۵۵آنلاین :
فریده عنایتی، خبرنگار گروه اقتصاد؛ دیروز خبری منتشرشده که با پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، طرح اصلاح نظام پولی کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستور کار دولت قرارگرفته است.
حذف صفر از پول ملی آرزوی دولت‌هاست؟ سال ۷۲، احتمالاً اولین باری بود که ماجرای حذف صفر از واحد پول ملی مطرح شد. پیشنهاد حذف سه صفر از اسکناس‌های ایران، پس‌ازآن به‌طورجدی پیگیری شد که محمود احمدی‌نژاد، در شهریور سال ۱۳۸۶ دستور بررسی این اقدام را توسط بانک مرکزی صادر کرد. در فاصله‌ای دوساله، آخرین روز دی‌ماه سال ۸۸ احمدی‌نژاد، رئیس دولت وقت دوباره اعلام کرد که ارزش ریال در دهه‌های اخیر پایین آمده و بازگرداندن ارزش واقعی ریال یک الزام است و این ماجرا هم در دستور کار قرارگرفته است. راه‌حلی که احمدی‌نژاد برای این مشکل پیشنهاد داد، حذف سه صفر از پول و تعریف واحد پولی تازه برای مبادلات بود.
او این صحبت‌ها را در بحبوحه هدفمندسازی یارانه‌ها مطرح کرده بود. احمدی‌نژاد بابیان اینکه اجرای هم‌زمان هدفمندسازی یارانه‌ها همراه با تغییر واحد پول ملی به افزایش قدرت خرید مردم منجر می‌شود، ارزش آن زمان ریال را «غیرواقعی» توصیف کرده و گفته بود: «ما می‌خواهیم واحد پول را تغییر دهیم و صفرها را برداریم و ارزش ریال را واقعی کنیم».
ازآنجاکه مشکلات اقتصادی در ایران همیشه ثابت هستند و تنها از دولتی به دولت دیگر منتقل می‌شوند، سال ۸۸، احمدی‌نژاد هم درباره کاهش ارزش پول ملی به افزایش قیمت دلار اشاره کرده بود. مانند همین ماجرایی که الان در جریان است. آن زمان، دولت احمدی‌نژاد، ماجرا را به گردن دولت‌های قبلی انداخت. در گزارشی که خبرگزاری ایرنا منتشر کرده بود، این‌طور نوشته‌شده بود: «سیاست تثبیت نرخ ارز سیاست نادرست دولت‌های سازندگی و اصلاحات بوده است. یک دهه از سیاست تثبیت نرخ ارز می‌گذرد و در طی این مدت، قیمت آن مابین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان تثبیت‌شده است. سیاستی که تولید را به مرز نابودی کشانده و منابع داخلی را برای واردات بسیج کرده است. این سیاست، ابتدا در دوران دولت سازندگی با ناکامی به اجرا گذاشته شد و سپس به برکت دلارهای نفتی در دوره اصلاحات به انجام رسید. به‌رغم اینکه هیچ دفاعی از این سیاست ویرانگر نمی‌توان کرد اما متاسفانه کماکان ادامه دارد.»
البته ماجرای حذف صفر تا دو سال بعدازآن مسکوت باقی ماند تا اینکه اردیبهشت‌ماه سال ۹۰، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی پیشنهاد همه‌پرسی در مورد حذف صفر از پول ملی ایران را داد. همان زمان، محمود بهمنی، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی ایران خواستار واگذار کردن تصمیم‌گیری در مورد حذف صفر از واحد پولی کشور به افکار عمومی شد و گفت: «اگر افکار عمومی به این طرح خیر بگوید، این کار انجام نخواهد شد».
درحالی‌که تا قبل از آن صحبت از حذف سه صفر بود، بهمنی این بار از حذف ۴ صفر صحبت‌هایی به میان آورد. او گفت: «با حذف چهار صفر، یک ریال مساوی یک دلار خواهد شد.» بهمنی از احتمال حذف چهار صفر از پول ملی ایران در یک دوره زمانی یک یا دوساله سخن گفت و ادامه داده بود: «با تحقق این برنامه، واحد پول خرد بعد از ریال همانند سال‌های گذشته دینار خواهد بود که در این صورت یک ریال برابر با ۱۰۰ دینار خواهد شد.»
حذف صفر از پول ملی ایران، تابستان همان سال در هیئت دولت ایران به تصویب رسید و بانک مرکزی هم همان زمان با راه‌اندازی یک سایت اینترنتی اقدام به نظرسنجی درباره نام واحد پولی ملی ایران کرد. ازجمله نام‌های پیشنهادی که در این وب‌سایت از سوی بانک مرکزی پیشنهادشد، نور، دریک - واحد پولی امپراتوری هخامنشی - و تومان بود. طبق گزارش بانک مرکزی نام «پارسی» به‌جای ریال، انتخاب اول ایرانی‌ها برای پول ملی بود. تا بهمن‌ماه سال ۹۰ اوضاع به همین منوال پیش رفت تا اینکه تاریخ پیشنهادی دولت برای حذف چهار صفر از ریال، ابتدای سال ۱۳۹۳ عنوان شد. یعنی سالی که دولت جدید بر سرکار می‌آمد.
دولت جدید که سرکار آمد، چون تمام تلاش خود را روی کاهش نرخ تورم گذاشته بود، حذف صفر را پیگیری نکرد. البته دولت یازدهم در این زمینه دستاورد تک‌رقمی کردن نرخ تورم را در کارنامه خود ثبت کرد. کاری که قبل از دولت روحانی، سال ۶۹ یعنی ۲۶ سال قبل تحقق پیداکرده بود. دستاوردی که روحانی در دولت اول به دست آورد، در دولت دوم به بادرفت. شاید به همین دلیل هم مسئولان کشور دوباره به صرافت حذف صفر از پول ملی افتادند.
