[ پولاد امین ] هفتادوهفتمین دوره جشنواره فیلم ونیز آغاز شد. جشنواره‌ای که به عنوان قدیمی‌ترین فستیوال سینمایی دنیا شناخته می‌شود - از سال ١٩٣٢ یعنی هشتادوهشت‌سال پیش بی‌وقفه، به جز دوره‌های انگشت‌شماری در دوران جنگ دوم جهانی برگزار شده و در تمام این سال‌ها در کنار فستیوال‌های کن و برلین یکی از سه جشنواره مهم دنیای سینما بوده است. ونیز امسال هم که کرونا بیشتر فستیوال‌های جهان را به تعطیلی کشانده بود، تحت تدابیر شدید بهداشتی آغاز به کار کرد تا نخستین جشنواره بین‌المللی مهمی باشد که بعد از شیوع ویروس کرونا و قرنطینه‌ها و دومینوی تعطیلی جشنواره‌های سینمایی برگزار شده است.
روز گذشته اخبار و گزارش‌های بیشتر خبرگزاری‌های دنیا درباره فستیوال هفتادوهفتم ونیز حکایت از این داشت که این دوره از جشنواره هیچ شباهتی به جشنواره‌های سال‌های پیش ندارد. بی‌بی‌سی با اشاره به اینکه نمایش فیلم افتتاحیه یعنی «پیوندها» به کارگردانی «دانیله لوکتی» ایتالیایی در حضور خبرنگارانی انجام شد که دمای بدن‌شان قبل از ورود چک شده بود، از تدابیر شدید بهداشتی در ونیز امسال خبر داده است. خبرگزاری فرانسه اما برخلاف دیگر خبرگزاری‌ها در گزارشی که از افتتاحیه فستیوال ونیز منتشر کرد، نگاهی امیدوارانه‌تر داشت و نوشت که در ١٠ روز آتی (ونیز امسال تا بیست‌ودوم شهریور، دوازدهم سپتامبر، ادامه خواهد داشت) ۱۸ فیلم برای تصاحب شیر طلایی و ده‌ها فیلم دیگر در بخش‌های دیگر این جشنواره با هم رقابت خواهند کرد تا سینمادوستان به این بهانه چند روزی کرونا را به فراموشی بسپارند.
«میهمانی‌ها ممنوع است، فاصله‌گیری اجتماعی ضروری است، پیش از ورود به محل جشنواره باید دمای بدن اندازه‌گیری شود، استفاده از ماسک اجباری است، ستارگان حاضر باید آزمایش کرونا بدهند، همه جای شهر به‌خصوص در حوالی محل جشنواره پر است از تابلوها و بنرها و علامت‌های ایمنی با مضامینی چون ماسک بزنید، فاصله امن را رعایت کنید و دستان‌تان را بشویید.» این خلاصه‌ای است از شرایط فستیوال امسال ونیز به روایت خبرگزاری‌ها. خبرنگارانی که بلااستثنا همگی ماسک زده‌اند، دوروبر فرش قرمز جشنواره پرسه می‌زدند و عکس‌های ستارگان ماسک زده‌ای که شکار کرده‌اند، به رسانه‌هاشان ارسال می‌کنند.
البته از اول کار هم مشخص بود با چنین اوضاعی روبه‌رو خواهیم بود. وقتی فستیوال‌ها در اوج کرونا تک تک اخباری در مورد لغو یا برگزاری آنلاین دوره‌های امسال‌شان می‌دادند، آلبرتو باربرا، رئیس جشنواره ونیز، با سرسختی در مقابل رسانه‌ها ادعا می‌کرد که تحت هر شرایطی ونیز ٢٠٢٠ برگزار خواهد شد و حالا شاهد نتایج سرسختی او هستیم. نخستین جشنواره بزرگی که برگزار شده؛ گیریم با پروتکل‌های سختگیرانه بهداشتی. اما همین که شاهد برگزاری فستیوالی در این حد و اندازه هستیم، یعنی سینما هنوز کاملا شکست نخورده و در حال مقاومت در مقابل کروناست. روز گذشته باربرا روی فرش قرمز درباره این مسائل حرف زد و با غرور از اهمیت فستیوال امسال سخن گفت: «قرنطینه هالیوود باعث شده جشنواره امسال زرق و برق سابق را نداشته باشد، اما همین‌که ۶۵ فیلم خوب از ۵۰ کشور جهان روی پرده می‌رود، اتفاق خوبی است؛ نمادی از غنا و تنوع سینمای معاصر».
