محلول جادویی عرفان و شرق

۵۵آنلاین :

55 آنلاین:

الیف شافاک در ایران نیز مانند خیلی از کشورهای دنیا به یک نویسنده بی‌نهایت خوش فروش تبدیل شده است. موجی که نزدیک دو سال است با انتشار رمان «ملت عشق»‌اش راه افتاده است هنوز هم ادامه دارد. راز این فروش چیست؟ بی‌تردید کسی پاسخی دقیق برای این پرسش ندارد؛ چه بقیه کارهای شافاک هم چنین توفیقی در بازار ایران نداشته‌اند اما با کمی جست‌وجو می‌توان دید که در چند سال گذشته جامعه متوسط کتاب‌خوان ایران به آثاری که به نحوی ارتباطی داشته با ماجرای شمس و مولانا واکنش مثبتی نشان می‌دهد. حتا اگر بازخوانی‌ای خاص از این جنس عرفان باشد. مثلا یکی از عامه‌پسندترین آثار مرحوم زرین‌کوب یعنی «پله پله تا ملاقات خدا» تا مدت‌ها در سبد خرید کتاب خانواده‌های ایرانی در سال‌های دهه هفتاد و حتی هشتاد قرار داشت. همینطور است توجه عجیب جامعه ایران به رمان زرد و کم ارزشی چون «کیمیاگر» از پائولو کوئیلو. یا رمان فوق‌العاده پرفروش کیمیا خاتون از سعیده قدس که چندان توجهی بین کتاب‌خوان‌های جدی برنیانگیخت اما به اثری پرفروش تبدیل شد. در واقع می‌توانم چندین و چند مثال دیگر بزنم که با این محوریت عرفان مولوی‌وار یا برگرفته از آن به فروش‌های بسیار خوبی دست پیدا کرده‌اند. شافاک نوسنده بسیار جوانی‌ست. او هم اکنون چهل و چهار سال سن دارد و در اوج شهرت است بین نویسندگان ترکیه امروز. فروش‌های عجیب و غریب آثارش از جمله همین کتاب «عشق» (که در ایران به ملت عشق ترجمه شده) نه فقط در سرزمین مادری که در کشورهای فرانسه زبان و انگلیسی زبان نیز مصداق دارد. البته او در فرانسه به دنیا آمده و سال‌هایی نیز در آنجا زیسته است و یکی از اولین حامیان او همین فرانسوی‌ها بودند. اما او نویسنده بسیار باهوشی‌ست. یک فمنیست در کشوری اسلامی که توانسته در جو مردانه ادبیات ترکیه رشد کند و مدام هم بر این نکته تاکید می‌کند. او از محصولات مهمی‌ست که در دوران پاموکیسم در ادبیات ترکیه به وجود آمده است. جریانی که مشخصا تحت تاثیر فراوان پاموک به وجود آمده و البته به هیچ وجه تا الان به او نزدیک هم نشده است. شافاک فارغ از درون مایه همه‌پسندی که در آثارش وجود دارد، استاد مدیریت رسانه‌هاست. درباره جریان‌های سیاسی اظهارنظر می‌کند. مانند پاموک سر قضیه کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی کتاب و متن می‌نویسد و کارش به دادگاه هم می‌کشد، روزنامه‌نگاری پر کار است و در کنار تمام این‌ها سراغ مفاهیمی می‌رود که انگار هیچ وقت کهنه نمی‌شوند. عشق شرقی . بازخوانی‌اش در ادبیات در صورتی که کمی خلاقانه و نوآور باشد همیشه بازار خوبی دارد. شافاک از همین امر بسیار خوب استفاده می‌کند و پرورش‌اش می‌دهد. او به هیچ وجه رمان نویس مبتذلی نیست اما در زمره نویسنده‌های بدنه طبقه‌بندی می‌شود که جریان‌های بازار را خوب می شناسد. مثلا در یکی از رمان‌هایش به نام «شیر سیاه» که گویا به فارسی هم ترجمه شده است درباره مشکلات فرزنددار شدن‌اش نوشته، کتابی پرفروش که برای انبوهی از زنان اهمیت دارد. یا آخرین کتابش باز تمی عارفانه دارد و شبیه همین رمان عالم‌گیر «ملت عشق» است. ظهور چنین نویسندگانی که بازار فروش موفقی دارند و در رده بست سلرها طبقه‌بندی می‌شوند همیشه برای اقتصاد ادبی اهمیت داشته است. از سویی این دست نویسندگان داستان‌گوهای بسیار خوبی هستند که ساختارهای پیچیده ای هم ندارند و می‌توانند طیف وسیعی از مخاطبان جهانی را به خود جلب کنند. هرچند شاید بین خاص خوان‌های ادبیات جایی چندان برای الیف شافاک و آثارش وجود نداشته باشد اما نمی‌توان کتمان کرد که او موفق شده در ادبیات کشوری که نمادی چون پاموک دارد و به شدت هم مذکر است سر برآورد و پیشرفت کند. بازار ایران نیز در دو سال گذشته به این نویسنده به ملت عشق‌اش روی خوش نشان داده است و جالب این که در طرح تابستانی ارشاد این رمان در رده نخست فروش قرار می‌گیرد، کنار آثار همه‌پسند دیگری از یک نویسنده به نام جوجو مویز و البته رمانی خاص چون «جز از کل». ترکیبی دلگرم کننده که نشان می‌دهد جامعه تا چه حد تشنه قصه شنیدن است و کمی هم احساس و متافیزیک. چیزی که شافاک به آن هدیه‌اش می‌کند.

منبع: مجله ی صدا