۵۵آنلاین :
مریم اطیابی:اهمیت محوطه‌ی تاریخی در شاه دژِ اصفهان باعث شده تا از حدود پنج دهه پیش مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی در کوه صفه، اطلاعات ارزنده‌ای را به دست آورد. قلعه شاه‌دژ (دزگوه)بر فراز کوه «ُصفَه» اصفهان واقع شده است. گفته می شودشاه‌دژ از قلعه‌هایی بود که احمد بن عطاش، که مقام بعد از حسن صباح را در دست داشت، در آن اقامت گزیده بود. این قلعه سرانجام به دست سلطان محمد سلجوقی پسر ملکشاه ویران شد. طبق یافته‌های باستان‌شناسی عرصه قلعه شاه دژ حدود 45 هکتار است.ارگ مرکزی، سربازخانه‌ها، تأسيسات جانبی وابسته به ارگ مرکزی مانند حمام، کارگاه‌های آهنگری و چرم سازي انبار و آشپزخانه و محل پخت و پز، بناهای قلعه شاه دژ است و بناهای دیگری هم مانند آب انبارها، آبگير و بند، انبارهای منفرد، برج‌های ديده بانی و ديوار بزرگ دفاعی هم در محدوده قلعه ساخته شده‌اند. تاريخ ساخت اين قلعه را به ملکشاه سلجوقي نسبت می‌دهد اما شواهد باستان شناسی احتمال می‌دهد که قدمت اولیه این قلعه مربوط به دوره ساسانی است. شاه دژ اما مانند سایر بناها، بافتها و محوطه های تاریخی از گزند آسیبها در امان نماند تا آنجا که در مهرماه 96 جمعی از باستان‌شناسان و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) به مسوولان شهری، استانداری و میراث فرهنگی استان اصفهان هشدار دادند. آنها خواستار اجرای این موارد شدند: -توقف تمامی حفاری‌ها و نوسازی‌های خودسرانه، غیراصولی و بی‌مجوز، همچنین ضمن آسیب‌شناسی، تهیه و اجرای طرح‌های مرمت مطابق با استانداردهای جهانی (قوانین جهانی آماده و در صورت نیازقابل ارائه است). -بررسی و بازنگری کامل دیگر طرح‌ها و انطباق آن با ویژگی‌های فرهنگی - طبیعی کوه صفه (قوانین جهانی آماده و در صورت نیازقابل ارائه است). -جابجایی دکل‌های ارتباطی و همچنین برچیده شدن تاسیسات و پایه‌های تله‌کابین و دیگر ساخت‌وسازهایی که روی آثار برپا شده‌اند. -شناسایی عوامل تخریب‌های صورت گرفته در کوه صفه برای جلوگیری از تکرار اشتباهات و اقدامات سلیقه‌ای. -بررسی و بازنگری کامل طرح‌ها و برنامه‌ها در دیگر ارتفاعات مشرف بر دشت اصفهان و شناخت و حفظ قابلیت‌های طبیعی و تاریخی آنان. -برنامه‌ریزی و هماهنگی با سازمان‌های مرتبط جهت انجام مطالعات جامع باستان‌شناختی در چارچوب طرح‌های آمایش سرزمین. در این بین 16بهمن 96 مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از تعیین حریم کوه صفه و شاه دژ و دنبال کردن ثبت ملی منطقه صفه خبر داد. فریدون الهیاری اظهار کرد: در حال تعیین تکلیف حریم شاه دژ و صفه هستیم و با ثبت این حریم و اضافه شدن منطقه صفه به آثار ملی؛ ضوابط آثار ملی بر آن حکم‌فرما خواهد شد.وقتی 80 درصد از یک پروژه اجرایی شده است نمی‌توان در خصوص آن دستورات خارج از عرف صادر کرد، اما آنجایی که مداخله در سایت شاه دژ بوده سریعا وارد عمل شده کار را متوقف و کنترل کرده‌ایم. اما اینک احسان رعنایی فعال میراث فرهنگی اصفهان در گفت و گو با خبرنگار اسکان از پیگیری نکردن این موضوع خبر می‌دهد . او با اشاره به این که این اثر در سال 84 به ثبت ملی رسیده است اما هنوز تعیین حریم نشده است، می‌گوید: هرچقدر برای ثبت علاقه وجود دارد برعکس برای حریم چنین رغبتی نیست چرا که مسوولان ثبت را با موضوعات و مخالفت‌های زیادی روبرو می‌کند و به نظر می‌رسد دفتر ثبت تمایل به درگیر شدن با موضوعات حریم ندارد نمونه‌اش پرونده تعیین حریم شاه‌دژ کوه صفه اصفهان است که پس از تعرضات بی‌شمار به این اثر و انتقادات فراوان در عکس‌العمل