‌کلیدر؛ بهشتی در خراسان

۵۵آنلاین :

‌یکی از بزرگ‌ترین و سرشناس‌ترین روستاهای خراسان «کلیدر» است که در فاصله 90 کیلومتری شمال غربی شهرستان نیشابور و در امتداد رشته کوه بینالود واقع شده است.

این روستا هنوز هم در میان روستاهای نیشابور از جایگاه معتبری برخوردار است که پر از جاذبه‌های گردشگری، فضاهای سرسبز است و هم‌چنین از لحاظ ویژگی‌های قومی روستایی قابل توجه است.

برخلاف مردم سرولات که به ترکی سخن می‌گویند، مردم روستای کلیدر به ‌لهجه خاص کلیدری که گویش فارسی خراسانی است، صحبت می‌کنند. به گفته‌ عده‌ای بیش از 90 درصد مردم کلیدر با سواد هستند و با توجه به اصالت قومی و سابقه‌ تاریخی این روستا، مردم روستاهای منطقه کلیدری‌ها را مردمی با فرهنگ و متشخص معرفی می‌کنند.

وجود آثار باستانی از جمله «بنای گنبدی کلیدر»، «قلعه کهنه»، «بنای خواجه ابوالقاسم» و ... در اطراف این روستا نشانی برای پیشینه تاریخی «کلیدر» است. آداب و روسوم، گویش مردم و وجود نام کلیدر در کتاب‌های تاریخی نیز حاکی از قدم و پیشینه این روستا است.

گنبد تاریخی کلیدر یکی از معروف‌ترین بنای این روستا است که گنبدی کم ارتفاع با تخته سنگ‌های صاف دارد و از داخل و بیرون بدون تزئینات است.

قدمت این بنای چهارطاقی به قرن هشتم و نهم هجری قمری در دوران ایلخانیان و تیموریان می‌رسد. ضلع شرقی این بنا به صورت جلوآمدگی به صورت ایوان ورودی ساخته شده است.

گنبد تاریخی کلیدر در سال 87 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. هم‌چنین در داخل این بنا دو سنگ قبر بزرگ نیز وجود داشته که از محل اصلی خود خارج شده و به موزه نیشابور منتقل شده‌اند، که تاریخ یکی از سنگ‌ها 902 هجری و دیگری 912 هجری است و هر دو دارای تزئینات زیبایی هستند.

از دیگر بناهای تاریخی این روستا می‌توان به «قلعه کهنه» اشاره کرد که متعلق به دوره سلجوقیان و تیموریان در قرن هفتم تا یازدهم قمری است. این قلعه نیز مانند گنبد تاریخی کلیدر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

روستای «کلیدر» علاوه بر آثار تاریخی متعدد که نشانه‌ای از قدمت این روستا است طبیعتی بکر و زیبا دارد که گردشگران را به خود جذب می‌کند. وجود درختان جنگلی هم‌چون اُرس، زرشک، نسترن و زالزالک در دامنه‌های وسیع و ارتفاعات متعدد با پوشش‌های متنوع گیاهی چشم‌اندازی زیبا در این منطقه به‌وجود آورده است.

این منطقه علاوه بر طبیعت بکر از تنوع جانوری فراوانی هم بهره‌مند است، کوه‌های بلند، مراتع کافی و مستعد، چشمه‌های فراوان و ... باعث شده است که جانوران زیادی مانند قوچ، پلنگ، شغال، تیهو، مار افعی و ... در این منطقه وجود داشته باشند.

معنای دقیقی برای نام این روستا وجود ندارد اما در زبان پهلوی «کلی» به معنای محکم، استوار و «در» به معنی قلعه است، بنابراین این واژه به معنای «قلعه محکم» است و شاید به این اسم به دلیل وجود قلعه‌هایی در اطراف این روستا به آن داده شده است.