عبور از تحریم با هزینه اضافه

۵۵آنلاین :

تحريمي نمايشي براي نشان‌دادن قدرت آمريكا، باز هم يكي از صنايع ايران را به بهانه حمايت از تروريسم، هدف قرار داد. تحريم هلدينگ خليج‌فارس، يكي از پنج هلدينگ بزرگ ايران در عرصه صادرات محصولات پتروشيمي و 38 شركت تابعه آن، در حالي از سوي وزارت خزانه‌داری آمریکا مطرح مي‌شود كه تا امروز اين صنعت با وجود معافيت‌هاي نفتي، از امتياز آن استفاده نكرده و خريداران نيز در پي معامله با ايران به ‌صورت مخفي بوده‌اند. بر همين اساس، به تعبيري ديگر، اين تحريم، هرچند كار را براي فعالان اين صنعت، سخت‌تر خواهد كرد و هزينه‌ها را افزايش مي‌دهد، اما قطعا نمي‌تواند همانند تحريم‌هاي نفتي، اقتصاد كشور را دچار چالش كند. به گفته فعالان اين عرصه، بسياري از اسامي‌ای كه در بيانيه وزارت خزانه‌داري آمريكا در ليست سياه تحريم‌ها قرار گرفته، شركت‌هاي خدماتي يا واحدهايي هستند كه در حال نصب و راه‌اندازي‌اند و حضوري در بازار صادراتي ايران نداشته‌اند. اين نكته به درستي مؤكد آن است كه نبايد چندان نگران اثرگذاري ويژه اين تحريم‌هاي به‌ظاهر جديد بر ارزآوري اين صنعت به كشور باشيم و پس از گذر از جو رواني ايجادشده از اين ناحيه بر خريداران، به زودي اين صنعت ارزآور به تعادل خواهد رسيد. پتروشيمي، پيش‌تر هم تحريم بود سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی، در گفت‌وگو با «شرق» با بيان اينكه صنعت پتروشيمي ايران در زمينه خريد تجهيزات و صادرات محصولات در سال‌هاي گذشته هم تحريم بود، مي‌گويد: در سال گذشته كه آمريكا معافيت‌هايي را براي محصولات نفت ايران قائل شده بود، محصولات پتروشيمي‌ به علت درخواست خريداران كالاهاي صادراتي ايران از اين سيستم استفاده نمي‌كردند، زيرا خريداران محصول مي‌خواستند از نظام بانكي كشورهاي خود، منابع مالي بگيرند و به همين دليل، علاقه‌اي به اينكه در اسناد و مدارك خود نشان دهند كه كالاي خود را از ايران خريداري مي‌كنند، نداشتند. بر همين اساس هم نه در صادرات محصولات پتروشيمي از سيستم بانكي استفاده مي‌كرديم و نه رسما صادرات به نام شركت‌هاي ايراني انجام مي‌شد. تحريم جديد، صادرات محصولات پتروشيمي را متأثر نخواهد كرد حسینی در ادامه مي‌گويد: تحريم ‌جديد كه بخشي از صنعت پتروشيمي ايران را دربر خواهد گرفت، تأثيري بر صادرات ايران نخواهد داشت، زيرا ايران چند هلدينگ بزرگ پتروشيمي مانند شركت سرمايه‌گذاري تأمين اجتماعي (شستا) صندوق بازنشستگي نفت، شركت پتروشيمي غدير و خود شركت بازرگاني پتروشيمي را دارد كه مي‌تواند از طريق آنها به صادرات خود ادامه دهد.