[شهروند] سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان در گفت‌وگو با العالم به مسائل مختلف برنامه هسته‌ای ایران ازجمله حادثه نطنز، پیشرفت‌های هسته‌ای کشور، ذخایر اورانیوم، کیک زرد، نحوه رفتار اروپا در برجام و شروط ایران برای حضور بازرسان آژانس در کشور پرداخت.
او در زمینه پنج گامی که ایران در برابر بدعهدی طرف‌های برجام برداشته است، گفت: «پنج گامی که برداشته شد، در ارتباط با اقدام نکردن کشورهای اروپایی بود که قول داده بودند بعد از خروج آمریکا از برجام این خلأ را پر و تحریم‌ها را جبران کنند؛ زمانی که این کار را نکردند، چون بین تعهدات ما و امتیازاتی که باید می‌داشتیم عدم تعادل ایجاد شد و برای اینکه این تعادل مجددا برقرار شود، گفتیم از تعهدات خودمان کم کنیم یا آنها امتیازات را بیشتر کنند که این تعادل برقرار شود و اگر امتناع کردند ما تعهدات را کم کنیم؛ لذا یک به یک شروع کردیم و سقف ٣٠٠ کیلو «یو اف ٦» را که به‌عنوان ذخایر پذیرفته بودیم کنار گذاشتیم. ٣,٦٧درصد بیشتر غنی‌سازی نمی‌کردیم که این محدودیت را هم کنار گذاشتیم. در مسأله آب سنگین که گفته بودیم ذخایر ١٣٠ تن به بالا را به بازارهای بین‌المللی عرضه می‌کنیم، اعلام کردیم که دیگر متعهد به این مسأله نیستیم. البته مفهومش این نیست که عرضه نمی‌کنیم، بلکه این کار را داریم انجام می‌دهیم ولی به محدودیت پذیرفته شده دیگر عمل نمی‌کنیم.
موضوع دیگر بحث فردو بود که آن را فعال کردیم و اقداماتی از این قبیل؛ همین‌طور درباره رآکتور اراک اعلام کردیم تعهد بازطراحی دیگر لزوما برای ما تعهد محسوب نمی‌شود؛ اگرچه ترجیح می‌دهیم یک رآکتور بازطراحی شده داشته باشیم که در همین زمینه داریم کار می‌کنیم، اما آمادگی کامل داریم که اگر قرار باشد رآکتور قبلی را دوباره احیا کنیم با توجه به اینکه دانش و امکاناتش را داریم، دوباره به سمت رآکتور قبلی برگردیم. این گام‌ها عملیاتی شده و در گام نهایی هم ما تقریبا همه تعهدات را برداشتیم.
البته گام سوم نیز در ارتباط با تحقیق و توسعه است که ماشین‌های مختلفی مطرح است و ماشین‌های جدیدی آوردیم مانند IR٩ که با ظرفیت ٥٠ سو دارد مطرح می‌شود؛ ماشین‌هایی مانند IR٦ و IR٨ که روند تکامل اینها قبلا زمان‌بندی شده بود که این زمان‌بندی و محدودیت را کنار گذاشتیم؛ به‌طور مثال براساس برجام برای در اختیار داشتن یک آبشار کامل IR٦ باید از سال دهم شروع می‌کردیم که عملا بلافاصله بعد از اعلام گام‌ها شروع کردیم. البته همواره اعلام کرده‌ایم که این گام‌ها می‌تواند به عقب برود، مشروط بر اینکه آنها تحریم‌ها را بردارند و به آمریکا فشار بیاورند، کما اینکه تلاش‌هایی مانند اینستکس انجام داده‌اند ولی نتیجه لازم را نداشته است. اینکه زمینه‌ای فراهم شود تا ایران بتواند تجارت راحتی داشته باشد، ایجاد نشده است. ما مادامی که این مسأله ایجاد نشود به تعهدات خودمان برنمی‌گردیم.»