فریدون الهیاری مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان در بهمن 95 وعده ثبت ملی کوه صفه را داد. از آنجا که شاه دژ برفراز کوه صفه قرار دارد عملاً این ثبت به نوعی حریم شاه دژ تلقی می‌شد و دیگر به لحاظ قانونی کسی نمی‌توانست به عرصه شاه دژ تعدی کند چرا که کل کوه ثبت ملی می‌شد و از سویی کل کوه حریم شاه دژ هم می‌شد. این فعال میراث فرهنگی با اشاره به این که برخی باستان‌شناسان همچون جعفری زند قدمت این دژ را حتی به دوره اشکانی هم نسبت می‌دهند، ادامه می‌دهد: تا اسفند 97 هیچ اتفاقی نیفتاد. وقتی دیدیم علی‌رغم درخواست‌های مکرر میراث فرهنگی استان اصفهان جدییتی در ثبت و تعیین حریم ندارد، در تماس تلفنی با آقای فرهاد نظری مدیرکل وقت دفتر ثبت آثار درخواست کردم دفتر مرکزی مستقیما ً وارد موضوع شود چرا که مشکل شاه دژ و دلیل تعرضات به آن نداشتن حریم است و از آنجا که ضابطه قانونی جدی در این مورد وجود ندارد که بتوانیم از شاه دژ نگهداری کنیم، شهرداری بهانه خوبی برای پیشبرد طرح‌های ساخت و ساز خود پیدا کرد و توانست در شاه دژ تلکه کابین بزند و تا آنجا پیش برود که به عرصه خود شاه دژ هم لطمه بزند. تردد خودرو تا ارتفاعات و احداث رستوران و کافه و تردد خودرو و...هم از دیگر مسائلی است که کوه صفه و شاه دؤ با آن دست به گریبان هست. رعنایی در ادامه به این موضوع اشاره می‌کند که چون تعیین حریم اثار استان اصفهان زیر نظر «سعید خاصی‌پور» بوده است، نظری از او می‌خواهد تا با این کارشناس در ارتباط باشد و این فعال میراث فرهنگی در اسفند 96 کلیه مدارک، مستندات، عکس‌ها و سی‌دی حاوی اطلاعات را که با همکاری آقای دکتر شجاعی باستان شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه هنراصفهان تهیه کرده است، تحویل خاصی پور می‌دهد. او سپس در اردیبهشت ماه 97 حضوری پیگیر موضوع می‌شود و مشخص می‌شود هنوز مستندات را بررسی نکرده‌اند. در نهایت به رعنایی پاره‌ای از اشکالات توضیح داده می‌شود و بار دیگر در مرداد 97 مستندات طبق آنچه دفتر ثبت خواسته بود به این مرکز ارسال می‌شود. در این بین رعنایی و شجاعی بارها از طریق تماس تلفنی پیگیر موضوع شدند. رعنایی باردیگر در مهر 97 با نظری دیدار می‌کند او هم بر پیگیری موضوع تأکید می‌کند اما رویه تغییر نمی‌کند و هیچ اطلاعی در مورد روند پرونده به آنها داده نمی‌شود. بار دیگر در آذر ۹۷ رعنایی به دفتر خاصی پور مراجعه می‌کند که به علت عدم حضور، ملاقات میسر نمی‌شود اما باز هم موضوع را پیگیری می‌کند و بی‌جواب می‌ماند. در این بین «مصطفی پورعلی» جایگزین «فرهاد نظری» می‌شود. هرچند مدیر جدید دفتر ثبت هم قول پیگیری می‌دهد اما درعین حال او هم خواستار یک سری اصلاحات در پرونده می‌شود. به این ترتیب از اسفند 96 تا فروردین 97 سه بار این پرونده اصلاح می‌شود و سه بار برای رسیدگی به آن مراجعه حضوری می‌شود و ده‌ها بار تماس تلفنی، ایمیلی و مکتوب گرفته می‌شود، آن هم پرونده‌ای که از سر دلسوزی از سوی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی تهیه شده نه از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان. به گفته رعنایی در آخرین تماس‌ها که متعلق به فروردین 96 بوده است، پاسخ دقیقی به آنها داده نمی‌شود و پیشنهاد می‌دهد این پرونده از طریق میراث فرهنگی اصفهان به عنوان یک مجرای حقوقی پیگیری شود نه از طریق اشخاص. حال این پرسش مطرح است که اداره کل میراث فرهنگی اصفهان از بهمن 96 تا کنون چه اقدامی برای ثبت کوه صفه و تعیین حریم شاه دژ انجام داده است.
منبع : اسکان
دیدگاه تان را بنویسید