نفت،طلایی سیاه در قعر زمین

علی گیلوری,پژوهشگر

در درون این کره خاکی انرژی های با ارزش بسیاری نهفته است که بشر در طول تاریخ حیاطش بسیاری از آن ها را کشف کرده و تا آنجا که تواسته از آن ها بهره برده است انرژی هایی که برخی از آن ها نامحدود هستند و برخی محدود و پایان پذیر، یکی از مهمترین این انرژی ها نفت می باشد، که انرژی بسیار با ارزش و محدود است، نفت نوعی ماده غلیظ است که به رنگ‌های قهوه‌ای سوخته ،سبز و سیاه در بخش هایی از پوسته کره زمین یافت می شود،درباره چگونگی و منشا تشکیل آن دانشمندان معتقدند که ،از گیاهان و حیواناتی پدید آمده است که قرن ها پیش در اطراف یا در درون دریا های گرم زندگی می کردند، این گیاهان یا حیوانات پس از آن که مردند در عمق دریا روی هم انباشته شده و با گذشت زمان میلیون‌ها تن ماسه و گل نیز روی آن ها را پوشاند،و بر اثر فشار این ماسه ها و گل ها رفته رفته به سنگ تبدیل شدند و حیوانات و گیاهان در لابلای آن به صورت مایع سیاه رنگ در آمده و ذخیره شدند و نفت را تشکیل دادند، قرن ها بعد با بالا آمدن کف دریا و تبدیل شدن آن به خشکی در برخی مناطق این مایع سیاه نمایان شده و بشر را متوجه خود ساخت.تاریخچه آشنایی انسان با نفت به ۴۵۰۰سال قبل زمانی که سومری ها، آشوری ها و بابلی ها در سرزمین بین النهرین دریاچه های قیر داشتند بر می گردد،آن ها از این قیر هابرای پوشاندن و عایق کاری کشتی‌ها و خانه‌های خودبه شکل محدود استفاده می‌کردند،اما با کشف اولین چاه اکتشافی نفت در سال ۱۷۶۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا استفاده از نفت گسترده تر شد.

نفت پس از آن که حفاری شده و از چاه خارج می‌شود به صورت خام است و کاربرد آنچنانی ندارد، از این رو باید آن را تصفیه کرد، زیرا که نفت ترکیبی از موادجامد، مایع و گاز مختلف است، بنابراین باید در برج های تقطیر تصفیه شده و در درجه حرارت های گوناگون مواد مختلف از آن خارج شود، نخستین و مهمترین ماده ای که از آن به دست می آید بنزین است سپس پارافین، گاز ،نفت سوخت و روغن های نرم کننده و... از آن گرفته می شود،

امروزه قسمت اعظمی از زندگی ما را نفت می چرخاند و اهمیت بسیاری در دنیای مدرن پیدا کرده است به طوری که نمی شود به هیچ عنوان دنیا را حتی یک روز بدون نفت تصور کرد،بنابراین نفت مزیت های بی شماری برای انسان به همراه آورده است و عملاً بشر بدون وجود نفت اکثریت صنایع و امکاناتش را از دست می دهد برخی از مهمترین کاربرد ها و مزیت هایش عبارت است از؛

1.استفاده در کشاورزی: یکی از مهمترین کاربرد های نفت خام تولید آمونیاک است، آمونیاک به عنوان منبع نیتروژن کود کشاورزی استفاده می‌شود، که برای تولید محصولات کشاورزی ماده ای بسیار مهم به شمار می آید، کاربرد دیگر آن در کشاورزی تولید انواع سم ها و آفت کش هاست که برای تولید محصولات ماندگار و سالم استفاده از آن ها بسیار اهمیت دارد و بدون وجود آن ها محصولات کشاورزی نابود می شود.

2.پلاستیک سازی: پلاستیک یک کالای اساسی زندگی مدرن است، از مانیتور کامپیوتر ها و اکثریت لوازم الکتریکی گرفته تا نایلون ها که در هر چیزی از جوراب تا جعبه دنده های مکانیکی و حتی در موتور خودرو هاوجود دارد، همگی محصولات ساخته شده از پلاستیک اند که یکی از محصولات تولیدی نفتی به شمار می رود که امروزه در اکثریت صنایع کاربرد های بسیاری دارد.

3.داروسازی: روغن معدنی و وازلین محصولات جانبی نفت خام هستند و در بسیاری از کرم ها و داروهای موضعی کاربرد دارند، قطران ،داروی داءالصدف و شوره سر نیز به واسطه نفت خام تولید می شود ،در واقع اغلب داروها مولکول های طبیعی و پیچیده ای هستند که بنیان های خود را از مولکول های طبیعی کوچک تر و ساده تری یافته اند، اغلب این پیش ماده ها محصولات جانبی نفت خام هستند.

