آشنایی با نخستین کلیسای پرتغالیها در گوا

۵۵آنلاین :

نویسنده : حمیدرضا سروری

پرتغالیها نخستین کاشفان اروپایی دورۀ نوزایی(رنسانس) بودند در ابتدای سدۀ شانزدهم میلادی به برزیل رسیدند و راه دریایی به هندوستان را کشف کردند. پرتغالیها درکرانه‌های غربی هند در بخشهایی از ایالت گجرات یعنی دمان(Daman) و دیو(Diu) و البته در گُوا(Goa) که امروزه کوچکترین ایالت هندوستان است و نیز در مومبای یا بمبئی،همچنین در جنوب هند درکوچین یا کوچی(Kochi) و چندین و چند ناحیۀ دیگر ساکن شدند. گوا در سال1510میلادی به بخشی از قلمرو پرتغال تبدیل شد و آلفونسو(آفونسو) دِ آلبوکرک(Afonso de Albuquerque) دریانورد مشهور به عنوان فرمانروای گوا برگزیده شد و از آن پس گوا به پایگاه اصلی پرتغالیها در شرق و مرکز فعالیتهای اقتصادی و بازرگانی آنها و جایگاهی برای ایجاد کلیساهای فاخر و پر تزیین تبدیل گشت. بسیاری از جهانگردان اسپانیایی،ایتالیایی،فرانسوی و بریتانیایی در نوشته‌های خود به این موضوع اشاره کرده‌اند که گوا در مقام مقایسه با شهرهای دنیای غرب چیزی کم نداشته است. کالای کلیدی در تجارت به شیوۀ پرتغالیها ادویه بود و بین ادویه‌ها هم فلفل جایگاه نخست را داشت. از دیگرکالاهایی که در تجارت رد و بدل می‌شد سنگهای گرانبها،اسب،عاج و...بود و برده‌ها هم در این میان نقش پر رنگی داشتند پرتغالیها سود سرشاری از برده‌داری بردند هرچند که میزان این نوع تجارت در اقیانوس هند در مقام مقایسه با اقیانوس اطلس بسیار کمتر بود. یکی از سیاستهای اصلی امپراتوری پرتغال بر مبنای در اختیارگرفتن زمین و به ویژه زمینهای ساحلی و ساختن دژهای نظامی در محلهای راهبردی کنار دریا بود تا بتوانند از این راه بر تجارت دریایی نظارت بیشتر و بهتری داشته باشند و خطر حملۀ دشمنان از راه دریا را هم کاهش دهند. با توجه به تعصب و علاقه‌ای که به آیین مسیحیت داشتند همیشه تلاش می‌کردند تا باورکاتولیک خود را گسترش دهند و کوشش می‌کردند مردم سرزمینهایی را که در اختیار می‌گرفتند را از نظر فرهنگی و مذهبی همانند خود کنند و از این نظر به شدت مردم بومی را تحت تأثیر خود قرار می‌دادند و اگر امروزه به گوا نگاهی ژرف بیندازیم این نفوذ فرهنگی را به خوبی می‌بینیم هرچند که از نظر سیاسی گوا تنها تا سال1961میلادی بخشی از پرتغال به حساب می‌آمد ولی حضور450سالۀ پرتغالیها اثر فرهنگی خود را به شکل عمیقی برجای گذاشته است. کلیسای کوچکی که مورد بحث ما است به نام سنت کاترین(St.Catherine) شناخته می‌شود و از نظر کهنگی دومین یا سومین کلیسایی است که در سراسر آسیا ساخته شده است و در منطقۀ گوای قدیم یا به قول پرتغالیها(Velha Goa) درکنار دیگر کلیسای بزرگ این منطقه یعنی کلیسای سنت فرانسیس آسیسی (St.Francis Asisi) جای دارد. پیش از غلبۀ پرتغالیها بر گوا عادل‌شاهیان که یکی از پادشاهان مسلمان دکن بودند بر این بخش حکمرانی می‌کردند و سازه‌هایی در همین محل ساخته بودند. آلفونسو(آفونسو) دِ آلبوکرک در25نوامبر1510م،عادل‌شاهیان را شکست داد و برگوا چیره گشت و در همین سال بود که دستور ساخت کلیسای سنت کاترین را داد،کلیسا در سال1550میلادی و در زمان حکمران پرتغالی گوا یعنی جرج کابرل(Jorge Cabral) بازسازی شد و بار دیگر این بازسازی در سال1952میلادی صورت گرفت. جرج کابرل نجیب زاده و افسر نظامی پرتغالی بود که بین 13ژوئن1549تا نوامبر1550میلادی فرمانروای گوا به شمار می‌رفت،وی برادرزادۀ پدرو آلوارز کابرل(Pedro Álvares Cabral). کاشف برزیل بود. کلیسا بر مبنای سبک معماری رنسانس بنا شده و در یک سوی خود دارای برج است. درون کلیسا محراب وجود دارد که به سنت کاترین تقدیم شده و علاوه بر پیکرۀ او پیکره‌ای هم از مریم مقدس در محراب کلیسا دیده می‌شود. هرچند از نظر قدمت و تاریخ ساخت این کلیسا بسیار مهم است ولی شوربختانه گردشگران بسیار کمی به آن توجه می‌کنند!در بخشی از دیوار بیرونی کلیسا کتیبه‌ای سنگی به زبان پرتغالی نبشته شده که از آن جرج کابرل است و به این موضوع اشاره دارد که آلفونسو دِ آلبوکرک،گوا را از عادل‌شاهیان گرفته و این کلیسا را در سال1510م،ساخته و آن را به سنت کاترین تقدیم نموده است و به نام جرج کابرل و اقدامش در بازسازی و تعمیر کلیسا هم اشاره شده است.