دو مراسم تحلیف ریاستجمهوری در یک روز و در دو مکان مختلف در کابل، پایتخت افغانستان، شرایط عجیب و تجربه‌نشده‌‌ای را در اعتراض‌های انتخاباتی مرسوم در دنیا نشان داد. حالا که اشرف غنی و عبدالله عبدالله هر دو خود را رئیس‌جمهور همسایه شرقی ایران می‌دانند، باید به انتظار سه احتمال نشست؛ وقوع درگیری‌ها و بر‌هم‌خوردن همین ثبات نسبی در افغانستان، تکرار سناریوی دولت آشتی ملی مانند آنچه در دولت گذشته افغانستان رخ داد و یکی رئیس‌جمهور و دیگری رئیس اجرائی شد و سرانجام ایجاد دولت موقت برای تجدید انتخابات. کمیسیون مستقل انتخابات، اشرف غنی را پیروز انتخابات می‌داند و رقیب انتخاباتی او، برگزارکنندگان انتخابات را به تقلب گسترده متهم می‌کند. وی و تیم انتخاباتی‌اش، شکایت خود را بر اساس قانون به کمیسیون انتخابات ارائه کرده‌اند، اما این کمیسیون، بدون رسیدگی به شکایت یادشده، رئیس‌جمهور فعلی را پیروز انتخابات اعلام کرد. بی‌توجهی به رفتار قانون‌مند عبدالله، می‌تواند درگیری‌های داخلی خونین نظامی را در پی داشته باشد.
فارغ از این مسائل، موضوع قومیت در افغانستان نیز در شکل‌گیری این فضا مؤثر بوده است. سال‌هاست برخی از قومیت‌های افغانستان از حضور در ساختار قدرت کنار گذاشته شده‌اند و مسئولیت‌های اصلی در این کشور در ید قدرت یک قوم است و این روند با ریاستجمهوری غنی ادامه پیدا خواهد کرد. روند برگزاری و اعلام نتایج انتخابات افغانستان، باید از سوی سازمان‌های بین‌المللی و سازمان ملل با انتقاد مواجه می‌شد. خواسته مردم افغانستان، ریاستجمهوری عبدالله بود و اعتراض او نیز جنبه‌های قومی و سیاسی داشته و احتمال زیادی دارد که این مسئله، پای نیروهای قومی و سیاسی دیگر را به تنش‌ها باز کند. در شرایطی که با مصالحه آمریکا و طالبان، آنها به حضور در ساختار قدرت افغانستان فکر می‌کنند، درگیری میان دو چهره اصلی سیاسی افغانستان می‌تواند وضعیت را بی‌ثبات کند. طالبان، اشرف غنی را به رسمیت نمی‌شناسد؛ چراکه اعلام کرده انتخابات ریاستجمهوری باید پس از توافق طالبان و ایالات متحده با حضور نامزد طالبان برگزار شود و این روند، بخشی از فرایند صلح در این کشور باشد. به‌هر‌حال در نظام سیاسی افغانستان، هر رخدادی امکان‌پذیر است. نزدیک به ۴۱ سال است که منازعات نظامی و سیاسی در افغانستان جریان دارد و حکومت قانون را به حاشیه رانده است. به نظر می‌رسد احتمال ائتلاف بین مخالفان و رقبای اشرف غنی وجود دارد. طالبان، یعنی آن بخش از طالبان که حاضر به مذاکره و صلح با آمریکا نیستند، پشتون‌ها و به عبارتی آن دسته از نیروهای پشتون که به انحصارطلبی اشرف غنی در قدرت معترض هستند و کاندیداهای ریاستجمهوری غیر‌پشتون که در رأس آنها عبدالله قرار دارد و «ژنرال دوستم»، «محمد محقق» و «محمد کریم خلیلی» نیز که همراه و هم‌صدا با عبدالله معترض هستند، سه ضلع مثلث ضد اشرف غنی را شکل می‌دهند. اشرف غنی با چالش دیگری نیز مواجه است و آن اجرائی‌شدن پروسه صلح بین آمریکا و طالبان است و مشخص نیست محورهای توافق‌شده میان آمریکا و طالبان تا چه اندازه ضمانت اجرائی خواهد داشت. به نظر می‌رسد شکل‌گیری دولتی موقت و زمینه‌سازی برای انتخابات ریاستجمهوری جدید با حضور طالبان به‌عنوان یک نیروی سیاسی، فضا را از بن‌بست فعلی خارج کند. بعید است عبدالله با دولت آشتی ملی به شکل این چند سال موافقت کند؛ چون در گذشته نیز فقط یک اسم بود و عبدالله اختیار چندانی نداشت. اگر برای بحران کنونی افغانستان تدبیری اندیشیده نشود، یک کانون بی‌ثبات دیگر در منطقه ایجاد خواهد شد و چالش‌هایی جدید را پدید خواهد آورد.
*عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم و تحلیلگر غرب آسیا
ا
دیدگاه تان را بنویسید