بر اساس آنچه مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده، ایران در ٢٠سال آینده مقام سومین تولیدکننده گاز را به چین واگذار می‌کند و خود در مقام چهارمین تولیدکننده گاز جهان قرار می‌گیرد.
درحال حاضر کشورمان با تولید ٢٣١میلیارد مترمکعب (آمار سال ٢٠١٨) مقام سوم دنیا را دارد اما در سال ٢٠٤٠ خواهد توانست سقف تولید خود را به ٣٠٢ میلیارد مترمکعب برساند که در همین فاصله چین تولید خود را از تولید سالانه ١٦٠میلیارد مترمکعب به ٣٠٦ میلیارد مترمکعب خواهد رساند و گوی سبقت را از ایران خواهد ربود.
آنچه در بازبینی این اعداد اهمیت دارد، تفاوت میزان رشدی است که ایران و چین در بازه زمانی بین ٢٠١٨ تا ٢٠٤٠ به دست می‌آورند. در بازه زمانی معین و ثابت چین از عدد تولید ١٦٠ به ٣٠٦ می‌رسد و ایران از ٢٣١ به ٣٠٢ میلیارد مترمکعب خواهد رسید.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده: «یافته‌های جدید نشانگر تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم پس از ایالت متحده، روسیه و چین است. همچنین رشد قابل ملاحظه تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق از دیگر تحولات مهم تأثیرگذار بر آینده صادرات گاز ایران در منطقه و جهان دربلندمدت خواهد بود. با توجه به تصویر ارایه‌شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به‌ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصت‌های ارزشمند و همزمان تهدیدات جدی مواجه خواهد شد که شایسته تأمل و توجه از سوی سیاست‌گذاران کلان انرژی کشور به منظور اتخاذ راهبردهای صحیح، کارآمد و بهنگام است.»
آینده بازار جهانی گاز
براساس پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA ) تقاضای گاز طبیعی جهان با متوسط رشد سالیانه٤/١درصد، از ٣هزارو ٨٥٠میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٨ به حدود ٥هزار و٤٠٠میلیارد مترمکعب در سال٢٠٤٠ افزایش خواهد یافت.
با توجه به متوسط نرخ رشد تقاضای جهانی گاز طبیعی طی سال‌های ٢٠٠٠ تا ٢٠١٨ که حدود سالیانه ٥/٢درصد رشد داشته است، چنین استنباط می‌شود که در دو دهه دوم قرن ٢١، به رغم افزایش تقاضای گاز، نرخ رشد تقاضا کاهش خواهد یافت.
بیشترین میزان رشد تقاضای گاز طبیعی در مناطق مختلف طی دودهه آتی به این ترتیب به میزان آفریقا (٢/٣درصد و آسیا پاسفیک ٨/٢درصد و خاورمیانه ٩/١درصد خواهد بود. با توجه به آلایندگی کمتر گاز در مقایسه با دیگر سوخت‌های فسیلی، مصرف گاز در همه بخش‌ها با روند صعودی همراه است. طبق پیش‌بینی‌های انجام‌شده، میزان تولید جهانی گاز طبیعی از ٣هزار و٩٠٠میلیارد مترمکعب در سال ٢٠١٨ به ٥هزار و٤٠٠ میلیارد مترمکعب در افق ٢٠٤٠ افزایش می‌یابد.
موقعیت خوب سوآپ
گرچه ایالات متحده اولین تولیدکننده گاز طبیعی جهان در افق ٢٠٤٠ خواهد بود، اما روسیه به دلیل داشتن بالاترین سطح مازاد عرضه و گاز بالقوه برای صادرات، مهم‌ترین صادرکننده گاز طبیعی جهان در افق ٢٠٤٠ به شمار می‌رود. رشد تولید ترکمنستان و جمهوری آذربایجان پتانسیل خوبی برای انجام سوآپ و ترانزیت گاز طبیعی از طریق ایران در بلندمدت ایجاد خواهد کرد که می‌تواند با دلیل ملاحظات اقتصادی و سیاسی نقش ایران در بازارهای جهانی گاز را ارتقا دهد.
دیگر بازیگر نوظهور حوزه آسیا پاسفیک، چین است که تولید گاز طبیعی خود را از ٢٥میلیارد مترمکعب در سال ٢٠٠٠ به بیش از ٣٠٠میلیارد مترمکعب خواهد رساند که نقش بسزایی در کاهش سطح واردات گاز طبیعی این کشور و افزایش امنیت انرژی آن ایفا خواهد کرد.
کاهلی ایران
ایران همانند سال ٢٠١٨ در افق ٢٠٤٠ نیز بیشترین سطح تولید گاز خاورمیانه را داراست، لکن کمترین نرخ رشد تولید را به دلیل محدودیت‌های سرمایه‌گذاری تجربه می‌کند. پیش‌بینی‌های انجام‌شده، دورنمای روشنی را برای تولید گاز عراق نشان می‌دهد، به‌طوری که این کشور با متوسط نرخ رشد سالیانه ١٢درصد، به افزایش سطح تولید گاز خود از ٩میلیارد مترمکعب کنونی به ١١١میلیارد مترمکعب موفق خواهد شد. حضور عراق به‌عنوان بازیگر نوظهور و مهم گاز خاورمیانه قطعا آثار اقتصادی و ژئوپلیتیک قابل اعتنایی در این منطقه از خود به جای خواهد گذاشت و به دلیل وجود ظرفیت مازاد عرضه و امکان صادرات گاز عراق، می‌توان این کشور را به منزله تهدیدی جدی برای بازیگران سنتی گاز طبیعی این منطقه قلمداد کرد.
راه چاره چیست؟
آنچه در پایان گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، تأکید بر «شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت نفت ایران با رویکرد بین‌المللی» است.
از جمله نکاتی که کارشناسان توصیه کرده‌اند، می‌توان به «تغییر مرکز ثقل اقتصاد جهان از غرب به جنوب و شرق آسیا» ، «ارتقای جایگاه گاز در بازار جهانی انرژی»، «استفاده از امکان سوآپ گاز ترکمنستان و جمهوری آذربایجان»، «امکان صادرات گاز طبیعی به هند به صورت LNG و CNG از جنوب کشور»، «افزایش ظرفیت خدمت‌رسانی به کشتی‌های عبوری( بانکرینگ) در دریای عمان و خلیج‌فارس» اشاره کرد.
دیدگاه تان را بنویسید