کمالوندی در مورد روند فعالیت ایران برای رسیدن به ظرفیت ١٩٠هزار سو طبق فرمایشات مقام معظم رهبری گفت: «کف نیاز بلندمدت ما طبق آنچه فرمایش مقام معظم رهبری بود، این است که به ١٩٠هزار سو برسیم. این کار محاسباتی دارد که باید یک نیروگاه و رآکتور و نیازهای مختلف را پاسخگو باشد. معنی این کار این نیست که بیشتر از این حد نباشد، بلکه می‌توانیم تا یک‌میلیون سو و بیشتر از آن هم جلو برویم، اما این ظرفیت که یک ظرفیت صنعتی است، مستلزم یک‌سری امکانات است که مهم‌ترین آن اگرچه دستگاه سانتریفیوژ است و ما با وجود حادثه‌ای که اخیرا داشتیم باز هم ظرفیت خوبی در زمینه ساختن سانتریفیوژ داریم ولی مهم‌ترین نکته علاوه بر دستگاه سانتریفیوژ، مواد اولیه است. بالاخره کشور ما مواد به اندازه کافی ندارد و اگر همین امروز هم ظرفیت ما برای ١٩٠هزار سو فراهم باشد ممکن است چند‌سال تولید کنیم و بعد از آن نیاز داشته باشیم به واردات مواد. مهم این است که بتوانیم مواد اولیه را هم وارد کنیم. ما هم‌اکنون حدود ١٠٠٠ تن (بیش از ٨٠٠ تن) کیک زرد ذخیره داریم. به فرض اینکه از فردا شروع کنیم ١٩٠هزار سو را استفاده کنیم، چیزی حدود چهارسال می‌توانیم با موجودی امروزمان ادامه فعالیت بدهیم. اما اینکه چقدر طول می‌کشد این ماشین‌ها (سانتریفیوژ) ساخته شود، براساس ظرفیتی که داریم قبل از این حادثه می‌توانستیم روزی ٦٢ ماشین تولید کنیم که با فرض ظرفیت هر ماشین ١٠ سو، در ١٠ ماه می‌توانستیم به ظرفیت مورد نیاز ١٩٠هزار برسیم.
با توجه به حادثه‌ای که رخ داده (حادثه نطنز) ما بخشی از امکانات خود را از دست داده‌ایم، اما به نحوی نیست که قابل جبران نباشد. بخش‌های دیگری داریم که می‌تواند با ظرفیتی یک مقدار کمتر، این کار را انجام دهد و در مدت مثلا یک‌سال هم بتوانیم به ظرفیتی که قبلا بوده است، برسیم. یعنی در طول یک‌سال تا یک‌سال و دو ماه می‌توانیم به وضع قبلی برسیم. مفهومش این است که این حادثه نسبت به امروز در حدود دو تا چهار ماه از نظر زمانی به ما آسیب زده است، اما مفهومش این نیست که اکنون نمی‌توانیم تولید کنیم، چون نیروی انسانی، طراحی و تجهیرات را کاملا داریم و مسأله بعدی هم تأسیسات است که تأسیسات متعدد داریم که می‌تواند مواد و تجهیزات در تأسیسات دیگر فعال شود، منتها باید به مسائل پدافندی بیشتر فکر شود تا خسارت و حادثه چه از ناحیه دشمن یا دیگر موارد، به حداقل برسد.
حتی در نظر داریم این مسأله به صورت دو مکان در نظر گرفته شود که آسیب‌پذیری کمتری داشته باشیم، بنابراین اگر فرض بر این باشد که بخواهیم ١٩٠هزار سو را محقق کنیم، می‌توانیم ظرف حدود یک‌سال یا یک‌سال و دو تا سه ماه این کار را انجام دهیم، اما مفهومش این نیست که ما همین امروز سراغ ١٩٠هزار سو برویم. این ظرفیت باید ایجاد شود که البته اکنون موجود است، ولی اگر بخواهیم در این مسیر جلو برویم باید مرحله به مرحله حرکت کنیم که فکر می‌کنم برای مرحله اول می‌توانیم روی ٣٦هزار سو کار کنیم که کیک زردش در داخل کشور تولید می‌شود و می‌تواند جوابگو باشد و این کار هم براساس حل مشکلات مواد می‌تواند سرعت بیشتری پیدا کند.»