او در باره علت عدم اثرگذاري اين تحريم بر بازار صادراتي ايران مي‌گويد: بسياري از شركت‌هايي كه در ليست تحريم‌ها به آنها اشاره شده است، شركت‌هاي خدماتي بودند يا واحدهايي كه در حال نصب و راه‌اندازي هستند و حضوري در بازار صادراتي نداشتند. ضمن اينكه بخشي از صادرات جامدات پتروشيمي اصلا دچار مشكل نخواهد شد. صادرات مايعات پتروشيمي نيز كه توسط هلدينگ خليج‌فارس عرضه مي‌شود، اصولا محصولاتي هستند كه براي توليد فراورده‌هاي نفتي هم استفاده مي‌شوند يا تركيبي با فراورده‌هاي نفتي كه بازار متنوعي دارند كه به نظر نمي‌آيد تحريم اثر عمده‌اي روي صادرات آنها داشته باشد. چرا تحريم‌ پتروشيمي چندان كارآمد نيست؟ سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در تحليلي، علت ناكارآمدي اين تحريم را اين‌گونه بيان مي‌كند: اين تحريم اگر براي آنها درست كار كند، سه ضلع دارد. نخست، آمريكا چقدر دستش براي اعمال تحريم‌ها باز باشد. دوم، چقدر هلدينگ خليج‌فارس به اين تحريم‌ها، تن مي‌دهد و سوم، كشورهاي خريدار. بر همين اساس، نه آمريكا در اين زمينه دستش مانند تحريم نفت ايران باز است و نه به اين تحريم‌ها تن خواهيم داد و نه خريداران كه محصولات پتروشيمي را در قالب مواد اوليه خريداري مي‌كنند و پيداكردن جايگزين هم برايشان سخت است، به اين تحريم‌ها تن مي‌دهند. به گفته او، درحال‌حاضر 2.5 درصد توليد محصولات پتروشيمي جهان در اختيار ايران است و به راحتي قابل جبران نيست. حسيني با بيان اينكه صنعت پتروشيمي قطعا قابل تحريم است، مي‌افزايد: بايد ديد اين تحريم، چقدر بر صادرات آن اثر خواهد گذاشت كه موضوعي جداست. معتقديم تأثير آن، محدود به افزايش هزينه‌ها و سخت‌شدن كار است. با توجه به اينكه درحال‌حاضر، شركت اصلي بازرگاني هلدينگ خليج فارس و شركت‌هاي تابعه آن در امارات تحريم شده‌اند، حتما در كوتاه‌مدت تأثيري روي بازار خواهد گذاشت اما بيشتر اثر رواني است و مطمئنا اين تحريم، تأثير جدي روي صادرات محصولات پتروشيمي نخواهد گذاشت، زيرا سهم هلدينگ خليج فارس در صادرات محصولات پتروشيمي ايران، سهمي فراتر از 30 تا 40 درصد صادرات كل محصولات پتروشيمي نيست و با توجه به تنوع بازار و اقلام متنوع، آمريكا به اهداف خود در تحريم صنعت پتروشيمي و تحريم هلدينگ خليج فارس نخواهد رسيد. صنعت پتروشيمي، امكان دورزدن تحريم را دارد علي شهرويي، ديگر كارشناس حوزه نفت و پتروشيمي نيز در گفت‌وگو با «شرق» با بيان اينكه فروش محصولات پتروشيمي مانند نفت خام، چندان سخت نيست، مي‌گويد: اين صنعت امكان دورزدن تحريم را دارد، زيرا مشكلات حمل‌ونقل آن كمتر است. حمل‌ونقل آن حتي در زمان تحريم نيز هم از طريق زميني و هم از طريق دريايي ميسر است، آنچه در زمينه تحريم پتروشيمي داراي اهميت بيشتري است، جابه‌جايي پول است كه بايد به آن فكر كرد و احتمالا به آن انديشيده‌اند. تشكيل احتمالي شركت‌هاي صوري براي دورزدن تحريم‌ها اين كارشناس در ادامه مي‌گويد: يكي از راه‌هايي كه مي‌توان از طريق آنها تحريم را دور زد، احتمالا تشكيل شركت‌هاي جديد يا شركت‌هاي صوري در خارج از ايران در