فیلم‌ها و داوران
در فستیوال امسال همان‌گونه که آلبرتو باربرا در روز افتتاحیه گفت، ٦٥ فیلم به نمایش درخواهد آمد. فیلم‌هایی از کارگردانانی مانند میشل فرانکو، مونا فستولد، نیکول گارسیا، آتوم اگویان، آموش گیتای، آندری کونچالوفسکی، کیوشی کوروساوا، جیانفرانکو روزی، جاسمیلا زبانیچ، آبل فررا، پدرو آلمادوار، آلکس گیبنی، اورین ولز، فردریک وایزمن، لاو دیاز، عادل خان یرژانف و البته مجید مجیدی، شهرام مکری و احمد بهرامی. در این میان ١٨ فیلم در بخش اصلی و بقیه نیز در بخش‌های «افق‌ها»، «خارج از مسابقه» و البته «واقعیت مجازی» -خود این بخش هم شامل ۴۴ فیلم از ۲۴ کشور است. این بخش به طور کامل به صورت آنلاین برگزار خواهد شد و ۳۱ فیلم در بخش مسابقه و بقیه نیز در خارج از مسابقه حضور دارند. داوران امسال هم شامل چهره‌های صاحبنام و معتبری است تا جایی که سرشناس‌ترین چهره امسال جشنواره «کیت بلانشت» است که ریاست هیأت داوران بخش مسابقه اصلی موسوم به ونیز ۷۷ را برعهده دارد و در کنار او ورونیکا فرانز کارگردان و فیلمنامه‌نویس اتریشی، جوانا‌هاگ کارگردان و فیلمنامه‌نویس انگلیسی، نیکولا لاجیویا نویسنده ایتالیایی، کریستین پتزولد کارگردان آلمانی، مت دیلن بازیگر آمریکایی و لودیواین سانیه بازیگر فرانسوی قرار دارند. در بخش رقابتی افق‌ها نیز کلر دنی کارگردان فرانسوی، اسکار آلگریا کارگردان اسپانیایی، فرانچسکا کومنچینی کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی و کریستین واچون تهیه‌کننده آمریکایی به داوری فیلم‌ها خواهند پرداخت.
افتتاحیه
در مراسم افتتاحیه ونیز ٧٧ آلبرتو باربرا خبر از طراحی دو فضای روباز برای اکران فیلم‌ها برای رعایت فاصله‌گیری اجتماعی داد. او با ابراز خوشحالی از برگزاری فستیوال-حتی با کاهش فیلم و بخش‌های دیگر- گفت: «بی‌آنکه بخواهیم قربانیان بی‌شمار چند ماه گذشته را از یاد ببریم، نخستین فستیوال بین‌المللی پس از وقفه اجتناب‌ناپذیر پاندمی، تبدیل به جشنی برای بازگشایی می‌شود که همه انتظارش را می‌کشیدیم و پیام امیدی است به جهان سینما که از این بحران به‌شدت لطمه دیده است».