او درباره انفجار اخیر در تأسیسات نطنز گفت: «اینکه انفجار بوده، انفجار است و اینکه انفجار چه مبنایی داشته، قطعا انفجار تأسیسات گاز و چیزهایی که در رسانه‌ها آمده نیست، چون تأسیسات گازی آنجا نبوده که بخواهد انفجاری صورت بگیرد، اما بررسی نیروهای امنیتی ما حکایت از این دارد که می‌تواند خرابکاری صورت گرفته باشد، اما اینکه این خرابکاری به چه نحوه بوده و چه کسانی این کار را انجام داده‌اند، ملاحظاتی است که نیروهای امنیتی ما می‌دانند، یعنی درواقع شورای امنیت ما می‌داند و این را هم به ما اعلام کرده‌اند که می‌دانیم شرایط چگونه است، اما از آنجایی که دارند تلاش می‌کنند و به دنبال مسببین این حادثه هستند فعلا اطلاعاتی نمی‌دهند که بخواهد به کار اطلاعاتی و تحقیقات آنها صدمه‌ای وارد شود.»
کمالوندی در مورد اینکه آیا می‌تواند حمله هوایی یا موشکی در این حادثه صورت گرفته باشد؟ گفت: «من خودم متخصص این مسأله نیستم. نظرات افرادی را که در این کار متخصص هستند اعلام می‌کنم. از نظر من می‌تواند حمله باشد یا نباشد، اما آنچه مسلم است انفجاری بوده و اینکه عامل این انفجار چه بوده و به چه طریقی بوده است، واقعا این‌گونه نیست که ما بخواهیم بنا به دلایلی اعلام نکنیم. ما به‌عنوان سازمان انرژی اتمی واقعا نمی‌دانیم چه چیزی است، چطور بوده، چه موادی به کار رفته، چه میزان و چه شکلی بوده است. از اینها اطلاع نداریم و طبیعتا با تقسیم کاری که هست، آن‌طور که به ما گفته‌اند مسئولان امنیتی تقریبا اکنون جزئیات مطالب را می‌دانند و دارند پیگیری‌هایی انجام می‌دهند که فکر می‌کنم آنها هم به موقع گزارش‌های خود را خواهند داد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا تأسیسات یا اماکن ایرانی وجود دارد که موضوع اختلاف بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی یا بازدید باشد؟ گفت: «ما غیر از این دو مورد، موردی نداشته‌ایم که بخواهد موضوع اختلاف ما باشد و بخواهند بازرسی و دسترسی داشته باشند. ما اینجا از اول نگفته‌ایم دسترسی نمی‌دهیم. از ابتدا گفتیم علتش این است که ما یک‌بار در تورقوزآباد این کار را کردیم و به آنها اعلام کردیم در آن هم اسنادتان اسنادی قوی نبود. به‌هرحال وقتی آنها سوالی دارند، حقی هم کشور عضو دارد که بگوید سوال‌تان مبانی درست داشته باشد، چرا؟ چون قوانین و مقررات جبرانی نداریم؛ به عبارتی مثلا اگر کشوری تهمتی وارد کرد بعد از اینکه اثبات شد که نیست، باید بروید و علیه او مطالبه داشته باشید، ولی چون چنین مکانیزمی نیست، بنابراین نباید اجازه داد. به‌خصوص زمانی که دلیل تنها ادعاهای مطرح شده از سوی یک رژیم با اهداف مشخص باشد.
دیدگاه تان را بنویسید