۵۵آنلاین :
30 تیر 1398 در مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری نشستی با عنوان «کالاییشدن آموزش عمومی در ایران» برگزار شد. در این نشست که با حضور حسامالدین آشنا، رئیس این مرکز و گروهی از دستاندرکاران آموزشی، پژوهشگران، کارشناسان و علاقهمندان به آموزش برگزار شد، دکتر رضا امیدی، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه سیاستگذاری اجتماعی، به عنوان سخنران اصلی به بررسی روند کنونی خصوصیسازی آموزش و کالاشدگی آن در ایران پرداخت. رضا امیدی در آغاز، کالاییسازی را چنین توصیف کرد: تبدیل حق عمومی به امتیاز طبقاتی، فرسایش پیمانها/ قراردادهای اجتماعی: از منظر امر اجتماعی، مسئولیتزادیی از دولت، گسترش حوزه عمل بخش خصوصی در حوزه عمومی و فردیشدن مخاطرههای جمعی. امیدی با استناد به سرشماری سال 95، تحصیلات از سطح بیسواد، ابتدایی، راهنمایی، دیپلم تا تحصیلات عالی را در سه دهک پردرآمد به ترتیب 9، 18، 15، 27، و 31 درصد اعلام میکند و این درحالی است که این آمار برای سه دهک کمدرآمد به ترتیب 46، 27، 15، 9 و 3 درصد است.
امیدی با اشاره به پژوهش 2013 «جواد صالحی اصفهانی» درباره نابرابری فرصتِ دسترسی به آموزش در دهکهای کمدرآمد گفت: شانس ورود پسران به دوره ابتدایی 89 و دختران 92 درصد است؛ اما در دوره متوسط این شانس برای پسران به 37 و برای دختران به 34 درصد کاهش مییابد. این در حالی است که نابرابری فرصت دسترسی به آموزشِ باکیفیت برای دهک بالای اقتصادی 55 درصد و برای پایینترین دهک چهار درصد است. بر پایه آمارهای کشوری در سال 96، نسبت مخارج آموزشی دهک پردرآمد، حدود 62 برابر دهک کمدرآمد بوده است. در ادامه امیدی با اشاره به یک نمونه شش هزار نفری دانشجویان در دو دانشگاه برتر دولتیِ شهر تهران، با استناد به مطالعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، گفت که 67 درصد دانشجویان از سه دهک پردرآمد کشور بودهاند. امیدی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به سهم آموزشوپرورش از بودجه عمومی دولت، به عنوان یکی از شاخصهای ارزیابی کالاشدگی آموزش در کشور، افزود: در سال 1370 این سهم 19 درصد، سال 72، 15 درصد، سال 78، 15 درصد، سال 82، 8.9 ( هشت و نه دهم) درصد و در سال 89 ، 9 درصد بوده است. او ادامه داد که بر پایه گزارش 2019 یونسکو، دولتها به طور متوسط 80 درصد مخارج آموزشوپرورش را تأمین میکنند. بر پایه همین گزارش کشورها در زمینه پرداخت از جیب مردم در حوزه آموزش به سه گروه تقسیم میشوند: کشورهای با درآمد بالا (18 درصد)، کشورهای با درآمد متوسط (25 درصد) و کشورهای کمدرآمد (33 درصد)؛ در ایران مردم بهطور میانگین بین 30 تا 35 درصد هزینه آموزشوپرورش را پرداخت میکنند. همچنین در گزارش 2019 یونسکو آمده است که به طور میانگین 14.2 (چهارده و دو دهم) درصد بودجه عمومی دولتها و 4.4 درصد تولید ناخالص ملی (GDP) کشورها به آموزش عمومی اختصاص دارد. این در حالی است که بودجه آموزشوپرورش ما در سال 98 زیر 10 درصدِ بودجه عمومی و سهم آن از تولید ناخالص داخلی کمتر از دو درصد بود است! در همین گزارش یونسکو پیشنهاد میدهد که دولتها 15 تا 20 درصد بودجه عمومی و چهار تا شش درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به آموزش اختصاص دهند. در پیوند با خصوصیسازی آموزش در جهان، در گزارش 2018 بانک جهانی آمده است که در بازه زمانی 1998 تا 2017 ایران بالاترین نرخ خصوصیسازی در دوره متوسطه را در میان جهان داشته است! رضا امیدی در ادامه سخنانش به بررسی سیاستهای گوناگون خصوصیسازی آموزشِ عمومی در سه دهه گذشته پرداخت و کارهایی مانند انواع پشتیبانیهای مالی و غیرمالی از مدرسههای غیردولتی، شهریهایکردن مدرسههای خاص نظیر نمونهمردمی، هیئت امنایی و...، گذاشتن بخشی از هزینهها به دوش مردم در قالب شهریه (خصوصیسازی پنهان)، خرید شتابان خدمات آموزشی، تلاش برای حذف مدرسههای تیزهوشان و نمونهمردمی در راستای تقویت مدرسههای غیردولتی، دگردیسی مدرسهها از نهاد اجتماعی به بنگاههای اقتصادی، با تأکید مدام بر درآمدزاییهایی مانند تغییر کاربری، اجاره برخی از ساعتهای درسی مدرسه به مؤسسههای کمکآموزشی و ناشران کتابهای کمکآموزشی و... را گامهایی در راستای خصوصیسازی دانست. این پژوهشگر برخی پیامدهای خصوصیسازی آموزش عمومی را چنین برشمرد: تضعیف آموزش به عنوان یکی از فرایندهای تحرک طبقاتی و کاهش نابرابری، تبدیل حق عمومی به امتیاز طبقاتی، تبدیلشدن مدرسه به ابزار تمایز طبقاتی، تبدیلشدن مدرسه به ابزار فرسایش همبستگی اجتماعی، قراردادن مدرسه در معرض فساد و رانتجویی با تبدیل آن به بنگاه اقتصادی و... .
منبع : شرق
دیدگاه تان را بنویسید