ترامپ بازهم در مهار چین ناکام ماند

 مقامات 15 کشور آسیا - اقیانوس آرام (آسیا پاسیفیک) روز گذشته در یک نشست مجازی توافق بر سر پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقه ای (RCEP) را امضا کردند و خبرگزاری دویچه وله، از 15 نوامبر به عنوان یک روز تاریخی یاد کرد.

این پرسش مطرح است که توافق RCEP  از چه نظر حائز اهمیت است که بسیاری از رسانه ها از جمله  خبرگزاری دویچه وله از این توافق به عنوان یک رویداد تاریخی یاد کردند؟ درباره  اهمیت توافق پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای ذکر چند نکته حائز اهمیت است:

نکته اول اینکه «شراکت اقتصادی جامع منطقه‌ای» موسوم به آرسی‌ایی‌پی (RCEP) در یک  حاشیه نشست منطقه‌ای «آ سه آن» در هانوی پایتخت ویتنام به امضای مقامات 15 کشور آسیا-اقیانوس آرام رسید.  گروه آرسی‌ایی‌پی شامل 10 عضو مجمع کشورهای جنوب‌شرق آسیا (آسه‌آن)، چین، ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا و نیوزیلند است. 

نکته دوم درباره بزرگترین پیمان اقتصادی جهان در شرق آسیا این است که،  مذاکرات برای کسب توافق بر سر همکاری گسترده اقتصادی از هشت سال پیش شده بود(2012)آغاز که در نهایت  امضای این توافق تجاری  روز یکشنبه پس از 31 دور مذاکره در 18 همایش در سطح وزیران به نتیجه رسید.

 نکته بعدی اینکه، چین و 14 کشور آسیا و اقیانوسیه با امضای بزرگترین توافق تجاری جهان در ویتنام  به دنبال کاهش تعرفه‌ها در بسیاری از حوزه‌های مشترک در سال های اینده هستند. در واقع در سایه این توافق، عوارض گمرکی در تجارت بین کشورهای امضاکننده کاهش می‌یابد، قواعد ناظر بر بازرگانی مشترک تدوین می‌شود و زمینه برای حمل و نقل کالا تسهیل می‌گردد.

در کنار این نکات، بر اساس این توافق  طبق آمار  15 کشور عضو توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع منطقه ای تقریباً 2.3 میلیارد نفر یعنی 30 درصد از جمعیت جهان را در بر می گیرد. مجموع حجم تولید ناخالص داخلی اعضاء از 25 هزار میلیارد دلار بیشتر است به بیان دیگر حجم مبادلات بازرگانی توافق تجارت آزاد یاد شده حدود 29 درصد کل بازرگانی جهان خواهد بود و این به این معنی است که  اکنون منطقه زیر پوشش این توافقنامه به بزرگترین منطقه تجارت آزاد جهان تبدیل می شود. به تعبیر دیگر چین که اکنون در قالب جنگ تجاری با آمریکا سرشاخ شده است، می تواند با تجارت با این کشورها از شدت تنش با واشنگتن بکاهد.

افزون بر این، بسیاری از کارشناسان  از توافق  ایجاد بزرگ‌ترین تجارت آزاد در جهان، به‌مثابه یک موفقیت بزرگ برای چین یاد می‌کنند. ارایه چنین تحلیلی در شرایطی است که آمریکا طی چند سال گذشته حداقل در دوران ریاست جمهوری ترامپ در موضوعات مختلفی از جمله مساله هنگ کنگ و سین کیانگ، تایوان و مساله حقوق بشر با چین تنش داشته، اما موضوع «جنگ تجاری» همواره یکی از اختلافات اساسی دو کشور بوده است و در چنین شرایطی پکن توانست پس از 8 سال زمینه تشکیل بزرگترین پیمان اقتصادی جهان در شرق آسیا را فراهم سازد. 

به بیان دیگر موفقیت چین در به ثمر رسیدن بزرگترین توافق اقتصادی جهان در شرایطی رقم خورد که غیبت آمریکا و حضور چین در این پیمان که دو رقیب اصلی یکدیگر در حوزه اقتصادی محسوب می شوند، فرصت مناسبی برای پکن فراهم خواهد کرد تا بتواند روابط اقتصادی خود را با این کشورها توسعه دهد.

و کلام اخر اینکه، در شرایطی که واشنگتن به ویژه در سیاست چرخش به ایندوپاسیفیک، خواهان مواجهه با قدرت‌یابی پکن است؛ توافق RCEP می‌تواند جایگاه منطقه‌ای چین را که دومین اقتصاد برتر دنیا است به ویژه در تعامل با ژاپن و کره جنوبی که متحدان آسیایی آمریکا هستند؛ به شدت بهبود ببخشد. در واقع 15 کشور منطقه راهبردی آسیاپاسیفیک در سایه تک‌ روی‌های ترامپ، به توافق تجاری بزرگی دست یافتند که به ارتقای جایگاه منطقه‌ای چین منجر خواهد شد. به بیان دیگر اکنون در برهه زمانی که شاید آخرین روزهای زمامداری ترامپ باشد، 15 اقتصاد منطقه آسیاپاسیفیک با محوریت چین بزرگترین بلوک اقتصادی دنیا را تشکیل دادند.

در واقع  امضای توافق همکاری اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP)، ضربه مهلکی بر آنچه که از بدنه توافق ترانس‌پاسیفیک باقی مانده است؛ تعبیر می شود، توافقی که در دوره دوم زمامداری باراک اوبامای دموکرات حاصل شد و ترامپ از آن پا پس کشید. پیمان تجاری ترانس‌پاسیفیک (TPP) در شمار نخستین پیمان‌های چندجانبه‌ای بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به محض رسیدن به قدرت در سال 2016 میلادی از آن خارج شد. به این ترتیب امریکا در آخرین ماههای ریاست جمهوری ترامپ از دو توافق تجاری آسیاپاسیفیک-منطقه‌ای با سریعترین رشد اقتصادی در جهان محروم شد. در واقع امضای بزرگترین پیمان اقتصادی جهان در شرق آسیا، آخرین ناکامی ترامپ در مهار چین محسوب می شود.