آذر سال ۹۵، برای اولین بار، حذف چهار صفر از پول ملی از سوی مسئولان دولت روحانی پیگیری شد تا جایی که در جلسه هیئت‌وزیران، واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد. همان زمان، ولی‌الله سیف، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی گفت که این موضوع به معنای حذف صفر از پول ملی نیست، اما دولت و بانک مرکزی به دنبال این موضوع هستند که در لایحه‌ای جداگانه نسبت به حذف چهار صفر از پول ملی اقدام کنند.
دولت روحانی دی‌ماه ۹۷ هم دوباره ماجرای حذف صفر را پیش کشید. آن هم زمان رونمایی از اسکناس ۵۰ هزارتومانی جدید با امضای عبدالناصر همتی، آخرین رئیس‌کل بانک مرکزی. بعد هم همتی در نشستی با فراکسیون ولایی مجلس از تقدیم لایحه حذف چهار صفر از پول ملی، از سوی بانک مرکزی به دولت خبرداد.
حذف صفرها جدی‌تر می‌شود تا دی‌ماه که دولت صحبت از حذف صفر از پول ملی را مطرح می‌کرد، بیشتر اقتصاددانان معتقد بودند این کارنمایشی است و راه به‌جایی نمی‌برد. چراکه حذف صفر از پول ملی به معنای تحمیل هزینه‌های زیاد بر دولت است. دولتی که در تحریم قرار دارد و کسری بودجه‌های زیادی را تجربه خواهد کرد و احتمالاً با مشکلات خیلی بیشتری نسبت به ردیف شدن صفرها روی اسکناس‌ها و حساب‌کتاب‌هایش مواجه خواهد بود.
به همین دلیل هم گمان می‌رفت که مانند دولت‌های قبلی که حذف صفر تنها در حد حرف باقی ماند، این حرف دولت دوازدهم هم روی زمین باقی بماند. اما دیروز خبری جدید رسید که با پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، طرح اصلاح نظام پولی کشور در قالب حذف چهار صفر از واحد پولی کنونی و تعریف واحد پولی جدید و بازنگری در اقطاع اسکناس و مسکوک در دستور کار دولت قرارگرفته است.
براساس این طرح که در حال بررسی در کمیسیون اقتصاد هیئت دولت است، واحد پولی ملی جدید تحت عنوان «تومان» تعریف می‌شود که هر «تومان» معادل ده هزار (۱۰۰۰۰) ریال فعلی و یکصد (۱۰۰) «ریال جدید» خواهد بود.
پیشنهاد بانک مرکزی این است که طول «دوره گذار» از «ریال» به «تومان» ۲۴ ماه است و در این مدت اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی جمع‌آوری و جایگزین می‌شود. به‌این‌ترتیب اگر از همین امروز این دوره گذار شروع شود، تا انتهای دولت روحانی ریال‌ها جمع‌آوری و پول جدید ردوبدل خواهد شد.
طبق گزارش‌ها «از تاریخ رواج قانونی «تومان» در کلیه قوانین خاص و عام، «تومان» جایگزین «ریال» به‌عنوان واحد رسمی پول جمهوری اسلامی ایران خواهد شد، «تومان» بر مبنای نرخ برابری جایگزین می‌شود. همچنین مبالغ مندرج در کلیه تعهدات و اسناد و دفاتر و قراردادها از تاریخ رواج قانونی «تومان» باید به این پول تقویم و ثبت و مطالبه گردد و هرجا که در تعهدات و اسناد و دفاتر تجاری و قراردادها تا قبل از تاریخ رواج «تومان» از واحد «ریال» استفاده‌شده است، تقویم این مبالغ براساس نرخ برابری به تومان الزامی خواهد بود.»؛ «چگونگی عملیات حسابداری، مالی، مالیاتی، محاسباتی، آماری، تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، داده‌های تاریخی، ثبت اطلاعات، اصلاح دفاتر و حساب‌ها و گرد کردن اعداد، در دستگاه‌های اجرایی و همچنین توسط اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق مقررات قانونی مربوط مکلف به نگهداری دفاتر تجاری می‌باشند، در فرآیند تغییر واحد پول قانونی کشور، بر طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون مشترکان «توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران می‌رسد.»
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیئت دولت در تشریح دلایل ارائه این طرح توسط بانک مرکزی و مزایای آن توضیح داده است: «وجود تورم مزمن و کاهش قدرت خرید واحد پول ملی مشکلاتی از قبیل افزایش قابل‌توجه حجم اسکناس در گردش، استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره و مسائل محاسباتی ناشی از آن، خارج شدن مسکوکات از چرخه مبادلات اقتصادی، افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر اسعار بین‌المللی، عدم کاربرد اضعاف پول ملی (دینار) و نیز عدم استفاده از نام واحد پول رسمی (ریال) و جایگزینی آن با واژه غیررسمی «تومان» را به دنبال داشته است.
علاوه‌براین، بالا بودن استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم بالا، هزینه بالای چاپ و امحای اسکناس و همچنین استهلاک بالای دستگاه‌های خودپرداز و پول‌شمار از دیگر پیامدهای منفی کاهش ارزش واحد پول ملی به‌حساب می‌آید.» با این تصمیمات، حذف صفر از پول ملی جدی‌تر شده و ازآنچه فکر می‌کنید به پول‌هایتان نزدیک‌تر است.
دیدگاه تان را بنویسید