4.تولید رنگ، مواد شوینده و...: نفت خام پس از پالایش به بنزین ،تولوئین، زیلین و... تبدیل شده و به این طریق مواد خام تولید محصولاتی از قبیل مواد شوینده و پارچه را فراهم می آورد، بنزین و تولوئین مواد اولیه ساخت پلی اورتان نیز هستند ،پلی اورتان در ساخت سورفاکتانت ها ،روغن ها و چوب لاک کاربرد دارد، حتی اسید سولفوریک عناصر خود را از سولفور خارج شده از نفت خام به دست می آورد.

5.حمل و نقل: سیستم حمل ونقل جهانی وابستگی بسیار شدیدی به نفت داردوبا وجود پیشرفت تکنولوژی و ساخت وسایل نقلیه ای که از انرژی های دیگری همچون برق و خورشید بهره می‌برد، همچنان اکثریت سیستم حمل و نقل جاده ای ،ریلی، دریایی وهوایی از بنزین و گازوئیل که فرآورده‌های اصلی نفت خام هستند استفاده می کنند.

6.مواد روغنی: تمام انواع روغن ها و گریس ها از نفت خام حاصل می‌شود، مواد روغنی برای تمام انواع ماشین ها به ویژه ماشین های مورد استفاده در حمل و نقل و صنایع و همچنین ماشین های تولیدی پیچیده کارخانجات کاربرد اساسی دارد و فعالیت آن ها در صورت عدم دسترسی به این مواد متوقف می شود.

7.صنعت پتروشیمی :هر دو صنعت پتروشیمی و شیمی از محصولات جانبی نفت خام به عنوان مواد اولیه محصولات تولیدی خود استفاده می‌کنند، برخی از این محصولات عبارتند از کودهای شیمیایی، پارچه های مصنوعی ،لاستیک، نایلون ،پلاستیک ها آفت کش ها، حشره کش ها ،عطرهاو رنگ ها.

8.لباس و پارچه: از نفت خام برای کمک به تولید لباس‌های اشتعال ناپذیر و رنگارنگ استفاده می شود، همچنین برای تولید ابریشم مصنوعی، نایلون، پارچه پلی استر و حتی لباس های خز دار مصنوعی نیز از نفت و مشقاتش استفاده می شود.

9.عایق گذاری: عنصر مکمل سیستم های گرمایشی و سرمایشی خانه که کمک بزرگی به صرفه‌جویی و کاهش هدررفت انرژی می کنند، استفاده از عایق گذاری است که اکثریت محصولات موجود برای عایق گذاری در بازار نیز از مواد نفتی ساخته شده اند.

10.تولیدات غذایی:نفت خام در تولید و رشد غذای مصرفی ما نقش مهمی دارد، زیرا کودی که ما برای تولید غذای خود استفاده می‌کنیم متکی به نفت است ، همچنین برای ذخیره سازی و بسته بندی مواد غذایی نیز نیازمند پلاستیک هستیم که یکی از مواد تولید شده از نفت می باشد، بنابراین نفت نقش بسیار اساسی درغذای بشرامروزی ایفا می کند.

با وجود تمام این مزیت هایی که نفت برای بشر به همراه آورده و باعث آسان تر شدن زندگی شده است یک عیب بسیار اساسی و مهم دارد و آن هم تجدید ناپذیر بودن است تجدید ناپذیری یعنی اینکه نفت همانند خورشید نیست که ما هرقدر از آن برداشت کنیم باز هم به همان مقدار قبل به ما انرژی بدهد بلکه با برداشت روزافزون ما از نفت مقدار و ذخایر آن در حال کاهش است و چون دوباره تولید و جایگزین نمی شود بالاخره یک روزی به پایان می رسد و ما دیگر نمی توانیم از آن و مشقاتش بهره ببریم بنابراین بشر باید برای آینده بدون نفت خود را آماده کند بهترین راهی که بشر می‌تواند برای ساخت و عدم نابودی آینده خود پیش بگیرد کاهش وابستگی و استفاده از نفت است و باید تلاش کند برای تمامی مصارف ای که از نفت دارد راهی جایگزین با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر همچون انرژی خورشیدی انرژی بادی زمین گرمایی سوخت های زیستی و... پیدا کند با این کار هم زمین از خطر های بیشمار زیستی که محصولات نفتی برای آب و هوا و طبیعت دارد نجات پیدا می‌کند و هم اینکه آینده ای مطمئن همراه با پیشرفت و غذای کافی برای آیندگان ساخته می شود.