این صحبت‌ها را آلبرتو باربرا در کنار کارلو شاتریان مدیر فستیوال برلین، تیری فرمو مدیر فستیوال کن، لیلی هینستین مدیر فستیوال لوکارنو، وانیا کالوجریچ مدیر فستیوال رتردام، کارل اوخ مدیر فستیوال کارلووی‌واری، خوزه لوییز ربوردینوس مدیر فستیوال سن‌سباستین و تریشیا تاتل مدیر جشنواره لندن بیان کرد - به‌عنوان مدیران هشت جشنواره فیلم مهم اروپایی به منظور ابراز همبستگی در این دوران بحرانی و پاسداشت هنر سینما در مراسم افتتاحیه جشنواره ونیز حضور پیدا کرده بودند.
باربرا همچنین فیلم‌های امسال را «بهترین فیلم‌هایی» خواند «که صنعت فیلمسازی در چند ماه اخیر به لطف سختکوشی تهیه‌کنندگان و کارگردانان به تولید رسانده». او همچنین از اینکه ۴۴درصد فیلم‌های بخش مسابقه متعلق به کارگردانان زن است ابراز خوشحالی کرد. این موضوع برمی‌گردد به انتقاداتی که در سال‌های اخیر از فستیوال‌های سینمایی شده و بسیاری از فعالان اجتماعی فستیوال‌ها را به تبعیض جنسیتی و نژادی متهم کرده بودند.
ایران در ونیز
هفتادوهفتمین دوره ونیز برای سینمای ایران دوره مهمی است. در واقع سینمای ایران که در سال‌های اخیر موفقیت قابل ذکری در فستیوال ونیز نداشته، امسال با سه فیلم در این رویداد سینمایی حضور دارد.
«خورشید» جدیدترین فیلم مجید مجیدی که در جشنواره فیلم فجر هم مورد استقبال مردم و منتقدان قرار گرفت و از نظر بعضی از منتقدان بهترین فیلم مجیدی است. اولین فیلم ایرانی این جشنواره است. این فیلم درباره پسران نوجوانی که دنبال یک رویای عبث خود را به دل آتش می‌زنند، در بخش مسابقه اصلی جشنواره پذیرفته شده است. مجیدی درباره این فیلم گفته که «برخلاف نظر منتقدان خورشید فیلم تلخی نیست. من در این فیلم به دنبال یادآوری مسئولیت اجتماعی نسبت به بچه‌های کار بودم. این فیلم در ادامه راه فیلمنامه‌های قبلی من است و سعی کردم مسائل اجتماعی را در فیلم‌هایم نمایان کنم».
«جنایت بی‌دقت» ساخته شهرام مکری و «دشت خاموش» ساخته احمد بهرامی نیز دو فیلم دیگر ایرانی هستند که در بخش افق‌ها به نمایش درخواهند آمد. «جنایت بی‌دقت» سومین فیلم شهرام مکری مضمونی مرتبط با سینما دارد و درباره تماشاگرانی است که قبل از شروع اکران فیلم در سینما درباره آن حرف می‌زنند و با شروع ماجرا بر پرده سینما، داستان آنها و قصه فیلم با هم یکی می‌شود. «دشت خاموش» احمد بهرامی هم به شرایط دشوار کاری و روابط انسانی پیچیده چند خانواده می‌پردازد که در یک محیط کارگری زندگی می‌کنند. احمد بهرامی درباره فیلمش گفته: «پدرم یک کارگر صنعتی بود و دوست داشتم اگر فیلمساز شدم، درباره زندگی کارگران فیلم بسازم. پس از چند فیلمی که ساختم، احساس کردم الان زمان آن فرا رسیده است که به این موضوع بپردازم، از همین‌رو فیلم «دشت خاموش» شکل گرفت».
سینمای ایران درشرایطی به ونیز هفتادوهفتم پای می‌گذارد که پیش از این ١٠٦ فیلم ایرانی در این فستیوال به نمایش درآمده‌اند. جعفر پناهی تاکنون تنها کارگردان ایرانی است که توانسته جایزه اصلی این جشنواره یا همان شیر طلایی معروف را در دست بگیرد. او در سال ٢٠٠٠ برای فیلم «دایره» موفق به کسب این جایزه شده است.
دیدگاه تان را بنویسید