چين، تركيه و برخي كشورهاي ديگر است كه به‌واسطه آنها بتوانيم تحريم را دور بزنيم. در پتروشيمي اين‌گونه نيست كه شرايط خاصي براي فروش نفت وجود داشته باشد. اگر اين مشكل براي صنعت نفت وجود داشت، به‌واسطه آن بود كه ديوان محاسبات وجود دارد و بايد به آن جواب پس مي‌دانند اما اين مسئله براي صنعت پتروشيمي به‌واسطه خصوصي يا خصولتي بودن آن برقرار نيست. اين مسئله راه را براي فروش محصولات پتروشيمي باز مي‌كند و البته احتمالا در كنار آن براي فروش محصولات پتروشيمي، فساد را دوباره تجربه خواهيم كرد و مشكلاتي را احتمالا در عرصه پتروشيمي كشور شاهد خواهيم بود. شهرويي با بيان اينكه پتروشيمي نيز مانند ديگر صنايع كشور، تحريم‌پذیر است، مي‌گويد: اين تحريم جديد را مي‌توان از چند بعد نگريست. نخست، تحريم فروش محصولات پتروشيمي، دوم، تأمين قطعات و تجهيزات آن و سوم، تحريم نقل‌و‌انتقال مالي منابع حاصل از فروش. بنابراين نبايد خيلي ساده‌انگارانه به اين موضوع نگاه كنيم كه بگوييم اين بخش قابليت تحريم ندارد؛ چرا اين بخش هم قابليت تحريم دارد. چين و روسيه در آرزوي تحريم ايران او در ادامه مي‌افزايد: سال‌هاست كه كشور با مقوله تحريم‌ها، دست‌وپنجه نرم مي‌كند؛ بنابراين بايد به‌دنبال برنامه‌ريزي و يافتن راه‌حل براي آن باشيم. باوجودي‌كه روسيه و چين، از تحريم‌هاي ايران گلايه دارند و خود را حامي برجام مي‌دانند، به عقيده من، چين، روسيه و غرب در اينكه ايران رشد نكند، اتفاق نظر دارند. هركدام از آنها منافعي دارند كه ايران قدرتمند و توسعه‌يافته براي آنها رقيبي در بازارهاي جهاني خواهد بود. براي روسيه،‌ در نفت و گاز رقيب است، براي چين در محصولات پتروشيمي و براي هر كشور ديگري نيز به انحاي مختلف. به همين دليل آنها ايران ضعيف را مي‌خواهند و ما بايد به شيوه‌هاي مختلف اين موضوع را حل كنيم و بين منافع ملي و مردم، منافع انقلاب، فصل مشتركي تعريف كنيم تا بتوان به‌گونه‌اي راهكارهاي كلان را براي كشور در نظر گرفت تا از اين تنگناها عبور كنيم. گسترش فساد با تحريم صنعت پتروشيمي اين كارشناس نفت و پتروشيمي در ادامه با بيان اينكه تا تحريم، عدم شفافيت، دورزدن تحريم‌ها و مخفي‌كاري در عرصه اقتصاد وجود دارد، فساد و رانت هم هست و هزينه‌اي اضافه بر كشور تحميل خواهد شد، مي‌گويد: به همين دليل بايد به اين مسائل ريشه‌اي‌تر نگاه كرد و به سمت آن برويم كه يكسري تعاملات را با جامعه جهاني انجام دهيم تا مدام در شرايط تحريم نباشيم كه دائما با اتلاف منابع روبه‌رو باشيم. زنگنه مديران ارشد را تغيير دهد او در پايان بر نكته‌اي مديريتي در شرايط تحريم اشاره كرده و مي‌گويد: در اين شرايط كاركردن، كار هر مديري نيست. وزارت نفت بايد در تركيب مديران ارشد خود تغييراتي دهد. اگر چنين نكند، عملا فكر نمي‌كنم بتواند در اين شرايط سخت، اقدامات مؤثري به سود كشور انجام دهد.