پیش شرط‌های تداوم تاب‌آوری برابر تحریم‌ها

۵۵آنلاین :

در ایران اغلب گفته می شود اگر نفت نداشتیم این فشارها را هم متحمل نمی شدیم. گرچه برخی صاحب نظران نیز معتقدند همین حد از زیر ساختهای موجود حاصل درآمدهای نفتی است وگرنه ما نیز مانند برخی از کشورهای همسایه از گام اول به دوم مدرنیته را هم نمی توانستیم طی کنیم. بررسی درستی هر کدام از این مدعا در جای خود قابل بررسی است ولی آن چه اکنون می تواند به سوگیری های ما یاری رساند، داشتن نگاه کلی به عملکرد ابرقدرتها، کشورهای مهم اقتصادی و تولیدکنندگان بزرگ است.

در جهان امروز اقتصاد به عرصه جنگ قدرت های بزرگ بدل شده است، در حقیقت اقتصاد جای ابزارهای نظامی را رگفته است و جنگ های تجاری نیز بر پایه همین تغییر رویکرد اتفاق می افتد. سهم خواهی از کیک اقتصاد سبب شده است استراتژی ها تغییراتی جدی کند. اقتصاد ایران در سال های اخیر با تاب آوری بالا در برابر تحریم ها نشان داده است، نمی توان به سادگی برنامه ای از پیش تعیین شده را برای از میان بردن قدرت یک کشور به نمایش گذاشت. در این فضا انچه اهمیت دارد، توجه به این نکته است که اقتصاد وابسته به نفت فشارهای بیشتری را نسبت به اقتصادهای متنوع تر تجربه می‌کنند.

ایالات متحده امریکا، به ویژه پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید توجه ویژه ای به حوزه انرژی پیدا کرده و تلاش خود را برای در دست گرفتن افسار این بازار هر دم می افزاید. با این کار ایالات متحده می تواند فشار بیشتری بر چین و اتحادیه اروپا بیاورد که با توجه به شرایط بین المللی به نظر می رسد غول شرقی هدف امریکایی ها خواهد بود. آنها از تداوم رشد چین نگران شده اند و حالا فکر می کنند با افزایش فشار می توان تا حدودی از شتاب چشم بادامی ها کاست. گرچه در مقابل سیاستهای کاخ سفید، پکن نیز مقاومت می کند و این مساله به افزایش جنگ تجاری دو غول اصلی اقتصاد جهان افزوده است ولی باید توجه داشت که آمریکا با تکیه به قدرت اقتصادی خود قصد دارد بهترین شرایط را برای خود فراهم کنند.

از سوی دیگر اعمال تحریم های دوباره و حتی شدیدتر از قبل علیه ایران و کنار کشیدن یک طرفه واشنگتن از برجام عملا سطح تنش ها در خاورمیانه را افزایش داده است.

ماجرا اما تنها رهایی از وابستگی به نفت نیست، اتفاقی که در سایه تحریم های شدید رخ داده و ایران حالا روزهایی بدون نفت را تجربه می کند. انچه مسلم است تضمیمن تداوم تاب آوری با عبور از نفت، واگذاری واقعی امور به بخش خصوصی واقعی، مقابله با فساد و شفافیت اقتصادی رخ خواهد داد و خوشبختانه نبود نفت ضرورت اجرای تک تک برنامه های پیش گفته را آشکار کرده است.

باید پذیرفت رانت و فساد در اقتصاد نفتی یا غیر نفتی و سهم بالای دولت در هر دو شکل اسیب های جدی را به بنیان های اقتصادی وارد می کند، ایستادگی ایران مقابل تحریم ها با توجه به پیش سرط های اعلامی محقق خواهد شد و پیش بینی ها نشان می دهد این انفاقات رخ خواهد داد چرا که فضا برای اصلاحات ساختاری مهیا شده است.

معاون اسبق ارزی بانک مرکزی