنوز مدیون او هستیم و خواهیم بود.
کاش این جایزه به رسول ملاقلی‌پور اهدا می‌شد
در ادامه مراسم، ضمن تقدیر از همسر و دختر رسول ملاقلی‌پور، دختر این کارگردان، روی صحنه حاضر شد و ضمن قدردانی از این آیین گفت: تشکر می‌کنم. من هنرمند نیستم، اما در کنار این تشکر، باید بگویم تمام سال‌های کودکی من، از زمان از دست دادن پدرم، همراه با روزهای توقیف طولانی فیلم‌های او گذشت. پدرم برای آثارش، برای هنرش، زجرهای زیادی کشید و بسیار اذیت شد.
او افزود: این نشان، بسیار ارزشمند است، اماای کاش همان زمان که زنده بود به او داده می‌شد؛ زمانی که هنوز در قید حیات بود. امروز که ثمره هنرمندی و دیانت پدرم، یعنی برادرم در جامعه حضور دارد، مدت پنج سال است که نتوانسته هیچ کاری بسازد. واقعاً متأسفم از آنچه بر او گذشت.
دختر این کارگردان، با اشاره به برادرش گفت: برادرم انسانی است که برخلاف من، هنر پدر را به ارث برده؛ پسری بسیار متدین، مؤمن، بااستعداد و برای یک کشور اسلامی، چه چیزی بالاتر از آن‌که یک هنرمند مسلمان بتواند کار کند؟
او در پایان گفت: امیدوارم این اتفاق، آغازی باشد برای تغییر و بهبود در مسیر سینمای کشور. آنچه شما گفتید، تمامش برای ما حسرت و دریغ بود از نبود پدر.
گفتنی است در پایان این مراسم، نشان رسول توسط دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، به فاطمه محمدی مدیر عامل موزه سینمای ایران اهدا شد.
ویژه برنامه «شب‌های سینما، روایت» به همت موزه سینمای ایران و دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت و با همکاری و مشارکت بنیاد فرهنگی روایت فتح، انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس و فیلمخانه ملی ایران، از ۳۱ شهریور تا ۳ مهرماه هر شب ساعت ۱۸:۳۰ در موزه سینما، سالن سینماتوگراف، برگزار می‌شود و ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.